Beschryvinge ende lof der stad Haerlem in Holland

Van het Arminiaensch On-wesen binnen Haerlem.

Ik en hebbe niet veel lusts de Arminiaensche rasernije in dit mijn werk te gedenken, ende desen stank te roeren: maer moet ik niet wel, ook tegens mijnen dank, dit onwesen met eenen vinger alhier aenwijsen: also wy hier mede aen dit twede Kabbeljausche ende Hoeksche spel ende lands-verderf sijn vast geweest? Ik en sal buyten onse Stad niet gaen, ende ook om redenen alle particulariteyten ofte bysondere geschiedeniszen niet verhalen. Ik meender maer ter lichter hand over te lopen, ende de zomme van alles met weynige woorden te seggen. Die t'avond ofte morgen eene volle Historie van dit Mysterium iniquitatis, ende ongehoorde Factie door 'tgansche Land, sal willen beschrijven, die mag alle de stucken wat nader opsoeken. In de Kerke en ⁺ heeft eygentlijk de lere selfs in geen geschil gestaen: alleen sochten de Magistraeten door het punt der beroepinge der Predikanten in der Kerken tuyn te breken, ende sich de brugge te leggen, om met der tijd Predikanten van hunne humeuren, ende die sy wilden, in te kruijen, ende de Gemeynte op te dringen, dat is, door omwegen van dese behendigheyd sich in korten van de kerke ende de lere meester te maken. Op 'tRaedhuys is de Arminiaensche wervel wel ter degen gedraeijd. ⁺ Daer sijn in onse Stad mede Waertgelders aengenomen, diese onder eenen nieuwen eed bragten, om hunne Armeniaensche Factie met geweld door te drijven, etc. die inde Vierschare, ende onder het Schavot, als in eene koije, saten (gelijk de burgers die plaetze hunner wacht ter dier tijd noemden) om midden inde vrede het Stadhuys met de Heren (quanzuys!) tegens de ongewapende gemeynten, ende hunne eygene onderdaenen te bewaren, ende te beschermen.

Integer vitae, scelerisque purus
Non eget Mauri jaculis, nec arcu,
Nec venenatis gravida sagittis

Fusce Pharetrâ.

+ Svvaricheyd inde Kerke.

+ Ende Politije.

[p. 484]

 

Die sich geen quaed en is bewust.

 

Is sonder wap'nen wel gerust.

Warender dan ook geene gemeyne lands-wapenen voor 'tland, ende voor de religie? Ofte en was dit geen wapen tegens wapen, ten minsten staet in staet, ende regeringe in regeringe? Men heeft ook verscheyde vroome burgers ende ingesetenen beswaerd, geplaegd, verjaegd, ende verdreven, tot groote droefenisze ende suchten der goede Patriotten, ende juychen ende lachen der Secten. So dat het wel hoog-tijd was, dat dit woest verloop onser saken, so hier, so elders, door de Generaele Staeten ende den Prinze van Oranjen eenmael wederom werde te rechte gebragt, eer dat het Land door de burgerlijke onenigheden ende inwendige verdeeldheden den Spanjaerd ten proije werde, ende onse gansche staet aen duygen quame te vallen. So ⁺ is dan sijne Prinzelijke Excellentie Mauritz van Naszou den 24. Octob. inden jare 1618. des avonds ontrent vier uren met eene groote suite ofte gevolg ende staet in Stad gekomen, na dat hy vier vaendels zoldaeten te voren daer binnen hadde gesonden, te weten de lijfwachten der Graven Ernst, ende Jan van Naszou, onder 'tbeleyd van Fama, de Compagnie van Chatillon, ende sijn eygen Guarde, ofte lijfvaendel, liggende alhier in S. Jans, S. Annen, de Fransche Kerke, ende in't Prinzenhof, ende op het Raedhuys, om alle beroerte ende ongemack voor te komen, ende te verhinderen.

⁺Des anderen daegs heeft sijne Pr. Excllentie de Vroedschappen tijdelijk tegens acht uren op't Raedhuys doen vergaderen, ende na dat hy hun allen gelijkelijk bedankt, ende van hunnen eed ende dienst ontslagen hadde: so heeft hy dese Nieuwe Wethouders, so uyt de oude, als van nieus uyt de beste Patriotten der Stad, verkoren, gesteld, ende bevestigd.

+ Prinz Mauritz komt binnen Haerlem.

+ Ende veranderd de VVet.