Het secreet-boek vol heerlijke konsten

[p. 213]

Van de Secreten der Metalen in ’t particulier.

Hoe dat men het Quicksilver sal congeleren, oft hart maken, door den reuck van eenigh Metael.

HEt Quicksilver wordt door den reuck des Loots aldus ghecongheleert: Smeltet Loot, gietet ergens in een putken, ende alst nu begint koudt te worden, soo steeckt daer in een plomp stocxken, ende daer ghy dat uyttreckt, giet daer in u Quicksilver, ende het sal strack congeleren. Joannes Babtista Porta.

Hoe datmen Quicksilver door een seker Olie sal congeleren,

Men sal maecken een Kroesken van Silver, van Auripigment, ende van Geel-koper, met een decksel daer op, datter dicht op sluyt, doet dat vol Quicksilvers, en luteert den kroes wel dicht toe, met Eyer-wit, ofte met Spiegel-harst, ende hanght hem in een pot, die vol lijn-olie is, ende latet alsoo ses uren langh zieden, neemt het Quicksilver daer weder uyt, ende druckt het door een Leer, ende al watter niet en is gecongeleert, dat laet wederom zieden als vooren. Joannes Babtista Porta.

Om het Quicksilver te bereyden en te harden dat het onder den hamer sal mogen verwrocht worden, waer van dat tot Weenen ende tot Nieuw-stadt, diversche Beelden gemaeckt zijn.

Smelt Loot, ende giet het in eenen Pot,

[p. 214]

druckt daer in een rondt steentien, op datter een ront putken in blijven mach, deckt dat met een doecxken, daer op leght het Quicksilver, ende laet het alsoo onder de warme assche legghen tot dat het hardt geworden is: Breekt het daer naer in stuckskens, ende snijdt die in den scherpen Wijn-azijn, ziedt het een quartier-uurs, ende alsoo sal het worden gedoodt: dit ghedaen wesende, soo doet daer by twee draghmen Salarmeniac, een pinte Azijn, latet soo staen in een Pot dicht toegestopt, acht dagen langh, op dat den Azijn het Quiksilver, sijn doofheyt benemen mach: doet daer naer het Quiksilver in een Kroes wel dicht toe geluteert, set het alsoo in ’t vier tot dat het allencxkens komt te gloeyen, ende sijn kort-brekigheyt komt te verliesen. Daer naer soo hanght het Quiksilver in een pot, waer van den gront met Solfer bekleet is, laet hem allencxkens heet worden, ende het Quiksilver den roock des Solfers ontfangen, ende doet dit alle maenden eens, ende het Quicksilver sal smeebaer wesen onder de hamer. Des Keysers Frederick Alchimisten Willem, ende Marten.

Om van Loot Quicksilver te maken.

Neemt dun geslagen Loot, doetet in een Glas met lagen zouts tusschen beyden, decket dicht toe, ende settet alsoo negen dagen onder der aerden, ende gy sulter Quiksilver in vinden. Fallopius.

Om het Quiksilver uyt den Lichame te trecken.

Bestrijckt u Lichaem naer het baden, met

[p. 215]

olie van Solfer Hollerius. Item, neemt een gouden Penningh in uwen mont, laet hem over ende weder over gaen een goeden tijdt lang met uwe tonge, ende hy sal het Quiksilver datter in ’t Lichaem is ghesteecken, daer uyt trecken, soo dat den Penning geheel wit van het Quicksilver worden sal. Lemnius.

Om Quiksilver uyt Loot te trecken.

Neemt Vijlsel van Loot, ende giet daer op Brandewijn, die drie ofte viermael is overgehaelt geweest, doet daer by een weynigh Wijn-steens, ende een weynigh Zouts, stopt den Pot dicht toe, en laet hem alsoo een gantsche maent in Peerde-mist staen, neemt hem daer naer uyt, doet hem daer naer in een glasen Retorte, leght vier daer onder, latet distileren, ende gy sult het Quicksilver met kleyne druppelkens daer uyt sien distileren, dit siende, geeft hem wat meer viers, ende ontfangt hem. Oft gebruyckt dese navolgende maniere die lichter is: Neemt een aerden pot, die onder doorgaet is met kleyne gaetkens, set hem met sijnen bodem in een andere Pot, ende lutertse wel dicht toe, set hem alsoo in d’ aerde in een Put, ende volt hem half vol van boven met levende Kalck, treed de aerde van alle kanten dicht daer rontom aen den Pot die in de aerde staet, ende op de Kalck soo giet een deel Vijlsel Van Loot, ende volt hem voort met Kalck, dattet gevijlt loot tusschen beyde te liggen komt, giet daer voorts op Kinder pisse, op dat hy komt te branden, leght een decksel daer op, luteret wel dicht toe, stoockt goedt vier daer boven op een gantschen dagh

[p. 216]

langh, soo sal het Quicksilver door het gewelt des viers, onder door de gaetkens druypen, in de onderste Pot, ontrent soo veel als het seste deels des Loots was. Porta.

Hoe men het Poeder Precipitaet van Quicksilver maecken sal.

Neemt vier oncen Quicksilver, doet het in een schey-glas, giet daer op vier oncen van het beste sterck-water, set het glas op warme assche tot dat het Quicksilver ten deele in witte Kalck gecalcineert sal wesen, set daer naer het Glas op heet Zand, latet sterck-water daer uyt distilleeren, tot dat het poeder op den gront droogh leggen blijft, doet het daer naer in een Smelt-kroes, ende set het alsoo te calcineeren in gloeyende Koolen, tot dat het volkomen rood worde: Ofte doet het in een verloyde aerden panneken, giet daer op gerectificeerden Brandewijn, laet het aensteken ende uytbranden, giet wederom anderen Brandewijn daer op, ende dat soo lange tot dat het volkomen rood geworden is; wasschet het daer na af met Rooswater, ende laet het daer naer droogen. Andernaeus.

Hoe dat men een goed Scheyd-water sal maken, om Gout ende Silver van malkanderen te scheyden.

Neemt Salis-petre acht oncen, Vitriol, vier oncen, Solver een once, stootet te samen onder een, en distilleert een sterck water daer uyt. Als gy nu daer van gebruycken wilt, soo leght het silver en gout, daer onder den anderen vermengt is, oft het vergulde silver, daer in, alst wel dun-

[p. 217]

nekens in plaetkens geslagen is, en het silver sal in water solveren, en het gout in swarte poeder op den gront komen te sincken. Fallopius.

Een ander.

Neemt Salpeter een deel, Aluyn drie deel, Zant een half deel, menget onder een, en distilleert een sterck water daer uyt, het eerste water datter uyt komt, dat bewaert alleen, maer als gy siet dat de glasen-klove begint geelachtight te worden, so geeft hem sterker vier, en het water datter voorts volght dat is het sterckste: Neemt een weynigh van dit water, doet daer in twaelf greyntkens silvers, ende settet soo lange op warme asschen, tot dat het silver gesolveert is, op den grondt in een wit poeder, het welck daer uyt genomen wesende, soo giet dit water wederom op het water daer van gy ’t genomen hadt, de welcke oock alsulcken poeder in den gront sal setten, welcke poeder daer uyt genomen wesende, so sal het voorsz water een besondere kracht hebben, om alle Metalen te solveren, uytgenomen het gout. Cardanus.

Om het Gout van Silver te scheyden.

Bestrijckt het verguld met oly van Lijnzaet, en stroyt daer op een poeder gemaeckt van Aluyn, ende van Salarmeniack, maket wel heet en blusschet in water, en ’t gout sal in den gront komen te sincken. Mizaldus.

Om het Goudt sijn verloren koleur wederom te doen krijgen.

Neemt Salarmeniack, Calchantum, Sal-

[p. 218]

peter, en poeder van Ticchels, maeckt met kinderpisse een papken daer van, bestrijckt hier mede u goudt, ende legget also onder de gloeyende kolen, Ofte neemt Wijnsteen, Spaens-groen, ende Salarmeniac, giet azijn daer op, en latet te samen soo langh zieden, tot dat het goudt sijn voorige koleur sal weder hebben gekregen. Mizaldus.

Een Sement om het gout te suyveren.

Neemt gepoeyerde Tichelsteen, en gestooten zout, elcks een deel, maket nat met Azijn, ende volt hier mede den kroes tot op de helft, leght daer op dun geslagen goudt, stroyt wederom het poeder daer op, ende daer op wederom geslagen gout, stratam, super stratum, tot dat den kroes vol is, luteert hem digt toe, op dat de damp daer uyt niet en vliege, set also den kroes in een wintoven, op een steen, en geeft hem 24 uren lanck goet vier, en het gout sal wel gesuyvert wesen. Uyt een geschreven Boeck.

Hoe dat men het Koper sal branden.

Neemt root Koper, ende Antimonium, elcks even veel, settet te samen te smelten in een Smelt-kroes, alst beyde te samen gesmolten is, soo smijter wederom by soo veel Antimonie alsser alreede by is, ende giet het daer naer op een steen, op dattet daer mach kout worden, neemt daer naer twee Ticchel-steenen die wat uyt-geholt zijn, op dat tusschen deser beyden het plat gegoten Koper leggen mach: leght dat gegoten Koper tusschen beyden, ende bindtse stijf te samen met Iserdraet, ende bekleedtse met Luto, droogh wesende, soo leghtse in een Glas-

[p. 219]

oven, een geheele weecke langh, op dat het Koper wel door branden mach, en alsoo daer naer mach bewaert worden. Joannes Babtista Porta.

Om het Koper haest te doen smelten.

Settet Kooper in een Smelt-kroes te smelten, en doeter by eenige stucken van een Peertsvoet. Mizaldus,

Om Koper groen te maken.

Neemt gevijlt Koper soo veel als ’t u belieft, maeckt dat nat met oude pisse, ende met Salarmeniack, legget alsoo te droogen in een platte schotel, ende droogh wesende, soo maket wederom vochtigh, ende herneemt dat so dickmaels, tot dat gy Koper-groens genoeg hebt Uyt een Duytsch geschreven Boeck.

Op een andere maniere.

Neemt Kopere platen, bestrijckse met honig, ende bestroytse daer naer met gebrandt Zout, hangse als dan boven op scherpe Azijn, in Peerdemist, veertien dagen langh. Uyt een Duytsch Boeck.

Een ander.

Ofte neemt effen geslepen Kopere platen, neemt daer naer Vitri met Urine te samen gewreven, bestrijckt hier mede de platen, ende drooghtse in de Sonne, leghtse daer naer in een aerden Pot, stelt hem in een goedt vier, twee uren langh: Neemt somtijts het decksel af, ende neemt acht op den damp die daer uyt vliegt, ende als hy swart is, soo neemt den Pot uyt den viere, ende laet hem koudt worden, neemt de

[p. 220]

Kopere platen uyt, breeckt se met de handen in stucken, ende die niet breecken en willen, daer

mede doet wederom als vooren tot datmense stooten mach. Dit aldus geschiedt wesende, so wasschet poeder met warm water, ende als de Materie te gronde gegaen is, so giet het water daer af, ende drooget wel: Neemt een pont deses poeders, gestooten Wijnsteen, twee oncen, stootet wel onder een, ende latet droogen doeter wederom in den voorigen Pot, stellet in heete Kolen, soo lange tot datter eenen groenen roock uyt gaet. Laet den Pot koudt worden, ende het sal al te samen in koper-groen verandert werden. Uyt een Duytsch Boeck.

Om het Koper een Goude koleur te geeven.

Neemt root koper, en Calamijn-steen, elcks een half once, Tutia, twee dragmen, latet Koper gloeyend worden, blusschet tweemael naer den anderen, ende doet oock alsoo met den Kalamijnsteen, ende met de Tutia. Neemt van des gesmolten Kopers een half once, doet daer by een once Honichs, latet te samen staen zieden tot dat den Honich swart wordt, ende wel drooge, dat men hem mach stooten, daer naer soo latet met Honich, met den Calamijnsteen, ende met de Tutia te samen gestooten, op-zieden, tot dattet Koper smelt. Uyt een Duytsch Boeck.

Om Koper wit te maken.

Neemt Sublimaet, Salarmeniack, elcx soo veel noodigh is, latet te samen in Azijn zieden, blust daer in het gloyende Koper, Fallopius.

[p. 221]

Om het Koper soo soet te maken als silver.

Neemt gebrandt Koper, smelt het in een Smelt-kroes met Borax, blust het daer naer in Lijn-olie, en legt het op een Aembeldt, slaet het allenskens plat, smelt het wederom, en blust het wederom in Lijn-olie, en doet alsoo viermaels of vijfmaels achter een: ende dit is seer fijn Koper, om by het Goudt te voegen, ende soo soet als Silver, ende men mach noch eens soo veel daer by doen, als van het gemeyne Koper, ende het Goudt salder schoonder mede wesen, als met ander Kooper. Raymundus Suillius.