Nederlands displegtigheden. Tweede deel

[p. 527]

Kapittel XLIII.

[Byzondere Glazen, gebruikt door vermaarde Mannen, en in byzondere omstandigheden, in Nederland. Het Glas van Viglius van Zuichem, waar by hy Keizer Karel V onthaald heeft te Uitrecht. Het Glas Loevestein, of Huig de Groot.]

[i. Na dat ik dus heb vertoond eenige drinkvaatjes, en glaazen, vermaard in de Nederlanden, door de berugte drinkbetuigingen die daar mede gedaan zyn: zoo zal ik hier eenige diergelyke glaazen melden, vermaard in Nederland, door de vermaarde persoonen, die de zelve gebruikt hebben, en in byzondere gelegenheid.]

ii. Onder de glaazen, of drinkbekers der Voorouderen van eenige opmerkelykheid, mag mede geteld worden de glaaze kroes, of beker van den berugten, en ge-

[p. 528]

leerden Viglius ¹, voorzitter in den geheimen Raad der Nederlanden, met het welke hy den grooten Keizer Karel den V heeft onthaald, binnen Uitrecht, daar de zelve als nog te zien is.

iii. Op welken, zynde van een dik bruin glas, met zeer aardige trekken, door de vermaarde Jufvr. Schuurman, met het punt van een diamant, de volgende woorden geschreven zyn:

VIGLIUS ZUICHEMIUS.

AL BEN IK DUISTER,
DE NAAM GEEFT LUISTER.

A. M. SCHUURMAN.

1 Deze, een Fries van geboorte, is geweest Hoogleeraar in de Regten, te Bourges, in Vrankryk, en te Ingolstad, in Beyeren, en tot hooger Ampten in Vlaanderen, en Brussel, en tot President van den geheimen Raad van Keizer Karel V, gevorderd geweest. Als ook tot Kancelier van de Order van 't Gulde Vlies, en Gemyterde Proost van St. Baav. Want hy is geen Hoofd geweest van 't Gulde Vlies, als sommigen, en wy weleer gemeend hebben, misleid door Moreri, die hem zoo noemd; een eernaam, die zig de Koningen van Spanje privative geëigend hebben: maar Kancellier van deze Orde. En geen eerste Bisschop van Gent, als de zelve Moreri wil, maar gemyterde Proost van St. Baav. Zie van Loon, Nederlandse Historipenn. op het jaar 1556. en 1560.

[p. 529]

iv. Welk glas sedert dikwils gebruikt werd by die genen, die vermaak scheppen in den roem, en eer, dat ze met Keizer Karel uit het zelvde glas gedronken hebben; en, om hier ontrent nog meer verzekerd te zyn, dat hunne lippen dezelve plaats getroffen mogen hebben, als die van den Keizer, zoo zyn ze gewoon het glas al drinkende rondom te draajen.

v. Dat dit soort van donkerbruin glas by Viglius, en anderen, in die, en vroeger tyden in gebruik was, in plaats van heldere doorschynende romers, of glazen, die sedert in gebruik zyn gekomen, kan mogelyk tot een oorzaak hebben of het gebrek der kunst in die tyden, of op dat de vysheid, en zinlykheid, die in oude tyden zoo veel plaats niet had, en welke de lange baarden der bejaarde mannen, in

[p. 530]

het drinken uit eenen beker, zoo wel niet begunstigden, in haare oplettendheid wat minder aanstoot mogte lyden, en minder gewaar worden, indien de drank eenigzins troebel zyn mogte; voornaamelyk, zoo 'er veelen, naar de oude Wet, uit eenen roemer dronken, of daar in eenige langbaarden, en knevels zwabberden.

vi. En diergelyke middelen vind men al in 't werk gesteld in vroeger tyden. De beker Cothon is by de Lakoniers beroemd geweest, byzonder by 't Krygsvolk, om dat dezelve alzoo gemaakt was, dat men door de verwe het water niet konde kennen, dat, somtyds troebel zynde, in de legers geschonken wierd; en byaldien somtyds eenig slyk op den grond was, het zelve bleef in den buik van 't glas zitten, en door den mond des genen die dronk ging niets dan het zuiverste.

HET GLAS LOEVESTEIN, of HUIG DE GROOT.

vii. Opmerkelyk, en ter goeder gedagtenis van den grooten, en van den

[p. t.o. 530]

Loevestein of Huig de Groot.
F: v: Bleyswyck Fecit.

[p. 531]

Lande zoo hoog, en wel verdiend hebbende, dog zoo kwalyk beloonden Heere ², Hugo de Groot, is ook te melden het glaasje, by dien Heer in zyne gevangenis op Loevestein gebruikt, inhoudende ontrent het vierde deel van een pint wyns; het welke na zyne gelukkige ontsnapping uit dien kerker by zyne Huisvrouwe, Vrouwe Maria van Reigersber-

2 Die Groote Hugo, die niet van, en door zyn Vaderland, maer om, en met zyn Vaderland, zoo lang, en veel heeft geleeden, en, pleitende voor de Vryheid, het Regt, en de Privilesien van zyn Vaderland, zyn eige vryheid, en regt, en voorregt, of Privilesien moest verleizen, om, en met zyn Vaderland; en die door zyn geleerdheid, en verdiensten, en nyd en tyd, en lof en laster te boven is. Van wien Daniel Heinsius met regt zong:

Depositum coeli, quod jure Batavia mater
Horret, & haud credit se peperisse sibi. &c.

En de Hooggeleerde Heer Burmannus, in zyn carmen Elegiacum, op het derde vyftigjarig Jubilé der Universiteit te Leide:

Grotius, obstupuit genitrix quo Belgica nato,
Belgica mox raro dira noverca viro. &c.

Welker zang wy, hoewel op veel lager toon, dus volgen t'zyner eere:

De Groot, de grootste van de beste Letterhelden,

Waar over Holland eerst, als moeder, stond verbaast.

Wiens heil Hy zogt, als Zoon; Maar dat Hem bitter kwelde,

Toen 't Staat-, en Kerk-orkaan, zoo woedend heeft geraast,

Als stiefmoer van haar Zoon, een Patriot, een Held,

Die zig voor Staat, en Kerk steeds heeft in 't spits gesteld;

Dog dat nu eer, beter dan in troublen tyd beraaden,
Zyn Grootsten Balling roemd, als zonder wedergade.

F. V. D. S.

[p. 532]

gen, is mede genomen, en in haar huisgezin overgebragt en bewaard.

viii. Welk glas haar broeder de Hr. van Reigersbergen, weleer Raad in den Hoogen Raade van Holland, Zeeland, en Westvriesland, aan zyn tafel ten eeten hebbende den Hr. Justus Rykwaard, hervoort bragt, en ter gedagtenis des waardigen, en grooten Mans voordronk, en hem vervolgens aanbood: waer op de zelve Rykwaard aanstonds, en zonder zig

[p. 533]

op dit onverwagt voorval lang te bedenken, dit Latyns vers digtte, en uitsprak, ['t welk men op het glaasje gesneden ziet:]

Haec vini mensura fuit, qua Grotius olim

Captivus curas leniit, atque sitim.

Dat is:

Dit Glas heeft Huig de Groot, gevangen en benard
Op Loevestein, zyn dorst gelest, en zyne smart.

Anders.

Dit's 't Glas, waar uit de Groot, op Loevestein benard,
Gelescht heeft zynen dorst, gelenigd zyne smart.

Anders.

Dit's 't Glas, waar uit de Groot, op Loevestein zyn hart
Gelaafd heeft, en verzagt zyn zorgen, en zyn smart.

Anders.

Dit is de maat des wyns, waar meê

De Groot, die onregtvaardig leê

Om 't Vaderland, op Loevestein,

(Eer zyne Vrouw den norssen Kastelein,

't Geweld, en wagt by wagt, verraste met een boekekist;
O Trouw, door ramp, nog haat, not tyden uitgewischt!)

Toen Hy van druk byna versmagtte,

Zyn dorst, en leet, en zorg verzagtte.

P. V. D. S.

[p. 534]

Welke vlugheid van geest den Heere van Reigersbergen zoodaanig wel geviel, dat hy 't zelve glas, anders den huisgezinne zoo veel waardig, en eigen, dien Digter vereerde, en weg schonk.

ix. Wiens nazaat 't zelve naderhand wederom by zeker toeval uit een enkele edelmoedigheid vereerd heeft aan den Hr. Johan de Groot, broeders zoon van den Hr. Huig de Groot.

x. [Het zelve glas was in 't jaar 1727 nog in bewaaring van een der nazaaten van den Grooten Hugo, den Heere Drost van Bergen op Zoom; en is my de schets, en teekening daar van beschikt door den Wel Ed. Gestr. Heere Mr. Adriaan Prins, Bewindhebber. der Geoktrojeerde Oostindische Maatschappye deezer Landen, ter Kamere van Rotterdam, wiens Vrouw Moeder de eer had van een kinds kind te zyn van den welgemelden Hugo de Groot.

Na de voors. schets, of teekening heb ik deze hier nevens geplaatste afbeelding doen maken, gemerkt No. 13.]

EINDE VAN HET TWEEDE DEEL.