Beschryvinge ende lof der stad Haerlem in Holland

Ianus Dousa.
Opden Duyven, de Posten van Leyden, ende Haerlem, als Leyden van haere twede Belegeringe ontzet was.

Daer was nu niet een post, die hun wat dede weten,
Eylaes! so schenen sy van yder-een vergeten.

Dit dachten sy veel-licht niet sonder recht, en reen,

Die lang genoeg 'tbeleg en svvarten honger leen.

Tis meerder dan genoeg den honger eens te smaken,
En eens den harden noot van 'tsvvaer beleg te kraken.

De duyfkens bleven hun in hunne meeste rou,

In hunnen hoogsten nood dan noch alleen getrou.

Sy hebben, Boïsot, dijn brieven, dijn behagen,
Sy hebben dijn bevel aen hunne poot gedragen.

Wat helpt het streng beleg? wat helpt de nauwe wacht?

VVat schanzen, wat geweld, wat sterkten, ende magt?

De post bevaert de locht, die weg blijft ongesloten,
So quamen sy ook eerst tot Haerlem aengestoten

Op Brutus ouder vond, wanneer de gansche pas

Na ^* Mutina beset en nau gesloten was.

* Na Modena.

[p. 219]

Wanneer nu de vijand de locht van dese practijke inde neuse begon⁺ te krijgen, ende sekerlijk te vernemen, dat de Prinze van Oranjen ende die van Haerlem door gemelde duyven malkanderen onderling van alles bericht deden: so hebben sy daer op voords uytgeweest, dat sy de duyven met hagel in de vlugt mogten treffen, ende daer door de brieven bekomen, ende al de beraedslagen ende aenslagen vande onsen, ende de gansche gelegenheyd van de Stad, daer uyt verstaen, ende vernemen, het welke hun ook tot hun groot voordeel so naer wille geluckt is: want sy schoten enige duyven, ende verstonden uyt de brieven dat de Prinze van Oranjen ende de Staten van Holland eenen grooten hoop volks te samen ruckten, ende allen vlijt sochten aen te wenden, om de Stad met geweld door Gods hulpe te ontzetten. Derhalven⁺ so heeft Don Frederico sijnen Vader den Hertoge van Alba dit voornemen vanden Prinze inder haest aengeschreven, met versoek van nieuwe hulpe, om de onsen te wederstaen, ende het ontzet te verhinderen: die daer op sijnen Sone Frederico inder ijl meerder magt toeschickte, te weten den Baroen van Chevreaux met duysend Hoog-Bourgonjons, twaelf vaendelen uyt het Regiment van Lombardijen, ende dertien van Don Lopes de Figueroa, welke twee Regimenten der gemelde vijf en twintig vaendelen sy het eene het Regiment van S. Philips, het andere van S. Jakob noemden, ende daerenboven noch vier Vanen Ruyteren.

Het liep dan nu vast met onse Stad ten eynde: so dat ook de gemeyne⁺ man ende alle de inwoonders van Holland groot medelijden met die van Haerlem hadden, ja opentlijk uytriepen, datmen voor die getrouwe burgeren ende zoldaeten niet genoeg en dede. Dat meer is veele burgers in verscheyde steden van Suydholland boden sich selfs aen, ende wilden hun leven niet verschonen om die van Haerlem te helpen ontzetten: so dat de Prinze van Oranjen ende de Staeten van Holland te meer gedrongen ende genoodzaekt waren het ontzet voor die van Haerlem by der hand te nemen, om de gemeynten alom te voldoen, ende te stillen: hoewel het de Prinze tegens sijnen dank ende goedvinden inwilligde: also hy geenen raed en sag, ende geenen moed tot het ontzet en hadde, ende verklaerde sulkx geen werk van burgeren maer geoeffende zoldaeten te wesen: behalven dat het niet geraden en was de burgers der steden ende de vrijwillige in't veld voor den vijand also licht te wagen. Evenwel het werde voorgenomen: ja de Prinze presenteerde niettemin selfs mede te trecken, om den aenslag te beleyden, maer de Staten en konden het selve niet goed vinden, ja wilden geenzins toelaten, dat de Prinze sijn lijf ende leven in so sorgelijken aenslag soude hasarderen, ende in gevaer stellen. So werde den Here Willem van Batenburg 'tbeleyd ende opperste gebied gegeven. Die is dan den achtsten Julius ten drie uren na den middag met al sijn krijgsvolk van Sassem opgebroken, waer onder veel borgers van Delf, Leyden, Rotterdam, ende

+ De Spaenschen schieten Stads duyven, ende verstaen het voornemen vanden Prinze, ende schrijven aenden Hertoge om meerder hulpe.

+ Nieuvve hulpe der Spaenschen om het ontzet te beletten.

+ Aenslag door den Baroen van Batenburg om Haerlem te ontzetten.

[p. 220]

andere steden waren, die goedwillig uyt eenen trouwen yver, ende enkele liefde, sonder loon ofte besoldinge, mede trocken, met een groot getal van wagenen met allerleij nooddruft geladen, ende is so met sijn leger te Noordwijkerhout gekomen, alwaer hy sijn volk wat dede rusten, ende God Almagtig opentlijk aenroepen, ende om sijnen vaderlijken segen bidden. Dit geschiede in aller stillicheyd, ende behendigheyd: evenwel so hadde de vijand alrede volkomen bericht ende wetenschap van dit voornemen, ende lag in sijn voordeel gereed om op de onsen te paszen: ja was nu al twee dagen ende nachten gedurig in wapenen ende slagorde geweest, om de onsen te verwachten, ende het ontzet te beletten. So quam dan de Here van Batenburg ontrent middernacht met sijn volk aen het Duytsche leger in't Bosch voor de Stad, ende vonden niemand inde eerste beschanzinge, dan eenen schildwacht, dien sy ombragten: waerom sy stoutelijk voord-trocken, meynende dat de vijanden gevlugt waren.

⁺Als nu de Batenburgsche ter plaetze quamen daer de vijanden in hun voordeel getrocken ende gescholen lagen, so branden de Spaenschen op de onsen voords heftig los, ende vielen tot hen onverwacht geweldig in. Hier over verschrickte de ruyterije door de ongelegenheyd vande boschagie, dat hun midden in den weg stond, ende vlugten dwers door het voetvolk, diese uyt alle ordre bragten: ook beschadigden sy malkanderen onwetens niet weynig door de donkerheyd des nachts, ende den rook van het schieten: waer op de vijand hun overkomende, hun lichtelijk meester werde, ende deerlijk verstroijde. De Spaenschen vervolgden hunne victorie snellijken so te paerd als te voet, ende achterhaeldense, ende sloegen 'tdood wat sy vonden. Daer blevender ontrent seven hondert op de plaetze, hoewel 'tgeruchte inden beginne veel breeder lieip: alsoder na veele te voorschijn quamen diemen meynde geslagen te wesen. De Baroen van Batenburg bleef selfs in de vlugt, van eene brugge, somen vermoede, gedrongen, ende in het water versmoord. So werden ook de Heren van Kloetingen ende van Karloo geslagen. Tseraerts ontquamt gequetst binnen Leyden. De duysternisze des nachts verschoonde veelen het leven, hoewel de selve na den tijd van't jaer niet lang en was Alle de wagens met het toevoer werden genomen, met negen vaendelen, die de vijanden des anderen daegs de benoude Stad in triumphe vertoonden. Sy kregen ook acht veld-stuckxkens, die sy op't Huys te Kleef bragten.

⁺Daer waren nu onder de doden veele burgers, meest van Delf, alle goedwillige, die uyt liefde, als geseyd is, op desen tocht ende aenslag dienden, ende hun leven so getrou voor ons Stad waegden, ende so onnosel lieten: die ik daerom overwaerdig achte, dat hunne namen alhier ter eren ende tot eene eeuwige gedachtenisze in eene lijste naer den A.B.C. in ordre vertoond ende voorgesteld worden.

+ Batenburg vvord geslagen.

+ Geblevene Borgers der Hollandsche Steden, ende meest van Delf, voor de Stad van Haerlem.