Het secreet-boek vol heerlijke konsten

De Secreten van ’t Illumineren, en van het maken van alderley Verwen.

Een Temperatuur-water, om de Verwen mede te tempereren.

NEemt een loot Gomme van Arabien, ende een half note groot Gomme dragant, doet het te samen in een nieuwe pot, giet daer op soo veel klaer waters, dat de Gommen twee vingers breedt bedeckt staen, latet alsoo toegedeckt, vier dagen langh staen, roeret daer naer met een stoxken wel onder een, settet daer naer op heete kolen, maer latet niet zieden, roeret wel om op dat de Gomme wel smelten mach latet daer naer kout worden, wringet daer naer

[p. 277]

door een dunne doeck, giet wederom schoon water daer op, op dattet so dunne wort als Boomolie, gietet als dan in een Glas, ende stoppet dicht toe, ende roeret dagelicks wel om, midts dat de Gomme Dragant geerne boven zwemt, al eer hy komt te verouderen, want hoe langer die in dese temperature is, hoe beter die is: soo lange als gy merkt dat dese temperature noch lijmigh is, soo lange doeter water by: als nu t’eenemael kout geworden is, so sal ’t klaer wesen, ende den Dragant sal in de grondt sincken. Met dese temperature hebbe ick mijn Verwen altijdt schoon, ende goedt behouden: want de Gomme van Arabien, maekt by haer selven alle Verwen duysterachtig ende doncker. Hier mede suldy uwe Verwen tempereren, ende soo sy koomen te droogen, soo bevochtightse met een weynigh waters, anders worden sy van den Dragant al te vet. Ende of het gebeurde dat de Verwen daer-en-tusschen niet wel aen en kleefden, soo gieter een weynigh van dese Temperature by, soo suldy altijdt goede Verwen hebben.

Een ander Temperatuur-water.

Neemt Parkement-lijm, dat wit ende licht is, een half okernoot groot, legget in schoon water, doet daer by vier druppels geschuymden Honigh. latet also dagh ende nacht staen weycken, settet daer naer op ’t vier, maer dattet niet en ziede, gieter noch water op: want de Parkement-lijm is seer lijmigh, ende roeret dickmael om, nemet van ’t vier, ende latet koudt worden, sijget daer naer door een doeck, doeter wat Roos-water by, ende als gy daer

[p. 278]

van wilt gebruycken, so houdtse in warm water tot datse komt te smelten, ende gebruycktse tot dese naevolgende Verwen, om dat sy de Gomme van Arabien niet wel en konnen verdragen, gelijck als Menie, Loot-geel, Parijs-root, Orpigment, Lack, Oker, die alle te samen met het Parkement-lijm willen getempereert worden, ende dat wel dunne, ofte met Eyer-wit allene.

De derde Temperature.

Neemt klaere Gomme van Arabien twee deel, Gomme van Persse-boom, het derdedel, giet daer op klaer water twee vinger breet hoogh, latet te samen staen weycken dagh ende nacht, settet daer naer op heete koolen sonder zieden, ende roeret dickmaels om: Alst nu wel heet is, soo nemet af, ende giet daer op een boone groot geschuymden Honigh ende een weynigh Roos-water: Alst wederom heet geworden is so sijget door een fijn doexken, doch niet al te fijn, ende gebruyckt hier van.

De vierde.

Neemt een loot Gom van Arabien, en twee draghmen Gom van den Amandel-boom, giet klaer water daer op, en latet vier dagen langh staen, settet daer naer op heete koolen sonder zieden, roeret stadigh met een stocxken, sijget daer naer door een doecxken, gieter by een nootschelpe vol Roos-water, stoppet dich toe, ende gebruycket.

De vijfde.

Neemt het wit van twee Eyers, doet het ge-

[p. 279]

vochelt daer uyt, kloppet wel met een suyver kleyn besemken tot dattet klaer water, ende ten lesten geheel in schuym verandert wordt, soo datter geene vochtigheydt in den gront meer en zy, latet daer naer staen dagh ende nacht: giet daer naer dit water van den schuym, op een half loot klaere Gom van Arabien, doeter by een boon groot geschuymden Honigh, ende een Lepel Roos-water: Daer door wordt de temperature voor den stanck bevrijt, bewaret ende stoppe dicht toe.

De seste soort.

Neemt een loot Gom van Arabien, een loot Gom van Persse-boom, een draghme Lijms, ende een draghme klaere Mirrha, stootet al onder een ende gieter op een goeden Romer Waters, latet wel te samen staen weycken, roeret dickmaels om tot datter t’ eenemael gesmolten is, doet daer na by twee lepels Wijn-azijns, settet op ’t vier, latet sachtkens zieden, latet daer naer koudt worden, sijget door een doeck, ende gebruycket waer toe dat gy wilt.