Het secreet-boek vol heerlijke konsten

Van de groene Verwen.

Hoe datmen Spaens-groen sal maken.

NEemt Koper-bladers ende Vijlsel van Kooper, doet die in een dicke Kooper Busse met een decksel, daer toe eyghentlick ghemaeckt wesende: Giet daer op goede stercke Wijn-azijn, ende een weynigh Honigh, set het in de warme Sonne, of op een warmen

[p. 308]

Oven, verthien dagen langh, soo sal den Azijn daer van Blaeu-verwigh worden, giet die daer af in een Glas, stopt dat dicht toe, ende giet wederom de Azijn ende Honigh daer af, latet wederom soo lange staen, gietet wederom af, ende doet dit soo lange als het Koper-verwe van hem geeft. Het geen datter af-gegoten is, dat suldy laten staen, tot dattet begint dick te worden, als dan so Wrijvet met Azijn, en sterckt met Gom. So verre als gy ’t noch bruynder groen begeert, so wrijft een weynigh Saps daer onder.

Griecks-groen, ofte Spaens-groen.

Neem Kopere-platen, bestrijckse met geschuymden Honigh, hanghtse in een verloyden pot, boven dicht toegedeckt, giet stercken Azijn in de grondt, stelt dese pot alsoo op een werme plaetse vier ofte vijf weken langh, doet daer naer den pot open, ende schrabt de groene bloem van de Koper-platen. Hanght de platen wederom daer in als vooren, ende doet oock altijdt de groene bloem daer van soo lange als de plate duyrt. Dit noemtmen Griecx of Spaensgroen, tempereret dat gelijck het eerste groen, met Sap-groen, of met Saffraen, maer niet te veel.

Om Sap-groen te maken.

Neem Kruysbeesien diemen noemt Hagen-beesien plucktse ontrent 14 dagen voor Bamis, aleersy op den struyck weeck worden, stootse een weynigh, doetse in een pot, stroytse wel met gestooten Aluyn onder ende boven, laetse alsoo staen weycken dagh en nacht. Daer naer soo giet daer op klare Looge, set de pot op ’t vier,

[p. 309]

ende laet hem sachtkens zieden, twee vingerbreet, neemt hem van den viere, kout zijnde, sijget door een doeck, doet de uytgedruckte materie in een Ossen-blaese, hanghtse op, ende laetse alsoo in de windt indroogen. Als gy daer van gebruycken wilt, soo neemt daer wat uyt, ende giet water daer op. Soo verre als het Sap-groen, naer het geluwe trecken wil, soo doet daer by bereyden Endigh, (Endigh is een hooghduyts woort,) tot dattet Sapgroen wort, soo hebdy een goet Sapgroen daer mede dat men alderley groen kan stercken en bruynder maken.

Bergh-groen.

Het Bergh-groen is een licht groene verwe, daer mede dat men alle dingen schilderen kan: Wrijvet wel kleyn met water van Parkament-lijm, dat niet al te sterck en zy. Het en mach niet wel het Gom-water lijden. Als ’t nu gewreven is, soo stercket met het voorige Lijm-water: wildy’t noch groener hebben, soo wrijft een weynigh Sap-groens daer by ende het sal lieffelick en groentjes aen te sien weesen. Daer worden noch wel andere groenen door Mixturen gemaeckt, gelijck wy hier naer noch op sijne plaetsen sullen seggen.

Schifer-groen.

’t Schifer-groen wordt van een seker minerael gemaeckt, het eene schoonder als het ander, het is een swarte materie, gelijck het Lasuyr, wrijft dat niet al te seer, want het soude sijn verwe verliesen, tempereret met temperatuyre van Eyer-wit, ofte met Parkament-lijm, daer in dat een weynigh Honighs vermenght zy.