De Kaffers aan de zuidkust van Afrika

[p. 253]

Vier-en-twintigste hoofdstuk.
Karaktertrekken en bijzonderheden van Gäika.

Als kenmerk van beschaafdheid, of liever van persoonlijke denkwijze, deel ik hier ten slotte mede eenige karaktertrekken en bijzonderheden van Gäika, Opperst Hoofd der naast aan de Volkplanting grenzende Kaffers, van wien reeds menigwerf te voren gewaagd is.

Meermalen verzekerde mij deze Vorst, dat het hem diep smartte, met zijnen Oom,

[p. 254]

Slambie, in eenen voortdurenden krijg te zijn gewikkeld, te meer, ‘daar hij aan hem zijne opvoeding te danken had.’

Op zekeren tijd bevond ik mij bij hem op zijne woonplaats; hij kwam in mijne tent, terwijl een aantal Kaffers zich uit nieuwsgierigheid rondom onze, niet ver van daar geplaatste, wagens drong Gäika verbood dezen aandrang bij herhaling, zonder dat zijn verbod wierd opgevolgd. Eindelijk sprong hij toornig op, nam eenige strijdknodsen in de hand, en verwijderde alzoo in eigen persoon dien hoop, niet zonder eene gevoelige tucht voor sommigen. Ik vroeg hem naar de oorzaak dezer gestrengheid, waarop hij mij antwoordde: ‘Dat onder alle Natiën slechte knapen waren, en dat, bij zulk eene gelegenheid, zeer ligt het een of ander van onze wagens geroofd zoude kunnen worden; terwijl hij, echter, niet wilde, dat ik of mijn Gevolg op deze wijze eenig verlies bij hem zoude lijden, en hij zelf, daarenboven, de naauwkeurigste gehoorzaamheid zijner bevelen van zijne Onderdanen vorderde.’

De aanzienlijke Opperhoofden der Kaffers,

[p. 255]

en bijzonderlijk Gäika, geven niet gereedelijk hun woord, om zich op eene bepaalde plaats tot eene bijeenkomst te laten vinden, maar verlangen doorgaans, dat men tot hen kome. Op eene reis door het Kaffer-land was ik tot Gäika's verblijf zoo digt genaderd, dat ik hem den bepaalden tijd mijner komst konde doen weten. Onverwijld zond hij mij eenigen zijner Beambten met aanzegging, dat hij mij op zekeren afstand van zijne woonplaats zoude te gemoet komen, en wel met bijvoeging van deze reden, ‘omdat er in den omtrek eene gevaarlijke vee-ziekte heerschte, welke zich ligtelijk aan mijne Trek-ossen mededeelen, en mij daardoor eenig wezenlijk verlies konde veroorzaken.’ Weldra bevond ik, dat vele Kaffers in dit oord hun vee aan deze ziekte hadden verloren, en het overschot daarom, tot deszelfs behoud, naar een ander gedeelte moesten vervoeren.

Bij eene andere gelegenheid vonden eenige Planters van mijn Gevolg bij Gäika een Paard, dat voormaals aan hun ontstolen en door zekeren Hottentotschen roover aan denzelven verruild was. Men gaf zulks den Vorst weldra te kennen en vorderde de terug gave. Door dezen eisch vond hij

[p. 256]

zich dermate beleedigd, dat hij eenige zeer aanzienlijke geschenken van den Gouverneur, die ik weinige uuren te voren aan hem had overhandigd en waarover hij uitermate te vrede was, onmiddelijk aan mij te rug zond en zich met zijn Gevolg verwijderde. Daarop liet ik hem door eenen mijner Tolken zeggen, ‘dat zijn gedrag mij zeer bevreemdde: Dat hij, in geval eener dadelijke beleediging, zich deswege tot mij had moeten wenden, zonder eenig recht te hebben, om eene vijandige houding tegen mij aan te nemen, en dat ik derhalve, op den volgenden dag, hem en zijn Land zou verlaten, zonder mij verder over hem te bekommeren.’ Gäika liet mij antwoorden: ‘Dat hij inderdaad over de hem aangedane beleediging zeer vertoornd was; doch met dat alles niet wenschte, dat ik zijne vriendschap jegens mij zou verdenken, en dat hij zich daarom spoedig bij mij in persoon zoude laten vinden, om met mij over dit voorval te spreken.’ Zulks geschiedde. Gäika verscheen met een zeer talrijk gewapend Gevolg. Hij zelf hield eene Werpspies in de hand, welke hij echter, tot op eenige schreden bij mij genaderd, ten teeken des vredes, van zich wierp. Hierop gaf hij

[p. 257]

mij de hand en verklaarde: ‘Dat hij geen roover ware, maar het paard geruild had van eenen Hottentot, die zulks als zijn eigendom had opgegeven: Dat hij voor het overige, wanneer ik, als zijns gelijke, hem deswege had aangesproken, zich zeer gaarne van alle verdenking zoude hebben gezuiverd; maar dat hij daarentegen van geene Honden’ (zoo als hij zich uitdrukte, en waarmede hij de Planters bedoelde,) ‘wilde bespot zijn.’ De geheele zaak, echter, werd spoedig bijgelegd, en Gäika nam de geschenken wederom tot zich.

Onze Europeesche gewoonte, om elkanderen bij het afscheid de hand te reiken, was aan Gäika zeer wel bekend, en, hoe zeer zulks onder de Kaffers niet in gebruik zij, meende hij echter, door deszelfs inachtneming, aan mij een bijzonder bewijs zijner achtinge te geven. Wanneer Gäika mij alzoo verliet, drukte hij mijne hand, en herhaalde zulks zelfs nog viermaal, met bijvoeging, ‘dat dit voor zijne Moeder en drie Vrouwen geschiedde,’ welke zich reeds hadden verwijderd, zonder zelfs afscheid te nemen