Gedichten uit de verschillende tijdperken der Noord- en Zuid-Nederlandsche literatuur. Deel 2. 1ste en aanvang der 2de helft van de XVIIe eeuw
(1852)–J.A. Alberdingk Thijm–
Auteursrechtvrij
[pagina 41]
| |
Geld of pand![Uit het Spel van Tiisken vander Schilden (gedagt. 1613) door Samuel Coster, (naar een oud liedtjen) op 't spreekwoordt: ‘Luy, lecker en veel te meughen,
Dat zijn drie dinghen die niet en deughen.’
Coster was geneesheer te Amsterdam, lid van de Kamer In liefd' bloeyende (zie bl. 7); hij werkte in de lagere, vaak grove, en in de Heidensche deftige richting (zie bl. 5, en GED. bl. 157 e.v.); het Protestantsch beginsel wat al te stout toepassende, voer hij hevig uit tegen hen, die zich als tolken der Openbaring opwierpen - de Praedikanten; van daar een aanhoudende strijd tusschen Tooneel en Kansel in de XVIIe Eeuw. Coster was stichter van eene Schouwburginrichting, beter dan die der Rederijkers; hij noemde ze Academie; zij is de moeder des tegenw. Amsterd. Stads-Schouwburgs. Oorsp. spelling.]
Tijsken vander Schilden, gewezen soldaat, thans leêglooper, lichtmis en beurzensnijder, heeft bierschulden; de waardin komt manen bij zijn vrouw.
Ioffrou
[vander Schilden]:
Nu vroutjen hoe luyd ghy toch dus de krackeel ‘klock,
Wy en soecken niet te kyven, maer met vrientschap te scheyen:
Vrou Onbesceyts
[de waardin]:
Dat 's waer, pruym, komt ghy 't soo of leggen met Jan van Leyen:
Geeft my mijn gelt (seg ick) of ick smijt u glasen’ uyt.
Iof.
Bedaert u lieve kint, waer toe dit tieren en rasen’ luyt,
Wy zijn niet doof, wy hooren u wel, en wy verstaen wel duyts,
De glasen uyt smyten, dat doen maer een hoope guyts:
Begint toch dat niet, of ghy soud jammerlijck in de ly ‘zijn,
Dat ruyct de Schout strac, dieder haest met zijn neus zou by ‘zijn:
Dus stilt u tooren, en loopt toch knap’ wech.
Haest al je best nae huys, of de zoch loopt met de tap ‘wech,
Wat soumen zoo lang voor de luy'er deur staen kagaeyenGa naar voetnoot1:
| |
[pagina 42]
| |
Onb.
Ick en sel van hier niet, sonder mijn schandt, of u scha schaeyenGa naar voetnoot2.
Lecker
[de meid bij v.d. Sch. - uit het venster]:
Wech, wech, maeckt u voort, en stelt ons hier gheen remoer.
Onb.
Neen, wacht, ick loop flus de deur op de vloer,
Jou vleys dieven, ja jou geweldenaers.
Leck.
Wel hoe dus onguer?
Onb.
Hebt ghy 't hart komter uyt.
Leck.
je loopt metje hooft tegen de muer,
O lieve moer, de deur is veel te vast in 't slot,
Al je best nae huys toe, ick loof niet of ghy bent sot:
Ghy hebt groot onghelijck, dat ghy soo stout en onbeleeft
En so dickGa naar voetnoot3 komt manen.
Onb.
Betaelt my.
Lec.
Oft mijn Vrou heeft?
Spreeckt mijn Meester an, komt het u, hy sel u wel betalen.
Onb.
Hy? hy mocht een kous, wat isser toch van hem te halen?
Heeft u Vrou soo veel gelts niet? soo isse een dappere moer.
Ist al ree op? Ick sie wel, soo 't quam, soo 't voer:
't Ghestolen goet en streckt niet: Fy jou, 'tis schant:
Jou beroyden hoop, hebt ghy gheen gelt, soo gheeft my pant,
Ick en gae toch van hier niet, sonder 't een of 't aer,
Lecker
[, zy giet een kanne water uit]:
Hout daer is pant. Wel hoe ist, bent ghy nu dan klaer?
Sietse nu eens staen druypen als een natte kat.
Flux maeckt u noch voort, en houdt dit voor dat.
En ist dat ghy weer komt, soo deck ic u warm met houtGa naar voetnoot4.
Onb.
Dat leg ick in kennis, ick sel 't gaen klaghen de Schout:
Heb ick dat (seecker) voor mijn lang borghen? [
af. ]
Lec.
Loopt al u best, soo hebben wy altijt rust tot morghen.
Wat docht u daer of, Vrou, was dat niet aerdich?
Ick salse wel voete maecken, en dat oock vaerdich:
[Zij komt de deur uit:]
Dat de luy meenen, dat wy teghen gheen ongheneucht’ meughen,
Seer wel, die wat lust, ick setter mijn deucht’ teughen:
Soo mostmense hebben, of zy souden u altijt’ quellen:
Iof.
Maer lang borghen, meysjen, en is gheen quijt’ schellen,
| |
[pagina 43]
| |
Daer me ist niet betaelt, morghen komtse my weer even stout’ op:
Lec.
Zy begint het een reys, soo smijt icker lustich met hout’ op:
Iof.
Maer wat wil ick mijn laten aen een lap en een leurGa naar voetnoot5’ kennen?
Lec.
Daerom niet Vrou, maer ghy moetse van u deur’ wennen,
Ist nu om een kleyntjen, schier of morghenGa naar voetnoot6 wast om een grootjen,
En soud ghy na een vuyle beck vragen, soo leyden ghy 't lootjen.
O Vrou, 'ten most niet eens aen u kouwe kleere’ raken.
Doet mijn raet, en gheeft niemant niet, soo hebt ghy Heere’ saken,
En dan moocht ghy gaen ghestickt, gheprickt, en gheperelt:
Want onbeschaemde luy, hebben toch het derden deel van de werelt.
Scheyter soo niet af, weest soo haest niet in 't verschieten,
Laetse vry wat achter aen loopen, 'tsal haer ten lesten wel verdrieten.
Iof.
Maer, meysjen, wie sou daghelijcx sulcken ghequel’ lyen?
Lec.
Wat Vrou, zy konnen 't qualijck van u vel’ snyen:
En die 't enckel hebben wil, die moet u met recht’ an:
Dan teghen stel ick u Procureur, dat en is gheen slecht’ man,
Die hout u qua saeck, lichtelijck met loghens staende,
Of met aerdighe trecken, een jaer langh gaende,
En de luy ontsien haer die sware moeyten, en groote tijt:
Want als het dan ten lesten, noch al lang ghenoech lijt,
En men meent wat te ontfanghen, so is al de rest deur,
Hier aen een Steboo, ginder aen een Klerckjen, daer aen de Procureur:
Soo datmen wel mach segghen, die wil gaen dingen om een Koe,
Die blijf vry t'huys, en gheefter noch een toe.
Daerom - en betaelt niemandt, Vrou, al quam'er noch elf,
Beter een goet vriendt verleghen, als de man self:
Want als wy 't al ghegheven hadden, en self niet in de sack’ hielen,
Soo mochten wy gaen loopen, te landt uyt, met kackhielen:
| |
[pagina 44]
| |
Want een arm mensch, die is seecker te deerlijckGa naar voetnoot7:
Maer die goet heeft, al komt het ander luy toe, die is eerlijck,
Verstandich, kloeck van beleyt, en komt wel tot groote staet.
Wat hebt ghyder me te doen, of 't volck u haet,
Als ghy maer goet hebt: men seyt toch, Alst Godt behaecht
Ist beter benijt, dan beklaecht.
Want die beklaecht wort, dat 's ghemeenlijck een arm bloet,
En met die, staet om staet te ruylen, en is niemant soet:
Maer daer en wordt niemandt benijt in dese tijt’ swaer,
Of de nydighe woud' selver dat hy 't’ waer:
Dus die quaet van u praten, die luy zijnder pover’ aen.
|