Het secreet-boek vol heerlijke konsten

redactionele ingrepen

p. 10: droeckenschas → dronckenschap: ‘Wateren die dronckenschap causeren’.

p. 14: branden-Boskolen → brandende Boskolen (‘door den damp van brandende Boskolen’.

p. 28: wirten → witten: ‘ende latet te samen staen weycken in witten Wijn’.

p. 29: nucheeren → nuchteren: ‘die men de kinderen nuchteren heeft laeten eeten’.

p. 30: ven → van: ‘olie van Vitriol’.

p. 42: vau → van: ‘ende soo verre alsser eenige pijne van quaeme’.

p. 47: hoofdstuktitel Van Secreten des Wijns. ingevoegd (conform Bladt Wijser van de Secreten).

p. 54: ren → een: ‘laetse te samen zieden met een sacht vyerken’.

p. 71: foutief paginanummer 17 verbeterd in 71.

p. 77: met met → met: ‘De Vloyen der Honden sult ghy wech brengen door het wasschen van Zeewater, ofte met Peeckel’.

p. 90: foutief paginanummer 09 verbeterd in 90.

p. 96: te → de: ‘Om de Visschen te samen by een te doen komen’.

p. 102: pincipalijck → principalijck: ‘gelijck daer zijn de Perdrijsen, de Gansen, en principalijck de Enden’.

p. 104: gee → geeft: ‘geeft haer dat te eeten’.

p. 104: vermaken → vet maken: ‘Van de Secreten der Hoenders, ende hoe dat men die vet maken sal’.

p. 104: sa mense → salmense: ‘ALs men de Hoenders wil vet maken, so salmense opsluyten in een Renne’.

p. 110: Eeemt → Neemt: ‘Neemt Eyeren, leghtse in den warmen Paerde-mist’.

p. 141: vinden → binden: ‘en stijf binden gelijck vooren geseydt is’.

p. 149: te te → te: ‘daer nae sult ghy een goedt deel stroo daer in branden, om den grondt te verwarmen’.

p. 157: wederem → wederom: ‘en deckt hem wederom met aerde’.

p. 166: bemintse → bewindtse: ‘bewindtse daer nae wel dicht met nat Papier’.

p. 168: versche → diverschen: ‘Gy sult den stam des Wijngaerdts ten diverschen plaetsen door booren’.

p. 179: grijgen → krijgen: ‘ende gy sult krijgen alsulcke Roosen als gy begeert’.

p. 198: zaeyet → zaeyen: ‘ende set daer nae in dit Sop te weycke het Zaedt dat ghy zaeyen wilt’.

p. 182: de de → de: ‘ALs gy de Appelen langh bewaren wilt’.

p. 183: blijde → blijve: ‘ende alsoo in een Wijn-vat legt, dat den Pot drijvende blijve’.

p. 185: ande → ander: ‘Een ander maniere’.

p. 186: bewarmse → bewarense: ‘. Sommige bewarense eenen langen tijdt in de Haver, in Gerste, oft in Zemel’.

p. 189: uytteste → uytterste: ‘Sommige snijden af de uytterste einden des wortels’.

p. 204: gebruckt → gedruckt: ‘daer in dat de forme van de Medaillen mach gedruckt worden’.

p. 217: Ajuyn → Aluyn: ‘Neemt Salpeter een deel, Aluyn drie deel, Zant een half deel’.

p. 229: foutief paginanummer 129 verbeterd in 229.

p. 231: hy → gy: ‘beschrijft het gene dat gy etzen wilt met Lijn-olie’.

p. 232: ondet → onder: ‘ende dat onder in den bodem een gat heeft’.

p. 234: foutief paginanummer 134 verbeterd in 234.

p. 235: her → het: ‘Om het Yser weeck te maken’.

p. 239: foutief paginanummer 193 verbeterd in 239.

p. 238: neemt → nemen: ‘soo is ’t beter veel Solfers te nemen’, conform custode).

p. 241: Secreteen → Secreten: ‘Van de Secreten des Glas’.

p. 241: gewaeckt → gemaeckt: ‘HEt Glas wordt aldermeest door het loot weeck gemaeckt’.

p. 246: Limoemen → Limoenen: ‘als sy in ’t sap van Limoenen geleydt zijn’.

p. 251: ongespit → omgespit: ‘het Aertrijck, het welcke versch omgespit wesende’.

p. 251: bezaezen → bezaeyen: ‘Hoe datmen een Hof sal bezaeyen’.

p. 270: schrift → schrijft: ‘neemt Aluyn-water, schrijft daer mede op papier’.

p. 271: roetet → roeret: ‘roeret alle dagen eens om’.

p. 272: dater → dattet: ‘tot dattet dick worde’.

p. 274: datttet → dattet: ‘tot dattet voorsz. Was soo wit zy’.

p. 278: kout → komt: ‘so houdtse in warm water tot datse komt te smelten’.

p. 279: soortr → soort: ‘De seste soort’.

p. 280 puispelken → quispelken: ‘soo overstrijkt met dit navolgende Vernis met een linnen quispelken’.

p. 293: datttet → dattet: ‘hoe milder dattet wort, dan niet al te veel’.

p. 300: schuynen → schuymen: ‘so salse stracks oploopen ende schuymen’.

p. 301: Strijstckt → Strijckt: ‘Strijckt daer van waer op dat gy wilt, ende gy sultse schoone vinden’.

p. 307: warmem → warmen: ‘set het in de warme Sonne, of op een warmen Oven’.

p. 311: foutief paginanummer 211 verbeterd in 311.

p. 313: Nem → Neem: ‘Neem Beesien, die men in hoogduytsch Kerngertembeer noemt’.

p. 315: doerom → daerom: ‘neem stadigh acht dat den pot niet over en loopt, daerom dat gy hem stadigh roeren moet’.

p. 315: veelyerley → veelderley: ‘dese Soet-verwe wort seer gebruyckt tot veelderley mixturen’.

p. 322: Temgeratuur → Temperatuur: ‘en dit’s goet Temperatuur-water’.

p. 325: niet niet → niet: ‘leght daer in Saffraen, maer niet al te dick’.

p. 327: wates → water: ‘suldy te voren een halve dagh langh, in Aluyn-water liggen laten’.

p. 329: hy → gy: ‘ende ziedet waer in dat gy wilt’.

p. 330: oosaken → oorsaken: ‘Voor eerst, van de oorsaken des Regens’.

p. 331: foutief opsommingsnummer 5 verbeterd in 4.

p. 331: Srralen → Stralen: ‘ende hare Stralen bleeckachtigh haer vertoonende’.

p. 336: foutief opsommingsnummer 4 verbeterd in 3.

p. 342: nachcs → nachts: ‘als gy de Pauwen des nachts veel hoort roepen’.

p. 346: stodt → stondt: ‘13. Den Morgen-stondt, des Somers, koelder boven de gewoonte’.

p. 346: vervredight → vervreught: ‘De Raven al soetkens kraeyende, ende by den andere, gelijck of sy vervreught waren’.

p. 355: foutief opsommingsnummer 18 verbeterd in 12.

p. 358: Castanein → Castanien: ‘een groot getier maeckt, namelijck, in de Castanien’.

p. 361: de → des: ‘geesten des gesichts te niet gebracht’.

p. 361: Biixem → Blixem: ‘Van den Blixem en wordt nimmermeer geslagen den Laurierboom’.

p. 361: steekerder → sekerder: ‘Tegens het geweldt des Donders ofte Blixems isser niet sekerder als het afschieten van Grof-geschut’.

p. 365: Regende → Regen ende: ‘soo en hebdy niet als Regen ende Storm te verwachten’.

p. 365: blinckende der Serren → blincken der Sterren: ‘Als men siet dat het blincken der Sterren in der haeste verduystert wordt’.

p. 369: in in → in: ‘oft in den Honigh gelegen hebben’.

p. 370: werhitte → verhitte: ‘Hoe dat men een Confijture van Persen maken sal voor een verhitte Mage’.

p. 378: Bpom → Boom: ‘Neeme swarte Kriecken die versch van den Boom komen’.

p. 379: trnost → troost: ‘Neemt het Kruyt Oogen-troost (in de Hoymaent) met de witte bloemkens’.

p. 379: Oogeneroost → Oogentroost: ‘Dit is dan Conserve van Oogentroost’.

p. 382: lanh → langh: ‘graeft hem 14. dagen langh in vochtigh zant’.

p. 384: serve → selve: ‘sy heeft de selve deught van de Conservie van Lavendel’.

p. 385: eemt → neemt: ‘Tot een pondt Bloemen, neemt twee pont en een half Suyckers’.

p. 388: keneemt → beneemt: ‘ende sy beneemt alle sieckte’.

p. 390: hoofdstuktitel Van de Syropen. ingevoegd (conform Bladt Wijser van de Secreten).

p. 392: in → is: ‘sy is oock goet tegens den hoest’.

p. 393: hoofdstuktitel Van Kruyd-wijnen. ingevoegd (conform Bladt Wijser van de Secreten).

p. 393: men → met: ‘doetse in een vat met spaenderen’.

p. 398: lanh → langh: ‘stampet wel onder een, een uur langh’.

p. 404: het het → het: ‘of stooft het recht ende slecht, met wat Gyneber’.

p. 427: gedistileer → gedistileert: ‘van een pondt der voorschreven Species gedistileert, sult gy twee oncen Suycker gieten’.

p. 429: Herstbeen → Hertsbeen: ‘Gummi hedere, Hertsbeen, Zeduar, langen Peper, van elck drie draghmen’.

p. 432: nememen → nemen: ‘Een water om in te nemen in de Popelzye’.

p. 435: Suffraen → Saffraen: ‘Cardamome, Saffraen, Wieroock, Foelie’.

p. 437: &c. → &: ‘van Loot, van Yser, Cadmiae auri, aereae & argentiae’.

p. 438: Itentie → Intentie: ‘Een ander, tot de selve Intentie’.

p. 441: Salarmentack → Salarmeniack: ‘Neem Salarmeniack, een half pondt, Salpeter, drie oncen’.

p. 442: get → het: ‘ende het Gout sal in den gront komen te vallen’.

p. 444: re → te: ‘het tweede sult gy gebruycken om het Hayr te verwen’.

p. 447: vooor → voor: ‘ende voor het Graveel’.

p. 448: Consolihae → Consolidae: ‘Diptami, Consolidae majoris, van elcx twee oncen’.

p. 448: Kien → Knien: ‘sijne Litmaten, sijne schouderen, de Ellebogen, Handen, de Knien, ende het Rugge-been’.

p. 453: Kranker → Kanker: ‘en voorts meer ander incurabel gebreken, gelijk den Kanker, Fistels, en meer ander diergelijke’.

p. 457: gensen → genesen: ‘ende met dit Water ende Olie, hebbe ick ongeneselijcke Ulceraeten sien genesen’.

p. 458: doghen → daghen: ‘settet wederom 14. dagen langh in Paerde-mist’.

p. 466: Genevrr → Genever: ‘Men moet vooreerst de Genever-besien stooten’.

p. 468: drijende → drijvende: ‘, sult gy de Olien der Speceryen, altijdt vinden drijvende op het water’.

p. 474: Di is → Dit is: ‘Dit is een besondere olie tegens den Spasmum der wonden’.

p. 480: Gediete → Gedierte: ‘Van de Olien die men uyt seker Gedierte ofte harer Partyen distileren kan’.

p. 492: ke → de: ‘insonderheyt in ’t cureren van de Popelzye ofte vallende Sieckte’.

p. 492: sach, → sacht: ‘en latet distileren met sacht vier’.

p. 492: Een → En: ‘En weet dat uyt een pont olie maer een once distileren sal’.

p. 495: hoofdstuktitel Van Aqua vita, of gebrande Wijnen. ingevoegd (conform Bladt Wijser van de Secreten).

p. 497: Bandewijn → Brandewijn: ‘Den Brandewijn, ofte Aqua vite, drie maels overgehaelt’.

p. 509: en → een: ‘maer sal een luttel eten’.

p. 541: sommmighe → sommighe: ‘ende sommighe Loveren van Purper geleyt’.

p. 575: kleedeten → kleederen: ‘Van plecken uyt kleederen te doen’.