Beschryving van Ysland, Groenland en de Straat Davis.

Waar by gevoegt zyn de verbeteringen door den heer Niels Horrebow, opgemaakt in zyn tweejarig verblyf op Ysland

Letter D.
Uittrekzel uit enige kleine Aanspraken, die wylen de heer Egede, om de Groenlanders hunne onwetenheid en aanstaanden overgang voor te dragen, opgestelt heeft.

Deensch. §. 9.

Vi Kablunacher vare i begyndelssen liegesom van vittige, som vi og visze slet intet af Gud. Men der Gud sente sine präster til os, som undervüste os om Gud Himmelens skabere, da troede vi allesamme paa Gud og gefve flittig agt paa Persterins undersvüseing, og endun elsker vi Gud og skall og altid elsker hannem. I seer at vi morgen og aften lofve Gud, disligiste, naa vi skal faan Mad, og ofter vit vi har faaet Mad, lofver og tacher vi Gud for Maden og näringen. Hver siüfvende dag holde vi hellig, og arbeyde intet, men lofver Gud dend ganske dag. Vi adlyde ochsaa Gud. Dersom vi iche saa giorde, da kunde vi iche kommer till Himmelen. Vill i nu og saa komme till Himmelen, hvor i aldtig skall dör, da er det iche noch at troe. I maae och saa lofve Gud Himmelens Skabere morgen og aften ligsaa vi. I skall altid tache Gud for hand gifver eder näring. Og naar i fatt is näring, du skall i bede Gud der om thi alting hör hannem till. Men hine Angekut lad farn, troe iche hand de siger, fordi de dur intet, men ere lögnere. Naar dend 7de dag kommer, da skall i intet arbeide giore, thi Gud holt op dend

[p. 280]

dag, der hand haf de skabt Himmel og Iorden. I skall ligesaa vi lofve Gud dend ganske dag. I skall tache hannem, at hand har giort eder vorstandige. Allermest skall i tache hannem. at hans Sön er blefven Menske og dod for eder, paa det i iche skutle komme til Diefvelen. Derfor elsk Guds Sön igien. I skall frygte dend, forskrechelige Gud, og fortorne ham iche. Men fordi i iche giore saaledis, da kand i iche heller komme till Himmelen, men Diefvelen skall tage eder, thi allene de som frygte Gud og elske Guds Sön Iesum Christ skall komme till Himmelen.

Hollandsch. §. 9.

Wy Kablunachers (dat is, Groenlanders) waren in den beginnen onvernuftig, gelyk wy ook van God niets het geringste wisten. Doch God zond zyne priesters tot ons, welke ons onderwezen van God den Schepper des Hemels. Daarop geloofden wy alle te zamen in God, en gaven vlytig acht op 't onderwys der priesters, en thans beminnen wy God, en willen hem ook altyd beminnen. Gy ziet, dat wy 's morgens en 's avonds God loven, ook dat als wy gaan eten, of als wy gegeten hebben wy God loven en danken voor de spyze en ons bestaan. Den zevenden dag houden wy heilig en arbeiden niet, maar loven God den gantschen dag. Wy eren ook God. Indien wy zulks niet deden, konden wy niet in den Hemel komen. Wilt gy nu ook alzo in den Hemel komen, alwaar gy nooit sterven zult, zo is het niet genoeg zulks te geloven. Gy moet ook God den Schepper des Hemels loven 's morgens en 's avonds gelyk wy. Gy moet God altyd danken, dat hy u bestaan geeft. En wanneer hy uw bestaan van u neemt, zo zult gy God daar voor danken, dien het alles toekoomt. Maar laat uwe Angekut (dat is Waarzeggers) varen, gelooft niet wat zy zeggen, want zy deugen niet, maar zyn leugenaars. Wanneer de zevende dag koomt, zult gy genen arbeid doen, dewyl God op dien dag ruste, toen hy Hemel en Aarde geschapen had. Gy zult, gelyk wy, God den gantschen dag loven. Gy zult hem danken, dat hy u verstandig gemaakt heeft. Allermeest zult gy hem danken, dat zyn Zoon Mensch geworden, en voor u gestorven is, op dat gy niet naar den Duivel zoudt varen. Daarom bemint Gods Zoon weder. Gy zult den verschrikkelyken God vrezen en hem niet vertoornen. Maar wanneer gy zulks niet doedt, kondt gy te minder in den Hemel komen,

[p. 281]

maar de Duivel zal u halen; nademaal zy alleen, die God vrezen, en Gods Zoon Jesus Christus beminnen, in den Hemel zullen komen.

Groenlandsch. §. 9.

Uagut Kablunet siurlamic sotlo illipse, Gud killoa senarsoc nélloacput. Gudib pelestit uaptinut pimmetà, killac senarsomic uaptinut okármerà, tave tamaura Gudimut oppecpout pellestib okaluctà nellácpaput sulletog Gud neglipout, neglissoacput ipsaliome. Teckusarase uagut ullakut unukullo Gudimut osougarigut mamma torrugta tamaikataguttog; nekichsanic tynissarangatigut. Ullu arbone marluugopeta senissaringilacput. Gud kissiet, ullac tomait osourarágut. Gudimutlo inerctooragut. Tameinikuta killacmut ajyssoalloacpout, killacmut tocko sockangisome piomouse, oppernankissima nomangilach, Gudimut killac Senarsoc osouroisuse, ullákut unnuk ullo sorlouagut. Ipsalioc Gudimut kyanaisuse, nekichsánic tynnimmase. Nekichsanic pekangisa nangeuso Gudimut tuchsieissuse, tomáse piángagit. Angekutte seiglotórsuit állakit, okaluctà oppertiaunece ajortneta seiglometog. Ullu arbone marlangópeta seissaunece, Gud soramat killac nunalo innermagit, sorlo uagut ulloc tameit Gudimut osourroisuse kyanachsiuch sillalimic senemmase nekichsanic tynnimmase. Aksut Gudimut Kyannaisuse Nianga innungumet illipseriutlo tockomet. Tongarsucmut peckongikulluse. Gudib Nianga tave aksut neglisiuch. Gudimut immà exignakau exigissoarse ningissariaunogo, taimà pissirangineuse, Killacmut ajyssuse Tongarsumutle pissuse. Kissiet Gudimut exitut negligtutlo. Gudib Nianga Jesus Christ killiacmut pissaput.

Deensch. §. 10.

Og som I vüde siet intet af Gud og Skaberen at sige, da ut velger i andet som iche duer. I troer paa det so kaldede Angoachsach og mener at det er noget kosteligt og at de som sodaant har skall bliefve helbred og iche fattis näring, men hafvde i vill, da forstaer i vell at saadunt duer intet. Thi hvor til skal et gamle stöche träer, been, Fuglekloer og andet saadant lumperie meer? I seer jo dat et duer intet, og kand iche helbrede. Men sodaant bruge i fordi i vüde intet af Gud. Hander dent allene som gior eder helbreed naar i ere siuge, og at i hafve näring, dat kommer altsam

[p. 282]

men fra Gud. I troer ochsaa hins Angekut og lögnere, endog i vell veed at duer intet. Hvor fore hexer da iche an dagen, og naar det er lyst, saa kant vi fee det? Men for di de lyfver de hexer de allene i mörchet og de siger de: vi hafver väret i Himmelen og talt medTongarsuch. Men de lyfver uforskammet thi vi veed noch, hvor de lögnere bär sig ad. See! dend store Gud i Himmelen vill nu iche, at i skall hexer, hand blifver ellers meget vreed paa eder. Hand vill iche heller at i skall troe de Angekut og lögnere. Men naar i fattis näring, eller ere svage, da skall i allene bede till Gud; thi hand er megtig, og skall gifve eder näring og helbreed. Dersom i troer og elsker ham og paakalder ham. Dersom i iche gior det de skall hand iche gifve eder lifvs oxhold, og naar i ere töd, skall hand enkaste eder tils Diefvelen udj helvede. Lad see at i engang blifver klege og kaster saadan uduelig ting fraa eder og troer allene paa Gud. Dersom i iche lader af at hexe, de skall vi paa süd stningen slan eder ihiell, og endde eder udaf jorden; thi Gud her befallet os at slae saadane Angekut og lögnere ichiell. Hvor till skall saadane galne mensker, som iche troer paa Gud deris skabere, men troer Diefvelen, som skall pine dem i Helvede.

Hollandsch. §. 10.

En gelyk gy niet het geringste van God en den Schepper weet te zeggen, kiest gy u het andere uit, dat niet deugt. Gy stelt uw vertrouwen op het zogenaamde Angoachsach, en meent, dat het iets kostelyks zy, en dat hy, die het heeft, gezond zal worden, en hem geen bestaan ontbreken zal, maar hy verkrygen al wat hy wil; dus weet gy wel, dat zulks niet deugt: want waar toe dienen dat oude stukje hout, die benen, vogelklauwen en diergelyken vodderyen meer? Gy ziet wel, dat het niets nut en niet genezen kan, echter gebruikt gy het, dewyl gy van God niets weet. Hy is die geen alleen, die u gezond kan maken, als gy krank zyt: en dat gy bestaan hebt, dat koomt alles van God. Ook gelooft gy zo zeer uwe Angekut (Waarzeggers) en leugenaars, ofschoon gy weet, dat zy niet deugen. Waarom toveren zy niet by dag en als het licht is, op dat wy het zien konden? Maar dewyl zy liegen, toveren zy in 't donker, en zeggen alsdan: wy zyn in den Hemel geweest, en hebben met Tongarsuch (den Duivel) gesproken. Maar zy liegen onbe-

[p. 283]

schaamt; want wy weten genoeg, waarop zich die leugenaars verlaten. Zie! de grote God in den Hemel wil nu niet, dat gy toveren zoudt; maar zal zeer vertoornt op u worden. Hy wil nog minder dat gy de Angekut en leugenaars geloven zoudt. Maar wanneer gy uw levensbestaan behouden wilt of zwak zyt, zo zult gy enkel God alleen aanbidden, want hy kan en zal u uw bestaan en gezondheid geven. Vertrouwt daarom op hem, bemint hem en roept hem aan. Indien gy dit niet doed, zal hy u uw levens onderhoud niet geven, en wanneer gy eens sterft, u by den Duivel in de hel werpen. Toont dat gy eenmaal verstandig geworden zyt, en werpt zulk onnut tuig van u weg; maar betrouwt alleen op God. Want in geval gy niet aflaat van toveren, zo zullen wy u ten laatsten dood slaan, en u uitroeyen van de Aarde, dewyl God ons bevolen heeft, zodanige Angekut en leugenaars te doden. Waar wil het met zulke dwaze menschen heen, die hun vertrouwen niet op God hunnen Schepper stellen, maar op den Duivel, die hen pynigen zal in de Helle.

Groenlandsch. §. 10.

Killac sunársomic Nelloeuso, tave atlenit ajorctut pissarause. Ancboachmut opperrarase, Isumaaráse ajungilao tameitunic pekartut kaitsissaput nekichsanic pekait saput. Sillackárruse, nellyssingi kalloacpise angoach ajurtorsovoch, kescich uttokarsuach lingmissit Isegei, kuckei, tamaitunic atlemigto suchset ajormete, kaitsonec ajoaraut. Taimale pissarause,

killac, senarsoe nello cusino. Tauna ajungilac kaitsoarángeuse nekich sakarangeuse. Gudimit kissiet pissaraut. Angekuslo seigto torsuit opper rarase nellongilak loácpise ajuput saaogme kávome tuogissaringilet táve teckou ajungilacput seiglometa taasaranget tongissaraut, tave okaluaraut, Tongarsumut okaluppaput, killacmut pyout, nellongilacput seiglotórsuit. Aitta! Gud nallegarsuach pouna exignatorsuach mánna tongackungiláse ningackennoáse. Angekutmutlo oppeckungiláse seiglokangeta, ajorctommeta, nokichsanic pekangisaraugeuse, nepachsimarangeuse Gudimut kissiet tuchsieisuse. Tauna ajungilac nekichsanic tynnyssoáse nepachsimarángeuse katsissoáse operruse negkátigo. Tamainikuse nekichsánic tynnissingilase tockoise Tongarsumut egissóase. Attaute! Sillackarniareitse ajorctut egiekit, Gudimut kissiane opperreutse. Tongiamuc sorangikuse kesa tockys soárse. Nunámit nungissoáse Gud innemmetigut Angekut Tongarsutlo tockokulluit. Suchsácka innuit tamaitut sillackángisut, Gud senarsomic oppingisut Tongarsumutlö kissiane opperraraut, tauna ignameoyssóase.