Gedichten uit de verschillende tijdperken der Noord- en Zuid-Nederlandsche literatuur. Deel 2. 1ste en aanvang der 2de helft van de XVIIe eeuw
(1852)–J.A. Alberdingk Thijm–
AuteursrechtvrijDe Moedertaal van Daniel Heins.[Uit de opdracht van Heinsius' Gedichten (bl. 20) aan den toenmaligen kunstmeceen Jacob van Dijck, Hollander, doch Ambassadeur van Zweden bij de Staten, door Petrus Schrijver of Scriverius, meest bekend als geschiedvorscher en Latijnsche-letterkundige, geb. te Haarlem, 12 Jan. 1576; † te Oudewater, 30 Ap. 1660. Van wege zijn Remonstrantsch geloof leed hij vervolging van de Rechtzinnige Regeering; maar ontkwam daar vrij spoedig aan, en leide een gemakkelijk studieleven op zijn hofstede Woelwijk en te Leiden. In zijn tien laatste levensjaren was hij blind. Oorsp. Sp. De 1e Uitg. is gedr. met een a-b-c, dat, alleen gewoon Latijn te spellen, geen w-s rijk was; deze zijn er daarom door dubbele v-s en zelfs, dikwerf, door omgekeerde a-s (ɒɒ) afgebeeld.] | |
[pagina 60]
| |
Al sijn hemGa naar voetnoot1 vvel bevvust de spraecken altemael
Soo is de meeste lust tot zijne moeders tael.
Tael ongelooflick soet, princes van alle taelen,
Geboren om de croon van anders hooft te haelen:
Vol sins, vol defticheyts, vol luysters, lanck en ruym,
En die vvel missen kon het over-zeesche schuym.
Tael rijck en onvermengt: tael om ten toon te dragen:
Godin, die niet behoeft een vvoordt te loopen vragen
En halen tot uvv hulp. tael van geluckich slach,
Die gansch Europa door de taelen trotsen mach.
Schier d'outste die men vindt: niet om te vvederleggen:
Hy booge vande zijn, die vvil: vvy sullen seggen
Dat onse tael de haer soo ver te boven gaet,
Als van de svvarte nacht de helder sonne staet.
En om dat vvy den trots van Vranckrijck hier aenraecken,
Soo segt hun dat vvel eer haer volckeren dus spraecken;
Die tael die daer nu is, die comt van vreemdt gespuys,
En uyt een ander hoeck gesproten leyt daer t'huys.
Van onse Duytsche tael de Fransman is gevveken,
Genootdruckt zijnen hals in 't Roomsche iuck te steken
En van het vreemde volck. tvvelck nemend' in zijn landt,
Is daer met zijn gevvelt een nieuvve tael geplant.
Dus spreken zy daer noch: haer eygen is verlooren,
Die vvas gemeen met ons: men sprack daer soo te vooren
Gelyckmen hier te landt noch is gevvoon te doen:
VVy houden onse tael, vvy sijn noch even coen.
Maer Vranckryck is verheert, en houdt niet op van pralen:
Zy dencken niet vvaer haer de naem komt van de VValen.
Ist niet, omdat haer spraeck by minsten ende meest
Gevvisselt en vervvaelt wel eertijdts is gevveest?
O Galli sonder gall, ghy liet u soo manieren!
Daertegen sijn vvy noch gebleven Batavieren,
Geen dienstbaerheyt gevvent: en op een vrijen grondt
Ist dat vvy noch van outs behouden onsen mondt:
Van niemandt niet gesnoert, van niemant niet gebonden,
Iae in het minste niet van yemandt oock geschonden.
VVech, vvech uytheemsch gedrocht. de Vlaemsche soete maecht,
Die sal vvel schicken, dat zy Hollandt wel-behaecht:
| |
[pagina 61]
| |
De GentscheGa naar voetnoot2 nachtegael die sal wel sorge dragen,
Die daer verheven sit op s' Faems vergulde vvagen;
En rent de vvolcken door, tot daer de Son opstaet,
En vvederom te bed met zijne poerden gaet.
Mijn sorg, mijn ander-ick, mijn vriendt van oude jaeren:
Dat Goddelick verstandt, dat ons kan openbaren
Al vvat in Romen schuylt, iae van heel Griecken-landt;
Dat tot ons groote licht den Hemel selve sandtGa naar voetnoot3.
Die soeten honich-dieff van all d'HybleescheGa naar voetnoot4 raten.
O, die den besten vvijn getapt heeft uyt de vaten
Van het Tyrrheensche landt: en nu soo veel uytgeeft,
Dat gantsch Europa schier van zijne tafel leeft.
O, die ver overtreft den schencker vande Goden:
In 't schaffen meer alleen als all des Hemels boden.
Self 't Nectar is veracht, en 't gaet soo niet in svvanck,
Als HeinsiGa naar voetnoot5 nieuvve melck end' aengename dranck.
Als hy zijn snaren roert, Homerus moet het gevenGa naar voetnoot6:
En de Thebaensche svvaenGa naar voetnoot7, al siet men hem hooch svveven,
In 't blaeuvv gesterde velt: AlcaeusGa naar voetnoot8 met zijn luyt,
Laet maer ons nachtegael beginnen, heeft oock uyt.
In 't cort. der Griecken trots kan hy alleen neersetten,
End' haer, alst komt te pas, self geven nieuvve vvetten.
En Romen ist genoech, die haerGa naar voetnoot9 geluckich acht,
Als hy maer geeft gehoor, en haer niet en veracht.
|