Nederlands displegtigheden. Eerste deel

[p. 499]

Kapittel XL.

Beschryving van het plegtige, en pragtige Gastmaal, door zyn Hoogheid den Prinse van Oranje, als pas aangestelden, en beëedigden Stadhouder, Kapitein, en Admiraal Generaal van Holland aan de Ed. Gr. Mog. Heeren Staaten van Holland, en Westvr. Gegeven den 24 van Sprokkelmaand 1672.

i. De Heeren Staaten van Holland, en Westvriesland ¹ aan den Prinse van Oranje hebbende opgedragen het Stadhouderschap, Kapiteinschap, en Admiraalschap Generaal van hunne Provincie, in de maand February ² 1672, heeft de Prins goedgevonden de Leden van Haar Ed. Gr. Mog. op een zeer pleg-

1 Dit verhaal is meestal getrokken uit schriftelyke aanteekeningen van dien tyd, hier veelal zelfs woordelyk gevolgd.

2 Den 24 Febr. Holl. Merc. bl. 13.

[p. 500]

tige wyze ter maaltyd te onthalen ³

ii. Op Zaturdag den 27 February, heeft de Heer Raadpensionaris, Johan de Wit, uit den naam van den Prinse aan de Heeren Staaten bekend gemaakt, dat zyne Hoogheid geresolveerd was tegen den aanstaanden Dingsdag een Festyn aan te stellen, met verzoek, dat Haar Ed. Gr.

3 Te weten, na dat zyn Hoogh. den 25 Febr. ter Vergaderinge van Haar Hoog Mog. den eed afgelegd, en den 26sten de begroeting van alle de uitheemse Ministers, en heilwenschingen deswege ontfangen; en na dat zyne Hoogh. 's namiddags het compliment van dankzegging aan alle de Kollezien van Haar Ed. Gr. Mog. afgelegd had. Zie de Hollandse Mercurius Febr. 1672. bl. 14. De Schryver van welken daar op onmiddelyk laat volgen; ‘Op alle welke voorval de toevloei van het gemeene volk, uitermate als toejuichende, groot is geweest, om zyn Hoogh. op 't zelve subject te zien: Die daar op den 1 Maart de Heeren Staten van Holland, en corps zeer magnificq. Tracteerde op de ordinaris Vergader - zaal van Haar Ed. Gr. Mog. hoewel de plaats van den Hoogen Raad, bevorens daar toe aangesteld, egter zoo bequaem niet en wiert geacht. Deze Festin is met het lossen van 't kanon, vuurwerken, en alles, ten dien einde Princelyk gerequireerd, afgeloopen. bl. 14.’

[p. 501]

Mog. en corps daar op geliefden te verschynen. Dien zelven dag zyn eenige Leden naar huis vertrokken, die op den 29 daar aan weder in den Hage gekomen zyn. Sedert welken tyd men groote preparatie, toestel, en voorbereidinge heeft beginnen te maken; Men had al reeds de plaats, alwaar de Hooge Raad zyn verblyf heeft, daar toe geordonneerd; dog nadien men de zelve niet bekwaam genoeg oordeelde, heeft men de ordinare Vergaderplaats van Haar Ed. Gr. Mog. daar toe verkozen.

Dien morgen is alles uit den weg geruimd, om bekwamelyk de tafel met twee armen, of vleugels, te stellen voor honderd personen.

iii. Den 1. Maart is het volk aan alle kanten zoodanig toegevloeid, dat men 's middags het Hof toesloot, en een Compagnie Guardes is gecommandeert, ter bewaringe van de Kamer, en van de Zaal, daar de maaltyd stond gehouden te worden.

De Heeren Staaten vergaderden op de oude Vergaderplaats, alwaar de Hofmee-

[p. 502]

ster van zyn Hoogheid, verzeld met eenige Pagien, en dienaaren, de zelve Heeren heeft wezen ophalen, en daar na zyn Hoogheid in persoon. En kwamen de zelve Heeren, dus ingehaald, en corps in de Zaal, alwaar de maaltyd besteld was.

[iv. En hebben de Ridderschap, Edelen, en Steden aan den Dis hunne plaats genomen volgens hunnen rang ⁴

4 Deze rang aan dien Dis word met eenige verandering, ten opzigte der Steden van Rotterdam, Schiedam, en Gouda, mogelyk door een misslag verhaald in 't Leven van Korn. en Jan de Wit, door den Agent E. van der Hoeven, II. Boek bladz. 330. die trouwens van dezen Maaltyd byna niets dan den rang van deze Hooge disgenooten meld.

[p. 503]

[Rang, en zitting van de Leden van Haar Ed. Groot Mog. ter Vorstelyken Maaltyd, door den Prinse van Oranje, als beëdigd Stadhouder, enz. den 1 Maart 1672, aan de zelve gegeven.]

	De Ridderschap.
Dordr.			Haarl.
	Zyn Hoogheid.
Delft.			Leiden.
Amst.	Alkm.	Hoorn.	Gouda.
Rott.	Enkh.	Edam.	Gork.
Schied.	Monik.	Medenb.
Briel.	Purm.	Raadp.	Schoon.
		Secret.

[p. 504]

De Heeren van Odyk, van de Lek, van Zuylestein, de Graaf van Nassau, en andere Heeren, zyn vervolgens ter tafel geweest.

v. De tafel was voorzien van allerhande zilver, behalven de schotelen.

De servetten waren zeer aardig gevouwen, in de gedaante van duiven, konynen, paauwen, dolfyns, en allerhande gevogelte.

vi. Het disgeregt is yder reis opgedist geweest in 130 groote, en 69 kleine schotels, en in de zelve, [behalven de toespyzen, deze verscheide

Spyzen.]

300	Oude, 300 jonge duiven.
100	Kapoenen, 140 Bredaase Kapoenen.
50	groote, 60 kleine Kalkoenen.
300	jonge hoenderen, 500 kuikens
500	Patrysen, 168 Faisanten, 60 haazen.
100	Konynen, 800 Leewerken
60	Endvogelen, 16 Schapen.
32	Speenvarkens, 30 wilde Zwyntjes.
40	Zuiglammeren, 16 Kalveren,

[p. 505]

8	Harten, 4 wilde Zwynen.
4	Ossen, 100 Schape-tongen.
50	gerookte Osse-tongen
40	Westfaalse Hammen.

Konfituuren, Freuit, enz.

500	pont Franse fyne Confituren
Een	groote quanteit Banket.
4	Kassen appelen de China.
4	Kassen zoete Sitroenen.
600	Peeren de bon-Chrestien.
300	Appelen Renetten.
600	Granaat-appelen
200	kleine, 20 middelmatige,
34	groote Pasteyen.

Wynen.

Canrisek, wyn de Chably, de Ay, Italiaanse, Spaanse, Ipokras, Frontinjak, Cocquil, diverse Rynse.

vii. De spys is opgedragen door 170 personen ⁵, boven een meenigte ge-

5 Deze omstandigheid vind men ook gemeld in het Leven van Kornelis, en Jan de Wit, door den Agent Emanuël van der Hoeven, in 't II. Boek. bl. 330.

[p. 506]

meene persoonen, die de tafel bediend hebben.

vii. Zyn Hoogheid heeft de eerste gezondheid ingesteld, ter eere van de Heeren Staaten van Holland, en Westvriesland: als wanneer het Kanon voor de eerste reis gelost wierd.

De tweede gezondheid, wierd de gezondheid van den Prinse gedronken.

De derde, die van Haar Hoog Mog.

De verdere, die van alle de Leden, yder in 't byzonder.

viii. Zyn Hoogheid had 32 stukken van zyn eige Kanon op den Vyverberg doen planten, die yder meer dan 40 maalen gelost zyn, t'elkens op de instellinge van ydere gezondheid. Alles onder het geklank van trompetten, keteltrommen, haupoken, en andere speeltuigen.

In de zaal waren geplaatst 24 speelluiden.

Des avonds wierden 500 waskaarsen aangestoken, en in de galerye flambouwen.

De soldaten stonden geplaatst voor de Vergaderplaats, tot aan de Keuken.

[p. 507]

ix. In de Vyver, voor de Vergaderplaats, stond een heerlyk Vuurwerk, met 4 letteren, H. C. W. H., beteekenende, Hollandia. Concordia. Willem Henrik., met een souveraine Kroon, die alle des daags zig als van goud, en des avonds als van vuur vertoonden, staande op het theater. Hier nevens was een pyramide, en aan de andere zyde een Kasteel van 5 toornen, allerhande Vuurwerken opgevende, nevens een talryke meenigte van Slagzwaarden, Vuurpylen, enz. Ook stonden voor de Zaal 14 staken, met 300 brandende flambouwen. Alles eindigde des morgens ten vier uuren.

x. De overgebleve spys is den volgenden dag, den 2 Maart, gegeven aan de Godshuizen ⁶

6 De Hollandse Merkurius, hier boven aangetogen, en die van deze maaltyd niets anders meld, dan 't geen we hier reeds hebben bygebragt uit zyn verhaal van Febr. 1672, laat na 't verhaal van verscheide andere buitenlandsche zaaken, in de maand Maart, ex abrupto, zonder eenige samenhang, zig dus hooren, ten opzigte van deze overgebleve spyze: De arme mensen, uit het Wees-, en Armhuis in 's Gravenhage vermaakten zig deze dagen (te weten in 't begin van Maart 1672) met de overgeble spyze, en banket van het Festein,'t gunt zyn Hoogheid de Heer Prins van Oranje gegeven had aan Haar Ed. Gr. Mog., 't welk vry kostelyk, en in groote overvloed was. bl. 26. Zie ook de Aanteekening bl. 500 A. (3).