Logo DBNL
Het secreet-boek vol heerlijke konsten (1694)

Het secreet-boek vol heerlijke konsten

(1694)–Carel Baten–rechtenstatus Auteursrechtvrij

Vorige Volgende

Van de Secreten der Kleederen.

Om alderley plecken uyt de Kleederen te doen.

NEemt kleyn gewreven Zout, swarte Zeep, elcks soo veel als gy wilt, menget wel te samen, besmeert hier mede de plecken, als sy nu droogh zijn, soo wasschet die uyt met Looge, en daernaer met warm water. Alexius.

Om alle plecken uyt alderley Zijde-werck te krijgen.

Brant de voorste Schaeps-voeten tot asschen maeckt daer naer de plecken met water nat, bestroytse daer naer met dese Asschen, drooghtse daer naer in de Sonne, maeckt daer naer wederom nat, bestroytse wederom met de voorige Asschen, het welcke, als gy dat alsoo eenige reysen achter een gedaen hebt, soo wasschet dat poeder wel met water af, ende de plecken sullen daer uyt gaen. Alexius.

Een Zeepe, om alle plecken uyt de kleederen te doen.

Neemt een halve Ossen galle, Eyer-wit van twee Eyeren, menget wel onder een, ende doetter by een pondt gebranden Aluyn, poeder van Yreas ses oncen, een weynigh gestooten zouts. Dit alsoo gedaen wesende, sal men daer by doen geschaefde Spaensche Zeepe, soo veel als alle de reste, ofte soo veel dat men daer van Ballen maken magh, ende laetse droogen in de schaduwe, midts de Sonne daer op schadelijck is, ende als gy die wilt verkoopen, so maeckt se op een gewichte. Als men nu die gebruycken wil, soo sal men het Laken voor eerst met water nat maken, ende wel ter degen wrijven met de voorsz. Zeepe, ende wasschet daer naer met schoon water af. En indien daer de plecken noch worden ingesien, soo laet het Laken droogen en wasschet wederom als vooren, ende de plecken sullen t’ eenemael uytgaen.

Hoe datmen in elck Laken sijn verloren Verwe sal brengen.

Neemt een pont gestooten Wee-asschen, giet daer op drie potten waters, latet een nacht staen, giet daer naer de Looge daer van, ende neemt twee Osse gallen, ende een handt vol wel gedrooghde Bercken-loof, doetet al te samen in de Looge, ende latet een half uyr te samen zieden, of soo lange tot hem het loof te gronde set, latet als dan kout worden: alsulcken verwe als gy dan in ’t Laken brengen wilt, soo suldy alsulcke Vlocken nemen, ziedtse

wederom met de Looge, laetse alsoo 14 dagen of noch langer daer in staen, op dat de Looge de Verwe daer uyt trecken magh, zijght daer naer de Looge van de Wolle, ende wasscht het Laken dat gy vernieuwen wilt, daer in, soo sal ’t sijn eerste Verwe wederom krijgen.

Hoe datmen alle Vlecken uyt het wolle Laken sal brengen.

Neemt kout gegooten Looge, van Buecken asschen, doet daer in een weynigh Wijnmoers, oock gebranden Leem, uyt eenen Back-oven, leght het Laken daer in soo verre als de Vlecken gaen, ende het sal alle plecken uyt trecken, wasschet daer naer in klaer water, ende latet in de Sonne droogen.

Een ander.

Neemt ses oncen Wijn-steens, drie oncen Aluyns, een half kroone zwaer Camfer, een half kroone zwaer Drakenbloet, wrijvet al te samen wel kleyn, ende menget wel onder een: neemt daer naer ses oncen Ossen-galle, ende ses potten Regen-waters, doet dit al te samen in een Ketel, latet een derden-deel inzieden, klaret daer naer door een doeck, maer soo verre als gy de galle, ende de Camfer niet gekrijgen kondt, soo sal het water altijdt sterck genoegh wesen, dan het is altijt beter dat gy ’er de Ossen-galle by neemt: ende als gy dat wilt gebruycken, soo neemt een nieuwen wollen lap, maeckt hem in dit water nat, ende wrijft hier mede de plecken, ende als de vochtigheydt des waters uyt den lap gewreven is, soo maeckt hem wederom nat, ende

wryvet soo lange tot dat gy de plecken verliest, neemt daer naer warm-water, ende wascht de stede der plecke wel uyt. Als gy nu plecken uyt Wit-laken doen wilt, soo neemt van dit water ende doeter by een weynigh Zeep, ende doet daer mede gelijck hier vooren geseyt is.

Een water om alle plecken uyt wit-Laken te krijgen.

Neemt vier oncen Aluyns, twee potten waters, laet het vierendeel inzieden, neemt dan geschaefde Spaensche zeep, doetet al te samen in water, latet daer naer twee dagen staen, ende gebruycket daer naer in Wit laken, gelijck boven geseydt is.

Hoe datmen Smout-plecken, of Olie-plecken uyt alderley Laken krijgen sal, uytgenomen het wit laken.

Neemt kout gegooten Looge, maeckt warm met weynigh Wijn-moer, menget wel onder een, ende hanght hier in ’t Laken daer de plecke is, een gantschen nacht langh, wasschet daer naer uyt met schoon water, ende hanget alsoo in de Son.

Wijn-plecken uyt alderley Laken te brengen.

Neemt Loogh van Beucken-assche, ende Moer van witten wijn, elcks even veel, wasschet dan met klaer water, ende hanget in de Sonne.

Om alderley Vlecken uyt het Zijde-werck te brengen.

Neemt het sap van een Kruydt dat men in

hooghduyts Pfifferlingh noemt, wrijft daer mede de plecken, wasschet die daer naer met water ende hanget te droogen.

Om alderley plecken uyt het Carmosijn-Fluweel te brengen.

Neemt assche van Wijnrancken, maeckt daer van een stercke Looge, van dese Looge neemt twee potten, doet daer in een loot Aluyns, latet een weynig staen, gietet daer na door een doeck, neemt daer nae een vierendeel-loots Spaensche Zeep, en half soo veel gemeyne Zeep een vierendeel-loots Zout, een vierendeel-loots Salermemak, een half-vierendeel-loots sap van Gouwe en soo veel Kalfs-galle menget al onder een, ende klaret door een doeck: als gy nu van dit water gebruycken wilt, soo neemt Scharlaken Scheerwolle, daer by oock een weynig gemalen Bresilli-houts, ziedet al te samen een weynigh in dit water, klaret daer naer door een doeck, soo hebdy een seer schoon root water, dat alle plecken verdrijft: Ende uyt alsulcke Verwen, als gy de vlecken verdrijven wilt, alsulcken scheerwolle suldy daer toe nemen, en doet voorts gelijck als hier is geleert geweest.

Om alle plecken uyt Fluweel ende gouden Laken te krijgen.

Neemt Arsenicum rubrum Crudum, ende Martem Crudum van elcks even veel, stotet wel kleyn, ende giet daer op klaer water, ende oock by Vijf-blader-kruyt, latet op de helft in zieden, kout geworden zijnde, latet twee uren in de Sonne staen, wasschet daer naer het Flu-

weel of gouden Laecken daer mede, ende latet in de Sonne droogh worden.

Om het Fluweel dat slap is, stijf ende sterck te maecken

Neemt vier deel Dragants, een deel Gom van Arabien, stoot elck bysonder, menget daer naer onder een, doet het in een schotel, giet daer op klaer water, ende latet alsoo dagh ende nacht staen, daer naer soo keert de onrechte zijde des Fluweels uytwaerts, neemt als dan een Spongie, maecktse in dit water nat, ende bestrijckt daer mede de onrechte zijde des Fluweels, ende latet droogh worden.

Een ander.

Neemt een pont Spaensche Zeep. ses Eyerdoiren, een halven Lepel gestooten Zouts, sap van Beete soo veel noodigh is, menget wel onder een, ende maeckt hier van Ballen, laetet in de schaduwe droogen. Als gy die gebruycken wilt, soo wascht het laecken eerst af met water, strijcket daer naer met dese Zeepe, wasschet uyt, ende de plecken sullen uyt wesen. Alexius.

Om alle vette plecken uyt te doen.

Neemt Aluyn, levenden Kalck, elcx een pondt, Aluyn uyt Moeyer van Wijn, ses oncen, geschaefde Spaense Zeep, drie pondt, Regenwater een stoop, latet te samen zieden, gietet daer naer door een doeck, ende bewaret. Als gy dit beesigen wilt, soo wrijft daer mede de vette plecken, op beyde zijden, ende wasschet daer nae met water uyt.

Om alle plecken uyt alle Witte, ofte Kermosijnen te doen.

Neemt Brandewijn die driemaels overgehaelt is, maeckt daer mede voor eerst de plecken nat, smeertse daer naer met Eyer-wit, drooghtse daer naer in de Sonne, en waschtse daer naer met klaer water. Dit aldus tweemaels gedaen wesende, sullen alle plecken uyt zijn. Alexius.

Een ander.

Neemt Aluyn-water, wasschet hier mede de plecken wel ter degen, ende wrijftse wel daer mede, wasschet die daer na uyt met schoon water, soo verre als sy d’ eerste reyse daer mede niet uyt en gaen, soo doeter noch eens. Alexius.

Voor alle plecken in Laken.

Neemt Asschen van Esschen hout, soo veel als gy wilt, maeckt hier van een looge met koudt water, doet daer by een weynigh Moer van Wijn, ende een weynigh leems van een Back-oven, menget wel onder een, ende wasschet daer mede de plecken met Laken. Uyt een duyts Boeck

Een water om alle plecken uyt het Lijwaet te doen.

Neemt Aluyn, drie oncen, een pint waters, latet te samen zieden, tot dat het vierendel verzoden is, doet daer by geschaefde Spaensche Zeep, latet te samen staen, twee dagen langh, ende gebruyckt dit als boven is geseydt. Uyt een duyts Boeck.

Om de plecken des Wijns uyt alle laken te doen.

Neemt Asschen van Esschen-hout, en Moer van Witten Wijn, soo veel noodigh is, laet hier in het laken den gantschen nacht weycken wasschet daer naer met water uyt, ende latet in de Sonne droogen. uyt een Duytsch Boeck.

Om alle plecken uit het Fluweel te doen

Neemt Asschen van Wijngaert-rancken, soo veel noodigh is, Moer van Aluyn, een half once, Aluyn, een draghme, gemeyne Zeep, een half draghme, Spaensche Zeep, een draghme, gemeyn Zout, twee draghme, Salarmeniack, twee dragmen, sap van Celedonie, een dragme, Kalfs-galle, twee dragmen, menget alle onder een, en wringet door een doeck: als gy nu daer van gebruycken wilt, soo neemt Scheer-hayr van koleure als het Fluweel is, in de voorschreven nattigheydt nat gemaeckt, ende wrijft hier mede de plecken die in ’t Fluweel zijn. Uyt een Duytsch Boeck.

Hoe datmen de plecken sal uyt krijgen, die door ’t dragen van een Harnasch gekomen zijn.

Wasschet voor eerst het laken met seer scherpen Azijn, wrijvet daer mede, wringet met de handen, wasschet daer naer met Zeepe ende met water. Isabella Cortese.

Om een Laken sijn voorige Verwe te doen weder krijgen.

Neemt leevende Kalck, twee oncen, Eycken-

asschen, een once, Regen-water, twee oncen, menget wel onder een. Rosellus.

Om plecken van Inct, ofte van Wijn, uyt alle Wollen ende Linnen Kleederen te krijgen.

Neemt sap van Limoenen, of van Orangien, soo veel noodigh is, maeckt hier mede de plecken nat, drooghtse dickmaels, wasschet die daer naer dickmaels met water. Soo verre als dese plecken van Inct zijn, soo wasschet die uyt met Spaensche Zeepe, ende met Azijn. Alexius.

Een Water om alle plecken van alle Koleuren uyt Laken te wasschen.

Neemt twee Ossen-gallen, aluyn, Wijnsteen, elcks twee Scrupels, witten Wijn-steen, vier oncen, Camfer, een Scupel, gemeyn-water drie pinten: stotet al wat gestooten moet wesen, menget onder een en ziedet tot dat niet meer en schuymt, doet dan daer by goeden Brandewijn die driemaels is overgehaelt, vier oncen, ende bewaret tot dat ment gebruyken wil: neemt daer naer alsulcken lap Lakens als daer is het laken daer de plecken in zijn, en het welcke in dit water is nat gemaeckt, wrijft met desen lap de nat gemaeckte plecken, en wasschet die daer naer met gemeyn water. Alexius.

Een ander uyt Laken ende Zijde-werk.

Neemt een Ossen-galle, een loot geschaefde Spaensche Zeep, drie pinten waters, ziedet te samen wel door, en doeter daer naer by een half loot Spijck-olie, ende wasschet hier mede alle plecken, ’t zy uyt Laken of Zijde kleederen.

Om Olie, oft eenige andere vettigheydt uyt het Laken te krijgen.

Neemt Kalfs-voeten, brandt die tot Asschen in een Pot-backers Oven, stootse wel kleyn, maecktse wel heet, ende stroyt die op de plecken in de heete Sonne, tot dat het swart wort, ende als gy sulcks siet, soo smijt het daer van, en stroyt ander Asschen daer op, ende doet dit soo dickmaels achter een, als gy siet dattet poeder noch swartigheydt aenneemt, ende alsoo sullen de plecken daer uyt komen, sonder het Laken eenighsins te beschadigen. Alexius.

Om elck Laken sijn verloren Verwe te doen wederom krijgen.

Neemt een pondt Pot asschen, giet daer op ses pinten waters, latet also staen den gantschen nacht, leeckt des morgens de looge daer van, doet daer by twee Osse-gallen, een hant vol gedroogden Bekeboom, latet te samen zieden een half uyr lang, tot dat de Bekeboom te gronde gaet, latet daer na kout worden, ziedet daer na in dese Looge, Wolle van alsulcken verwe, als gy wilt dat het Laken sal geverwet wesen, settet daer na 14 dagen aen d’ een zijde, aldus doende sal de Looge de Verwe der Wolle komen tot haer te trecken, daer nae so druckt de wolle uyt ende verwet in dese Looge uwe Laken, en het sal sijn voorige Verwe wederom krijgen. Uyt een Duytsch boeck.

Om uyt het Laken alderley plecken te krijgen.

Neemt Looge, van Esschen-hout, doet daer by

Moer van Wijn, ende Leem van een Backers Oven, van elcks een weynigh. Maeckt hier in het Laken nat soo verre als ’t bepleckt is, ende het sal alle plecken daer uyt trecken: Wasschet daer naer met water uyt, ende latet voorts in de Sonne droogen. Uyt een Duyts boeck.

Om te beletten dat de Motten in de Kleederen niet en komen.

Neemt Moer van Olie, ziedet die tot op de helft, ende besmeert hier mede den bodem van de Kist, van buyten ende van binnen, ende oock de Voeten daer de Kiste op staet, ende als die nu is in gedrooght, soo leght de Kleeders daer in, ende de Motten en sullender niet ontrent komen. Cato.


Vorige Volgende