Het secreet-boek vol heerlijke konsten

Van de Secreten der Hovenieren.

Om een schoone Hage te doen wassen.

NEemt diversche soorten van Zade, daer van dat gy een Hage begeert, bekleedt dat met Was, ofte met eenige lijmachtige substantie, leght dat alsoo inder lenghde, in wel gemeste aerde, ende daer sal een wonderlijcke schoone Hage uyt wassen. Mizaldus.

[p. 250]

De Forme van een Flessche om de Hoven daer mede te bevochtigen.

Laet maecken een aerden Flessche die boven enge zy, ende onder wijt ende rondt houdende een ofte twee stoopen waters ten minsten, waer van den bodem met ontallicke kleyne gaetkens, doorboort zy. Als gy nu die vol waters hebben wilt, soo steeckt die met den bodem in ’t water, laetse van onder vol loopen, de selve uyt treckende, so houdt den duym boven op den engen mont der Flessche, als gy dan daer mede het gezaeyde besproeyen wilt, soo geeftse van boven locht, ende als gy nu wilt het water daer in houden, stopse wederom van boven

op den mont der Flessche, met uwen duym, want als sy van boven geen locht en heeft, so en salse van onder geen water geven Cardanus.

Om te versoecken, oft oock het Aerdrijck van de Hoven goedt zy.

Als gy wilt weten oft oock den grondt van het landt goet is, ofte niet, soo neemt een goed deel aerden van den selven grondt, menget wel in een Tobbe met water, en soo verre als gy bevint dat die veel slijcx op den grondt set, soo is de grondt goedt, maer soo verre als gy sulcks niet en bevint, soo ist een onvruchtbare aerde. Ofte soo verre als gy die met den handen wrijvende, bevint seer leemachtigh, ende niet dan kley-aerden en bevindt te wesen, soo en sal desen grondt tot geenen Hove bequaem wesen, midts de aerde al te swaer, ende al te vast is. Het aertrijck van Hoven en magh oock niet al te steen-achtigh wesen.

[p. 251]

Maer al sulcke aerde is tot Hoven bequaem, die niet al te droogh, noch al te vochtigh en is. Item, het Aertrijck, het welcke versch omgespit wesende, de Vogels daer op straks komen, om haer Aes daer uyt te halen, dat is oock seer goede. Als nu de aerde al te droogh is, soo salmen vette vochtige aerde daer onder mengen ende wederom ten contrarien, als men de aerde al te vet, ende al te vochtigh bevindt, soo salmen dorre magere aerde daer op brengen, om die te verbeteren. Mizaldus.

Waer op datmen moet acht nemen in ’t misten van Hoven.

Als men een Hof misten wil, soo salmen sulcx doen als den windt Zuydt-west waeyt, ende met een brekende, ende drooge Mane: want aldus doende, sullen alle vruchten veel beter daer op wassen. Plinius

Hoe datmen een Hof sal bezaeyen.

Het wordt seer gepresen, datmen de Hoven sal bezaeyen, soo wanneer sy door nat van den regen zijn, het welcke van veele wordt goedt bevonden, insonderheydt als den Regen op sijnen behoorelicken tijdt gevallen heeft. Dan wat men in een drooge aerde zaeyt, dat is altijt verseeckert niet te verderven, want met den eersten Regen die daer op komt te vallen, soo geeft het hem uyt der aerden, ten ware dattet, mits de drooghte van de Mieren ende andere Gewormte, worde opgegeeten, het welcke soo men vreest, te hulpe sal komen met den raet die wy hier onder sullen verhalen: Dan het zy

[p. 252]

hoe dattet wil, den Hof diemen in de Voorsomer wil bezaeyen, die sal men in den Voor-winter omspitten, door dien dat alle onkruyt daer mede wort gedoot. Ende als nu den tijdt voor-handen is, dat men sal gaen zaeyen het gene dat in elck lant gewoonelijck is te wassen, soo sal men voor eerst alle onkruydt daer uyt wieden, omspitten, ende wel door-mesten, daer naer de Bedden soo breedt te maecken, dat men de helft met de handen kan overreycken, als men die wil wieden, ofte yet daer uyt trecken wil. In het zaeyen sal men acht nemen, dat dat sulcks mach geschieden, als men meynt datter een schoon klaer Weder voorhanden is: Want alsser een goet Weder opkomt, ende de Sonne het bezaeyde komt te beschijnen, so sal ’t strackx uyt komen, soo verre alst zaet immers niet te oud en is geweest: daerom datmen toesien moet, dat het zaedt niet al te oudt, niet te dorre, noch oock niet gemengelt en zy. En alst al te kouden Weder is, ofte de Wint noordelijck is, so en salmen niet zaeyen: mits dat de aerde alsdan leyt of sy gesloten ware, ende daer over het zaedt niet en kan aennemen, noch oock geen voetsel geven en kan, ’t welcke sy by een goet open, klaer Weder ter contrarien doet. Als men nu vreest dattet zaedt door groote koude, door den Rijm, ofte oock door hitte der Sonnen, soude komen te bevriesen, ofte verbranden, soo salmen ’t met Matten decken, daer onder datmen eerst Roeykens over dwers sal leggen. Sommige vermaerde Hoveniers willen datmen alle zaedt sal zaeyen in ’twassen der Mane, namelick, van den vierden dagh der selver, tot datse vol is.

[p. 253]

Dan daer zijnder wederom andere die hier op niet en achten, dan seggen alleene datmen moet toesien, dattet zaedt goet zy, het aerdtrijck bequaem, wel gemest zy, en niet te droog en blijve. Mizaldus.

Een fraey Secreet, om alle zaet in d’aerde sonder verderven te bewaren.

Soo verre als gy het zaedt dat gy zaeyen wilt, te vooren te weycke legt in sap van Huysloock, het welcke men Semper vivum noemt, soo sal ’t van de Vogelen, van de Mieren, van de Muysen, en van alderley Gewormte bevrijt wesen, ende oock des te weeldiger uyt komen.

Om eenen Hof van alle ongeluck, ende van alle quade Gedierte te bevrijden.

De Griecken raden, dat men tot dien eynde in ’t midden van een Hof sal setten op een staeck, een Doodts-hooft van een Merrie, ofte van een Ezellinne.

Op wat tijdt dat men de Hoven sal besproeyen, ende met wat water.

Den bequaemsten tijdt van de Hoven te bevochtigen in ’t midden des Somers, is des morgens ofte des avonts, naer der Sonnen ondergangh, op dat door de Sonne het water niet al te heet en worde, ende daer door de wortelen niet en worden verschrockt. Ende dit vervochtigen en mach oock niet al te seer gedaen worden, want al te grooten vochtigheydt de wortels schadelijck is. Noch men sal oock daer toe niet nemen kout Put-water, soo dat versch geput

[p. 254]

is, ’t en zy dattet te vooren den gantschen dagh in de Sonne gestaen hebbe. Het jonge uyt geloopen kruydeken en salmen oock niet al te seer besproeyen, mits sy soo veel vochtigheydts niet en behoeven, als wel doen de kruyden, die dat alreede gewent zijn: Het welcke oock moet gedaen worden met de voor-verhaelde Flessche op dat het besproeyen gelijckelijck mach toe gaen, ende de wortelen der kruyden wel mogen bevochtight worden, maer niet daer door en komen te verdrincken. Mizaldus.

Tegens den Donder, den Blixem, ende tegens den Hagel.

Den klanck van groote Klocken (sonder eenige superstitie daer van te maken) ende oock het afschieten van Grof geschut, is wonderlick goet tegens den Donder, tegens den Blixem en tegens den Hagel, mits dat door het geweld des geluydts de Lucht opwaters wordt gedreven, tot in het derde quartier des Lochts.

Sommige planten oock Pluymen van een Arent, oft hangen het vel van een Zee-kalf in ´t midden des Hofs, tegens alle onweder oft in de vier hoecken des Hofs. Mizaldus.

Een ander

Men seght dat den steen, die met den Donder uyt de Lucht valt, alle huysen van onweder bevrijdt, als men die in de deure hanght. Gulielmus Gratar.

Tegens den aenstaenden Rijm.

Als men eenige schade van den toekomende Rijm verwacht, soo salmen stroo ofte eenige

[p. 255]

andere ruychte op seeckere plaetsen des Hofs branden, principalijck van daer den wint komt gelijck Diophanes sulcks schrijft versocht te hebben. Voorts so schrijft Apuleius, dat drie Kreeften, met Koe-dreck gebrandt, hier tegens oock een sekere Remedie zy.

Tegens de Rupsenen der Hoven.

Men sal den Hof veroocken met Dreck van Vleermuysen. en met Loof van Loock, dat den roock over den gantschen Hof hem kome te verspreyden, ende sy sullen alle sterven. Anatolius.