Roman van Heinric en Margriete van Limborch

Boek IV.

Vraye minne di mi dwinct,
Es die zake dat mi dinct
Te volbringene dit ghedichte,
Dat achter ware bleven lichte,
Want ic ben soe onghestade,
En daet ene die met rade
Mi altoes stoket daer toe.
Si raet mi sere dat ict doe;
Dies en darrict laten niet;
Mine herte diese ontsiet;
Ende in dart gheessens laten,
Want si es soe hovesch utermaten
Dat ict ghelaten niet en can
Daer en blive herte an.
Dit en ben ic oec allene niet,
Maer wie datse met oegen siet
Heeftse van naturen lief;
Ic woudi hinghe alse een dief
Die hare onghetrouwe ware,
Of iemen die plage met hare
Te wandelne, dat ic ben,
Soe sere heeft si minen sen;
Waer omme als ic om haer peinse,
Dat ic mine herte verheyse,
Dat ic en weet wat ic spreke,
Maer si die volcomeleke
Alle doghet heeft in hare,
Keert ten besten wat dat ware,
Dies moete hare lonen god onse here
Nu ende oec emmermere.
Hier latic van her Heinriic bliven,
Ende willu vort bescriven
Van Echites van Athenen.
Doen hi was ghesceden henen
Van Constantinople, daer hi
Ghelaten hadde de maget vri,
Margrete daer ic vore af seide,
Voer hi met groter zericheide
Thuuswert ende lietse daer.
Siere moeder seidi oppenbaer:
‘Vrouwe nu eist u wel comen,
Die maget hebdi mi ghenomen
Met gheveniinder herten,
Het sal u al u leven smerten,
Gheloeves want ict u seide,
Dat hare eneghe quaetheide.
Nu vaert thuus met bliden sinne.’
Die moeder seide: ‘lieve minne
Ghi hebt onrecht al te groet,
Wat magics dat ons de keyser ontboet
Ende hise ons nam alse wiere quamen?
Ende es Grieken al sine te samen,
Hi mochte ons lichte meer nemen.’
‘Moeder soe moet ic immer verlemen
Met enen sweerde, ic en sal
Soe quaet siin, dat Grieken al
Spreken sal van miere ondaet.’
‘Entrouwen jonchere, dans soe quaet
Niemen alse die u goet an,’
Sprac der vrouwen wagheman.
Echites wert verwoet sere,
Ende seide: ‘nu over in duvels ere,
Wildi u miins onderwinden?
Dies seldi crancken loen vinden.’
Siin swert hi verdrouch,
Daer hi den wagheman met slouch
Thoeft af dat viel op derde.
Die moeder die hare ververde,
Riep: ‘ghi heren helpt mi saen,
Ic duchte hi mi sal verslaen.’
Des graven ridders scoten toe
Ende wouden hem tswert nemen doe.
Echites wert doen al verwoet;
Wat riddren hi ontmoet
Verminct hi of slouch doet,
Des hadden si den anxt soe groet,
Dat si vlien wat si mochten,
Hem was leet dat si vochten;
Die moeder smeecte den sone,
Entie vader dat die gone
Met payse doe quam te lande;
Maer verdriet menegherande
Dedi hem eer hiere quam;
Niemen en dorsten maken gram
Noch met hem wandelen twint
Dan Evax, siere voestermoeder kint;
Dat was altoes siin nauste raet;
Wanneer hi dede enich quaet
So ne dorsten niemen castien,
No scilden, no verspien,
Dan Evax al moeder lene;
Messeidem iemen groet of clene,
Dien slouch hi doet sonder genade.
Wat overdade of wat quade
Hi dede siere vader ende siere moeder
En constene niemen gemaken vroeder;
Hi was soe quaet ende soe ondadich,
Dat hi en was niemens ghenadich.
Niemen in al des vader lant
En conste ghesien sinen tant,
Soe dat in al Grieken wert niemare,
Dat Echites die quaetste ware
Die van moeder nie wert gheboren;
Die moeder woude wel te voren
Datti verdroncke in die Denouwe,
Of dattene eneghe quade vrouwe
Met hare leide wten lande;
Hi dede hare soe meneghe scande
Ende soe menich vernoy oppenbare,
Dat pilec te vertrecken ware;
Hi hadde dicke die moeder doet,
En ware dat hem verboet
Evax, die seide dat hi te quade
Dade, dat hi emmer dies niene dade.
Dus dedi den lande pine
Ende errede oec die vriende sine.
Van Athenen die rike grave,
Die sinen onwille hadde hier ave,
Lach tenen tide bi sinen wive.
‘Vrouwe, seiti, ende siin wi wel keytive
Vore andere prinsen van den lande,
Wi hebben goet menegherande
Ende siin rike utermaten,
Hadde ons god raste ghelaten
Daer wise gherne of hadde ghenomen,
Ende ware onse sone an dogeden comen
Gheliic ander heren kinder,
Soe ware onse rouwe minder,
Maer neent, god heeft ons geplaght,
Dies ben ic die droefste die ghi nie sagt,
Ende doghe torment ende rouwe.’
‘Here, seide Nichia die vrouwe,
Noch visieric enen raet
Die ons niet en ware quaet,
Dat wi senden ane die jonfrouwe
Te Constantinople op trouwe,
Ende ontbieden hare onse verdriet;
Twaren si en es soe dorper niet,
Si en sal werken bi onsen rade
Ende sal helpen mindren onse scade;
Si en haet oec Echites niet sere,
Peinsic, ende sal onse ere
Gherne sien ende onse raste;
Ende hout siere hare jeghen vaste,
Soe selen wiit den keyser ontbieden
Enten andren sinen lieden,
Dat siis hare bidden dore haer verdien.
Inne wane niet wine selen zien
Onsen sone hier betren mede
Ende mindren sine quaethede.’
Die grave seide: ‘hets mi lief,
God late ons comen an onse gerief!’
Des anders dages die gravinne
Opstont, met enen droeven sinne
Riep si enen clerc te hare,
Ende dede scriven oppenbare
Ene lettre ane die jonfrouwe;
Diere si bat op alle trouwe
Dat si Echites hadde ghenade,
Die soe sere ware in quade
Dats onsen here ontfarmen moete,
Ende willesi wi ghecreghens boete,
Dat sine ontbode ende hem seide,
Woudi van hare onsticheide,
Dat hi hem proeven moeste bat.
Dies baden si hare op al dat,
Dat si nemmermeer dore hare
Mochte ghedoen wat soet ware,
Doch soe waert al bi hare comen
Ende si hadt hem al benomen,
Ende mochten sine haere gecrigen
Emmermeer woudsi hare nighen.
Doe dese brief was ghescreven,
Dedene die gravinne gheven
Enen cnape, dien si beval
Dat hiit wale dade al.
Die cnape seide hi sout doen.
Doe voer wech die ghersoen
Te Constantinople, daer hi vant
Mergrieten, die maget faliant,
Bi der jonger keyserinnen,
Die soe hadde in allen sinnen
Liever dan iemen mochte;
Den keyser selve dochte
Dat si weert ware alre eren
Die hi hare dade of dander heren,
Soe ghemint was si daer.
Die bode groete oppenbaer
Die jonfrouwe doe hise sach,
‘Jonfrouwe, seiti, wat hi mach,
Gruet u met getrouwen sinne
Van Athenen die grave entie gravinne,
Ende senden u desen brief,
Ende bidden u, alsoe lief
Alse ghi hebt hare welvaren
Ende si u ghetrouwe waren,
Dat ghi doet datter in steet,
Of si en moghen niet haer leet
Den dach verwinnen dien si leven,
Allene modi hem troest gheven.’
Doe die maget dat verstoet
Peinsde si in haren moet:
‘Dits iet groets dat si wille,
Magict nochtan ic salt stillen
Haren toren ende haer leet.’
Die lettre si doe opsneet,
Ende las datter in ghescreven stoet,
Ende doen siis wel was vroet
Seide si thaer selven doe:
‘Ende wat sal ic vanghen toe?
Die vrouwe heeft mi soe vele mesdaen,
Doch ben ic bi hare hier ontfaen,
Daer men mi vele eren doet;
Al haddic al miins vader goet,
Men mochte mi niet doen meer eren,
Entie mesvaert oec des joncheren
Dat deert mi boven al temale,
Want goets annic hem wale,
Dies heefti jeghen mi verdient
Dat ic ben siin ghetrouwe vrient.’
Ten cnape seide die welghedane:
‘Die vrouwe die mi souct ane
Te ontbiedene haren sone vri,
En heves niet verdient jeghen mi,
Dat mach elc kinnen wel,
Doch en willic hare niet te fel
Wesen, in wilt gherne anegaen.’
Ene lettre screef si saen,
Ende ontboet den jonchere
Echites, dien si grote sere,
Ende bat hem dat hi quame tot hare,
Want hare wonderde oppenbare
Waer bi hiit hadde gelaten.
Doen voer die bode sier straten
Ende nam orlof an die maget,
Die bode voer wech onversaget
Weder tsiere vrouwen wert,
Diere hi dede verstaen ter vert
Dat vergaen ware wel sine dinc
Ende datten die maget wel ontfinc;
Die vrouwe was herde blide
Ende hiet den cnape ten selven tide
Dat hi te Echites ghinghe,
Ende gave hem den brief sonderlinghe;
Die bode dede der vrouwe beheet,
Ende ghinc daer Echites ghereet
Sere erre stont ende onghier,
Ende hadde siins vader coc int vier
Gheworpen, om datti niet
En dade dat hi hem behiet.
Die bode knielde doe hine sach
Ende ontboet hem goeden dach;
Echites seide ten bode:
‘Ghine vliet ic sla u doet bi gode.’
‘Jonchere dat ware mesdaen,
Men soude emmer wel ontfaen
Boden die van lieve quamen,
Want alst die vriende vernamen
Weten siis hem danc groet.’
Mettien hi hem die lettren boet.
Tierst dat hi den zegel sach
Haesti hem watti mach
Om te wetene watter in stoet,
Ende doe hiit wiste, hoe wel gemoet
Was hi ende soe blide van sinne,
Want hi seide: ‘god daer wi inne
Gheloeven, ende hevet noch die smale
Miins niet vergeten te male,
Soe es noch doget an mi geboren,
Anders soe eist oec al verloren.’
Tsiere moeder soe ghinc hi;
‘Vrouwe, seiti, nu helpt mi
Te bereidene mine vaert,
Ic wille te Constantinople waert,
Daer soe willic emmer wesen.’
Die gravinne antwerde mettesen:
‘Lieve kint dies help ic u gherne,
Na dat ghiit niet segt in scerne.’
‘Nenic moeder, ic willere varen
Ende marghen porren sonder sparen;
Soe helpt mi soe sierlike,
Dat ic moghe eerlike
Varen, als ic hebbe gheploen.’
‘Lieve ende ment salt gherne doen.’
Nichia die was herde blide,
Ghinc ende seide ten selven tide
Haren goeden man den grave,
Die herde blide was daer ave
Ende deden herde wel bereiden,
Ende maysenieden vele ghereiden;
Met sconen ghesinde bestont hi de vaert
Te Constantinople waert,
Ende reet soe langhe dat hiere quam,
Ende tierst datten die keyser vernam
Dedine ontfaen wale
Ende sine mayseniede te male;
Doe ghinc hi in die camere binnen
Toter jongher keyserinnen
Diene liefelec ontfinc,
Doe ghinc vort die jongelinc
Daer hi die magt van Limborch vant,
Die hi nam metter hant
Ende groetese vriendelike,
Ende vragede hare hoe si int rike
Woenen mochte ende hoe si dade;
Die maget was herde ghestade,
Seide: ‘bi gode jonchere, wale;
Ende wat doen si tuwenwert alle,
Miin vrouwe u moeder ende u vader,
Siin si ghesont beide gader?’
‘Jaes jonfrouwe, god siis ghelooft,
Mi dunct dat ghi hier wel hooft
Jonfrouwe, dats wel bi minen orlove;
Wat eist, leit noch u herte soe hoghe
Ende eist an niemen ghevest?’
‘Jonchere hier af es swigen best,
Dies wi hebben betre stade;
Twaren soe vele goeder dade
Ende hebbic niet van u horen ghewagen,
No van vriende no van magen,
Dat ghi jonfrouwen souken sout
Of minnen van hebben ghewout;
Noch hopic maget wel ghescien
Dat noch tote nu en es niet gesien,
Maer en segt niet, dat wetic al;
Het cromt vrouch dat te hake sal;
Het es pine menegherande
Den ouden hont doen gaen in bande;
Dies ducht ic mi herde sere;
Marghen selen wi bat jonchere
Te gader spreken met staden;
Ghi selt mi seggen, ic sal u beraden,
Dies ic vroeder ben dan ghi,
Ende ghi selt weder raden mi,
Soe dat wi goede ghevriende bliven,
Inne wille u met allen niet verdriven.’
Des avons was wel ontfaen
Echites ende grote ere ghedaen,
Ende sat ende at bi der jonfrouwen,
Dat beghinsel es siins rouwen,
Ende oec maget wel entsel wesen;
Hi diende hare, alse wiit lesen,
Hovesschelike alse hi wel conste,
Want hiis hare van herten onste;
Die knape die bi der maget sat
Ende lettel goet dranc of at,
Seide: ‘jonfrouwe dore god ghenade,
Al heeft u bi quaden rade
Miin vrouwe, miin moeder verwracht,
Ic hebbe mi ghepiint met al dat ic mach
Dat te betren waer dat ic conste;
Ay ende of mi god onste
Dat ic in trouwen verworve
Uwe minne eer ic storve,
Ic soude te blider leven;
Mine welvaert modi mi gheven
Ende anders niemen dan ghi,
Ende wildi oec, ghi mogt mi
Bringhen weder in alle dien
Dies men mi tote nu sach plien;
Nu ontfarme u miins dore genade,
Noch hopic en eist niet te spade,
Nu troest mi scone, want an u steet
Miin welvaren ende miin leet.’
Mergriete die wel heeft verstaen
Hoe dat met Echites es vergaen,
Ende hoe hi noch ter doget wert soude
Hem bereiden opdat si woude,
Hem ontfarmes wel sere,
Ende peinsde: ‘dese jonchere
Heeft mi verloest wter noet,
Ende toe ghedaen ere groet
Dat icken wel van herten mach;
Want seker eist dat icken sach
In minen vernoye herde ghetrouwe,
Ende loeste mi wt swaren rouwe,
Dies ic hem ben vrient sere.’
Doe seide si: ‘bi gode jonchere,
Ghi hebt dore mi vele ghedaen
Ende menich vernoy wederstaen,
Dies ben ic van herten vrient,
Maer noch en hebdi niet verdient
Ane jonfrouwen te soukene minne;
Want wie soe es van uwen bekinne
Lachtert u utermaten sere,
Ende dat ware grote onnere,
Dat men tere jonfrouwen seide:
Si mint dat alle de werelt verleide.
Maer ic radu wat ghi doet,
Waert ridder van prise goet,
Ende trect u ter eren waert,
Want mine herte sere begaert,
Waerdi vrome ende verdienediis
Ende comdi in alder werelt priis,
Soe sal ic u minnen sonder begheven,
Ende machscien selc licteken gheven
Dat ghi mi trouwen selt gherne;
Selc al hebbic gheseit in scerne
Dat een coeman was miin vader,
Dat es sceren altenen gader;
Ic ben van edelen lieden gheboren
Alse ghi noch hier na selt horen,
Nu proeft u wel,siit seker dies
Dat ghi bliift mier herten kies.’
Echites die wel te ghemake
Was om der jonfrouwen sprake,
Seide: ‘scone sal ic noch verwinnen
Moghen met goeder minnen,
Met dogeden ende met vromicheiden,
Twaren soe willic mi ghereiden
Ter doget enter eren wert.’
‘Twaren jonchere ic beghert
Van u meer dan van al dat leeft
Of dat Grieken binnen heeft,
Sonder miins selves broeder,
Ende minen vader ende miere moeder,
Dien ic en sach in menegen jare.’
Echites seide: ‘soete care,
Soe willic emmer ridder werden,
Ten naesten dage often derden.’
Hier met was in de zale gheten;
Die twee die te samen gheseten
Hadden, scieden blidelike;
Echites ghinc ten keyser rike;
‘Here, seiti, wetti waer bi
Ic hier nu comen si?
Ic soude gherne ridder wesen.’
Die keyser antwerde mettesen:
‘Jonchere dat doe ic gherne
Opdat ghiit niet en segt in scerne.’
‘Bi gode here, nenic niet,
Ic wert over merghen opdat giit gebiet.’
Die keyser seide: ‘twaren dat si;
Ende wie sal ridder werden metti?’
‘Here miin cnape, Evax die scone,
Miere voestermoeder sone.’
Die keyser seide: ‘dat si met goede.’
Doe scieden si met bliden moede.
Echites ghinc hem ghereiden,
Ende Evax sonder langher beiden;
Sanders dages daden si maken
Wat hem ghebrac te haren zaken,
Ende wet oec wale dat,
Dat jonfrouwe Margriete niene sat
Ledich te al selker noet,
Si hadde den erenst alsoe groet
Om te maken enegherande
Wapenroc ende gherlande
Als ten ridderscape behoert,
Ende gaft Echites vort,
Diet van hare wel ontfinc.
Dies derdes dages doen die jongelinc
Opstont ende sine gheselle
Evax daer ic af telle,
Bereiden si hem cierlike;
Doe quam van den keyser rike
Die jonfrouwe ende hare ghespele,
[Die siins namen waer vele]
Ende behagede hem harde wale;
Ende van Limborch die cusche smale
Seide: ‘jonchere nemt van mi
Dese parure; ic wille dat ghi
Soe u proeft soe ic an,
Want selke draget die liefste man
Die ic nie sach op erterike,
Van zilvere metten leeuwe rike
Van kelen metten sterte ghesplet;
Ic wille wel dat ghiit wet
Dat ics u van herten an.’
Mettien ghinc die edele man
Te messen wert ende siin geselle
Evax daer ic ave telle;
Oec hadde die keyser hem theren
.XX. andere joncheren,
Ende alle hogher joncheren kinder,
Met hem doen bereiden ghinder,
Ende woudse mede ridder maken,
Die blide waren van dier zaken
Ende quamen oec te messen wert;
Elc brachte om den hals tswert
Ende ghingen staen side an side,
Echites wert herde blide;
Ende alse messe was ghedaen,
Quam die keyser vort gegaen,
Ende seide: ‘ghi heren nu verstaet
Dat ghi hier nu ontfaet
Ene hoghe ordine ende ene werde,
Ghi siit sculdich metten swerde
Te bescermen die heyleghe kerke
Ende met worden ende met werke.’
Ende doe hi vore Echites quam,
Sinen rechtren spore hi nam
Ende spiene an sinen voet,
Doen gordi hem tswert goet
Ende gaf hem enen halsslach,
Ende seide tote hem: ‘u mach
Desen slach gedincken emmermere,
Hebdi doget ende ere.’
Doe maecti dandere ridders mede
Alsoe alse hi Echites dede,
Ende doe dit was ghedaen
Wouden die heren eten gaen.
Miin her Echites dede creyieren,
Wie dat woude tornieren
Dat hi quame buten der stad;
Die nuwe riddren horden dat
Ende warens utermaten blide,
Ende miin her Echites dede tien tide
Elken een ors prosenteren,
Dies men hem sprac vele eren.
Si voeren alle ten velde waert
Stoutelike ende onvervaert,
Ende vergaderden vromelike.
Deus! hoe menich pongiis rike
Dede daer miin her Echites;
Ic wane dat niemen en es
Die nie sach scoender bottaelge
Dan was in dese compassaelge;
Die andre riddren die dat saghen
Soe scone ontmoeten ende jaghen,
Vinghen ten wapenen mede;
Dwonder dat Echites dede
Dat was onvertalliic groet;
Waer hi sach die meeste noet
Daer maecti hem in die porsse,
Hi warper enen van den orsse,
Den vroemsten die op tfelt was,
Ende was gheheten Ductulas,
Ende was here van Refine;
Stat ende lant was al sine;
Dors nam miin her Echites,
Diere herde blide ave es,
Ende sendet van Limborch der jonfrouwen,
Ende bat hare in gherechter trouwen
Dat si neme siin ierste ghewin,
Want het es siin beghin.
Die maget ontfinct blidelike,
Ende Echites vacht soe vromelike
Dat alle die ghene diene saghen
Seiden, dat si in haren daghen
Nieman hem saghen proeven bat
Dan Echites dede vore die stad;
Si seiden alle, moesti leven
Ende woudem god gracie gheven,
Hi worde van der werelt bloeme;
Hi quam altoes gheliic den stroeme
Die torve vore hem ter neder driift,
Soe hi meer striit soe hi meer verstiift,
Ende met willegher hant vecht vele.
Hi velde menegen in den spele.
Die lieden seiden wel te voren
Dat nie ghesciede selc temptoren,
Soe over vele vromicheiden
Soe daer ghesciede an der heyden,
Maer al dat doen datter es
Hadde allene Echites.
Die jonfrouwe diet toehorde,
Behagede wel diere worde
Ende sine daet noch bat.
Doe quam die keyser van der stad
Ende dede opnemen doe,
Doe en dorste niemen meer doen daer toe,
Maer voeren alle ter herberghen waert;
Miin her Echites dedem ter vaert
Ontwapenen ende voer te hove waert,
Ende daer hi al die straten vaert
Wert hi van meneghen ghepriist
Ende metten vinghere ghewiist.
Doe miin her Echites te hove quam
Enten die keyser vernam,
‘Here, seiti, willecome,
Twaren ende god ghi waert vrome,
Wildi de wapenen hanteren.’
Sere ghingen sine festeren
Ende eren wiene anesach,
Niemen in die werelt en mach
Maken riddre soe goet,
Ende dat men hem ere doet,
Ende omme die vorebaricheide
Die men hem om sine vromicheide
Doet, pinen meer om die ere
Ende arbeiden gherne ende sere.
Miin her Echites ghinc te hant
Daer hi die maget van Limborch vant
Ende gruetese hovesscelike,
Ende seide: ‘god van hemelrike
Moet u gheven gheluc ende seghe
Beide nu ende alle weghe,
Ende danc hebt uwes prosents groet,
Maer dat ghi u pinet was ghene noet,
Maer doch verwindi mi daer mede;
Soe waer ic ben in wat steden,
Blivicke u tere vriendinnen,
Condi ere ende priis ghewinnen.’
Her Echites antwerde hare:
‘Bi gode scone, waer ic vare
Miin herte bliift u al stille
Ende nemmermeer en moet andren wille
God onse here gheven mi,
Weder dat mi goet of arch si;
Nu sal ic varen te lande waert,
Ende wille mi soe proeven op die vaert
Ende oec mede in andren landen,
Dat mine vriende, die miins scande
Ghehadt hebben, selen hem
Beloven dat ic ghebetert ben,
Ans mi onse here van hemelrike.’
Die jonfrouwe seide hovesschelike:
‘Bi gode here, dat horic gherne,
Ende dat en verstaet niet in scerne,
Ic an u wel welvaert,
Ic woude ghi keyser van Roeme waert;
U blivic van herten ghetrouwe.’
‘Bi gode soe doe ic u jonfrouwe,
Ic wille varen, bliift ghesont.’
Doe woudise cussen an haren mont,
Si seide: ‘des en doet niet,
Ghine siit noch werdich niet
Te soukenen an ene jonfrouwe dat,
Ghine hadt u tierst geproeft bat
Dan ghi noch hebt gedaen,
Ende dan soude sine gherne ontfaen.’
Echites nam orlof ane die smale
Ende men ghinc eten in die zale;
Hi moeste sitten te dien tiden
Boven neven des keysers side,
Daer men hem grote ere an dede
Ende grote weerdichede.
Na den etene ginc men slapen,
Beide riddren ende knapen;
Ende miin her Echites nam orlof
An alle die waren in dat hof.
Smergens doe die dach ontspranc
Entie liwerke sanc
Stont op die ridder ende sine mayseniede,
Die alle keerden alse blide liede
Ende voeren te Athenen wert toe;
Enen bode senden si doe
Ane den grave ende ane die gravinne,
Ende ontboden hem met bliden sinne
Dat hare sone ridder quame,
Ende ware dalrebeste lichame
Daer si nie wandelden mede,
Sine maniere ende sine zede
Siin in dogeden gekeert al,
Ende leeft hi dat hi werden sal
Die vroemste van al erterike.
Wat waendi of iet blidelike
Die vorbode was ontfaen;
Dies en hebt ghenen waen,
Die grave was blide van den ghenen,
Soe warens alle die van Athenen;
Si reden jeghen hem wt,
Ghinder wert groet geluut
Van tamburen ende van trompen,
Si lieten in die modre strompen
Die orsse die hem reden jeghen;
Inne wane niet dat men mochte plegen
Enichs mans iewer bat
Dan men siins dede in de stad.
Siin moeder was soe blide
Ende siin vader ten selven tide
Dat si weenden van bliscapen,
Soe daden alle hare cnapen,
Niemen mocht u vertellen dat
Die vroude die was in de stad.
Die gravinne lovede sere
Dicwile onsen here
Van den goede dat hi hare
Hadde ghedaen oppenbare
An haren sone dien si mint,
Dat sine soe vol dogeden kint,
Dies was men daer in hogen sere.
Tenen tide seide die here:
‘Moeder bereit mi, twaren,
Ic wille om aventure varen,
Ende om tornieren in vremde lande;
Hoe magic verwinnen die scande
Dat ic hier dus ligge stille
Sere te minen onwille,
Ic wille emmer henen varen,
Het levet iemen cume twaren
Die mi dade bliven iet.’
Die moeder seide: ‘lieve nu siet,
Sint ghi emmer wilt weghe,
God onse here gheve u zeghe!
Ende werwert wildi henen tien?’
‘Ic segt u moeder, maget mi gescien,
In Vranckrike ende niewer el,
Daer es van tornieren groet spel.’
‘Lieve sone nu segt mi,
Ende wi sal varen metti?’
‘Bi gode moeder, niemen niet,
Dan soe allene alse ghi mi siet.’
Nichia die dat verstoet,
Wert droeve in haren moet,
Ende seide: ‘sone ghi wilt varen,
God die moet u achterwaren,
Ons laetti in droefheiden
Tote dat ghi keert, na u beiden.’
Doe quammer die grave toe gegaen,
Die vragede der gravinnen saen,
Twi si soe tonrasten ware.
Echites seide: ‘here ic vare
In Vranckerike om aventure.’
Die grave seide: ‘ter goeder ure,
Ende keert soe ghi ierst moget,
God ghesterke u in alre doget
Ende verdu van allen rouwe!
Laten varen ter goeder tiit vrouwe.
Segt wanneer wildi henen varen?’
‘Here margen vrouch twaren.’
‘Dat moet ter goeder tiit wesen;
Men sal u bereiden binnen desen
Altemale u behoeve;
Vrouwe laet staen u droeven,
Ic bens utermaten blide.’
Men bereidem doe te tide
Wies hem daer toe ghebrac;
Dies daghes haddi groet gemac,
Ende hi nam orlof over al;
Nu was hi worden soe liefgetal
Dat altemale [in] thof twaren
Om sinen wille droeve waren.
Smorgens doe die dach opginc
Stont op die scone jonghelinc
Ende dedem bringen sine wapen saen,
Ende alse hise hadde anghedaen
Quamen vader ende moeder beide
Die droeve waren van den gesceide,
Ende bevaelne gode onsen here,
Ende bidden hem dat hi pine om dere
Werwert dat hi hem bekere,
Ende dat hi en late nemmermere,
No dore cost, no dore pine.
Hi antwerde der moeder sine:
‘Bi gode vrouwe, nenic niet,
Want mi beval ende hiet
Die scone welgheraecte smale,
Die voget bliift altemale
Van miere herten, waer ic vare;
Ende god onse here gheve hare
Al hare begheren dach ende nacht,
Want si heeft mi, of god wilt, daer toe bracht
Van groter quaetheit daer ic was in,
Bracht in enen andren sin;
Bedi dat si mi ghelooft heeft
Dat si mi hare minne gheeft
Opdat ic eneghe doget verdiene;
Nu salt goet siin te siene
Ane mi wat minne werken can,
Dier ic ben eyghen man;
Nu gheeft mi miins ors, hets tiit.’
‘Men sal, sidermeer dat ghiit
Beghert ende emmer wilt;
Ic woudse die u heeft gestilt
Ware van soe hoghen conne
Dat men uwes hare gherne onne,
Want opdat si edel ware
En wetic niemen die ic vor hare
Woude dat ghi getrout hadt sekerlike.’
Doe brachte men hem een ors rike
Dat men te rechte mochte loven;
Doe spranc hi in den zadel boven
Ende bevalse te gode alle.
Nu behoeden god van mesvalle,
Want hi riidt siere straten
Ende heeft daer droeve liede gelaten.
Nu riidt die ridder siere verde,
Die gherne ere ende priis begherde,
Meneghen dach achter een,
Dat hi dinc en sach gheen
Daer hi priis an mochte bejagen;
Hi reet bossche ende haghen,
Menich berch ende menich dal,
Het dochtem groet ongeval
Dat hi gheen wonder en sach.
Enewerf quam hi op enen dach
Ghereden in ene wstine,
Daer die clene vogeline
Songen herde menichfout;
Scone ende groen stont dat wout,
Doe wert hi peinsende op ende tale
Vele om die scone smale
Van Limborch ende om hare doget,
Ende hoe sine heeft verhoget,
Dies wart hem sine herte binnen
Soe verbliit in allen sinnen
Dan u iemen vertellen mochte;
Die wile hi reet in desen gedochte,
Quamen jeghen hem tere steden
.xx. scone magede ghereden,
Die neghen den ridder ende leden;
Die ridder die vol bliitheden
Reet van minnen, en achtes niet;
Mettien hi noch comen siet
.xx. scone knapen ende mere,
Ende weenden utermaten sere
Ende neghen hem ende swegen stille;
Die ridder die wel sinen wille
Hadde om tgepeins daer hi was inne,
Peinsde meer om die minne
Dan hi dede om hare mesquame;
Die scone, daer hi gherne af name
Troest, maecten soe blide van sinne,
Dat hem haren rouwe niet ghinc inne.
Doe reet hi vort ende heeft versien
Comende jeghen hem mettien
.XL. hovesscer vrouwen wale,
Die alle waren bleec ende vale,
Weenden alse dandre daden;
Si leden alle den ridder met staden
Ende neghen hem sonder meer;
Die ridder bleef alse hi was eer
In siin ghepeins even eens,
Dies en begroeti hem gheens
Ende lietse liden ongegroet;
Mettien hi noch ontmoet
.XXX. vrome riddren wale,
Die ongedaen altemale
Waren ende bedroevet sere,
Ende noch leden si den here,
Ende hi lietse alle liden;
Die minne hilten tien tiden
In ghepeinse dat hi niet
En acht op die hi daer liden siet,
Ende doe si alle leden waren,
Quam een knecht na hem gevaren
Op een mager hongerich pert,
Alse een die saen na vert;
Ende tierst dat hi den ridder sach
Ontboet hi hem goeden dach;
Die ridder en hoeres niet,
Want die minne hem en liet.
Die knecht seide: ‘here waer bi
En sprecti niet jeghen mi?
Wat hebbic jegen u mesdaen?
Ghi selt selken ontmoeten saen
Daer ghi jeghen selt spreken moeten,
Soe dorperliic sal hi u groeten,
Dat ducht ic utermaten sere,
Ende ghi siit soe scone een here
Dat mi ware utermaten leet.’
Mettien hi hem anereet
Ende groeten vriendelike;
‘Here, seiti, dat u van hemelrike
God moete gheven gheluc ende zeghe,
Vaert enen andren wech weghe,
Want ghi ontmoet hier sekerlike
Den duvel selve baerlike,
Ja quader, mochte man quader wesen.’
Die ridder antwerde mettesen:
‘Ja lieve knape wie es hi,
Of wat mach hi scaden mi?’
‘Ic segt u here wildi twaren;
Ontmoedi eneghe liede varen
In desen weghe dien ghi comt,
Of hebdi u iet ghecromt
Dat ghise niet ontmoetet,
Of lietise liden onghegroetet
Alsoe alse ghi mi dadet?
Soe wanense dat ghise versmadet,
Ende soe es hare rouwe te groet;
Si wouden alle siin doet
Ende si hadden iet ghenaden
In dien dat si waren ontladen
Van der groter sware pinen
Die hem sal haer leven scinen;
Nochtan siint al edel liede,
Maer hets ene droeve mayseniede,
Here ende mach u segghen twi:
Die ridder die hier volget mi
Es here van desen woude,
Daer noede iemen in riden soude
Kinnedi wel sine affare;
Hi es die vreesscheliicste oppenbare
Die nie ridders name ontfinc;
En es keyser no coninc
In dese werelt dien hi ontsiet,
Hine laet met vreden geduren niet
Die grote heren van desen lande,
Hi doet hem pine ende scande;
Hare arme volc slaet hi doet,
Den riken doet hi pine groet;
Hi brinctse hier in desen woude,
Daer si pine menichfoude
Doghen moeten ende verdriet;
Sine moghen anders eten niet
Dan fonteyne ende broet,
Sine siin na van honghere doet;
Ghi saget die heren entie vrouwen
Aldaer comen sere met rouwen,
Want hi heeftse, dats waer,
Ghevaen ghehouden menich jaer,
Ende nu doet hise elre varen,
Daer si selen hebben twaren
Dobbel vernoy ende pine,
Want tweewerf steet hem sdages te sine
Ghegeselt met starken riemen;
Hen es in die werelt niemen
Die anesaghe hare karmen
Hem en souds herde sere ontfarmen;
Sine moghen enewerf spreken niet,
Spraken si ende wiste hiis iet,
Si moestent endelec besterven,
Dus moeten si alle vrouden derven
Dore den gruweleken tyran;
Here men seit oec datten wan
Een groet dwerch ane een wiif;
Ic wane hem en es siin liif
Herder vele dan een steen;
Al ware hi ghecloven in tween,
Elc stucke bleve meerre nochtan
Dan eneghe twee ander man,
Hier bi es hi sere ondadich
Ende al den lieden onghenadich;
Here daer bi radic u wel
Dat ghi scuut den tyran fel
Ende vaert ene andre strate;
Van hem comt u ghene bate.
Doen her Echites dat verstoet
Peinsdi in sinen moet:
‘Ane desen eist vergadren quaet,
Die soe meneghe ondaet
Heeft ghedaen soe groten heren,
Ende hoe soudic hem ontkeren
In bleve vore hem doet?
Nochtan dore ghene noet
En sal ic scuwen dese strate;
Noch hebbic liever dat ic late
Eerlic vore hem miin liif,
Ende wat soude segghen dat scoene wiif
Die ic minne vore alle die leven,
Dat ic dore tale woude begheven
Den wech dien ic hebbe begonnen?
Wils mi god onse here onnen.’
Doe nam hi orlof an den knecht,
Die seide: ‘here ghi hebt onrecht
Dat ghi niet en hoert na raet,
Al comter u ave quaet
Dan sal te rechte niemen claghen,
Ghi moghet noch u liif ontdragen
Wildi scuwen uwe doet.’
Die ridder seide: ‘dore ghene noet
En liet ict inne soude vort varen,
God moet u bewaren,
Mi radiit, dat wetic wel, dore goet,
Maer god houdu, ic moet
Endelike vort riden.’
‘Here nu ende tallen tiden
Moet u hoeden onse here,
Ghi ontfarmt mi herde sere.’
Die nuwe ridder van Athenen
Voer emmer vorwert henen
Den wech dien hi hadde bestaen,
Onverre was hi sonder waen,
Soe ontmoeti comen ghereden
Enen ridder met overmoedicheden
Dravende gheliic enen barlibaen,
Ende hi heeft versien saen
Den ridder die hem quam jegen;
Doen riep die ontsiende deghen:
‘Segt vilein, wanen comdi,
Ende hoe dorredi jegen mi
Comen hier in miin foreest?
Soe helpe mi die heylege gheest,
Ghi moetet ontghelden metten balge;
Ic hinghe mi liever an de galghe
Dan ic mi u liete ontcrupen,
Ghine moghet mi niet ontslupen
Dan dandre hebben ghedaen;
Ghi moet met mi comen ghevaen
Of ic sla u hier te doet;
Kiest of ghi wilt die minste noet,
Deen van den tween moet emmer wesen.’
Echites antwerde mettesen:
‘Bi gode her ridder, dat wet wel,
Al waerdi noch alsoe fel,
Inne gave u wt minen croke niet
Een haer dat ghi mi quite liet,
Maer ic wille calengieren
Alle die vrouwen goedertieren
Die ic ontmoete in derre straten.’
‘Nu en magic niet langher laten
Ic en moet u dliif corten.’
Doe ghinc hi dors met sporen hurten
Op Echites die siins gherde
Ende vromelike ghebeerde,
Dat wondren mochte elken mensche.
Die ridder reet .I. ors van wensche,
Ende hogher wel enen voet
Dan Echites was, ende noch al soe goet,
Ende hiet Ferrant, die ridder Morant,
Die felste die was in al dlant;
Hi geraecte Echites alsoe
Opten scilt, dats onvroe
Echites wel na bleven was,
Doch moesti vallen daer int gras,
Woudi of en woude;
Echites die noede soude
Langhe ligghen, hadden weder
Soe geraect, dat hi neder
Met hem oec ter erden lach;
Echites diene liggen sach,
Waendem wel scieten toe,
Maer Morant scoet op doe
Ende ghinc Echites jeghen,
Die jeghen hem sceen ongedegen.
Morant seide: ‘bi gode keytiif
Ghi moet hier laten dliif,
Dan liet ic om ghene have.’
Echites seide: ‘eer ic u gave
Een haer vore wt sinen kinne
Te soenen, hine hadde den duvel inne.’
‘Nu hoet u van desen slaghe,
Uwes bliven quite al u maghe.’
Doe hief hi tswert met beiden handen,
Ende waende Echites ten tanden
Slaen, maer dat hiere jegen drouch
Den scilt daer hi op slouch,
Dat hi soe starc niet en was
Hine moesten vallen int gras;
Morant diene vallen sach,
Gaf enen groten slach,
Ende seide: ‘wilt ene poppe
Mi dus sere loepen oppe,
Soe hebbic lange genouch geleeft.’
Echites die gehoert heeft
Siin geclap, hi spranc op
Ende gaf hem enen clop
Op thoeft, dat hi strukelde neder;
Haesteliic stont hi op weder,
Ende seide: ‘wicht wat waenstu?
Wiltu di noch weren nu?
Ja ghi, dunct mi sem mine ere.
Ghi beteret mi soe sere;
Conen vliegen soe sere biten?
Ic sal u tenen slage toe smiten
Dat ghi u striden selt laten,
Dan willic varen miere straten.’
Doe vertoech hi dat swert
Dat menegher marc was wert,
Ende waenden toten halse slaen,
Echites spranc besiden saen
Ende liet liden den slach in derde;
Echites die siins begherde,
Heeft siin swert verheven
Ende hem noch enen slach ghegeven
Dat hi averecht viel int sant,
Ende Echites spranc altehant
Totem ende nam hem tswert
Dat hi sere begheert.
Morant scoet op al met overmoede,
En seide: ‘du daets alse de vroede
Dattu names mi miins swerd
Dat menegher marc es wert;
Het smeede Wilant
Ende es Mimminc ghenant,
Het voerde Wedege die coene,
Maer hi soude te vele hebben te doene
Diet mi soude ontfueren.’
Doe waendine ter selver uren
Metten fuusten scieten toe,
Maer Echites ontmoeten doe
Met Mimminge op thoeft boven,
Dat hem de hersenen heeft doe cloven,
Soe soudi thoeft, maer dat besiden
Tswert scoet ten selven tiden,
Ende geraectene boven doere,
Dat hise hem sneet al dore
Entie cavene met ontwee;
Echites seide: ‘dede u iet wee
Her ridder, segt, dier vliegenbete?
Inne wane niet die u noch smete,
Selken slach en soudu deren.’
‘Wat eist, maecti u sceren
Met mi, vule colpersoen?
Nu moeti uwen ende doen.’
Maer alsoe en wouts niet
Echites, diene comen siet;
Hi hief tswert ende heeften geraect
Boven op thoet, ende heeft hem gemaect
Ene grote wonde tere snede,
Dien slach was soe swaer mede
Datti plattelinge viel op derde;
Echites die siins gheerde
Spranc hem vloghs opten lichame.
Morant seide: ‘over in duvels name
Ente te minen wel groten scanden
Ben ic nu comen te kints handen;
Soe menich vernoy, soe menegen toren
Ic vromen lieden dede te voren,
Nu spelen die kinder met mi.’
Echites seide: ‘ic rade dat ghi
U op gheeft ende miin gevane,
Soe es uwes genade vort ane.’
Morant die verwoeden waent,
Seide: ‘fi dat ghi vermaent
Dat ic ben verwonnen,
En es ridder onder der sonnen,
Al waert dat hi u te helpen quame,
Dat icken ontsage in duvels name
Ligt van minen sterken leden.’
Doe waendi met starcheden
Hem ontworstelen, maer hine conde.
Dus laghen si soe lange stonde
Dat si beide soe moede waren,
Dat een kint van .XII. jaren
Soude den vroemsten van den tween
Hebben ghesleghen af die been;
Dus laghen si ene langhe wile,
Omtrent te gane ene mile;
Doe wert hi peinsende om die smale
Die sine herte heeft te male,
Hoe dat sine hiet vrome wesen,
Ende hi wert binnen desen
Soe wel gerust dat hi opspranc,
Dies mochti weten der scoender danc,
Ende maectem den hals al bloet.
Morant hi ontsach die doet,
Nochtan en woudi bidden niet
Ghenade, wat soe siins gesciet,
Maer gaf enen crete soe groet
Dat Echites al verscoet,
Doe hief hi tswert willichlike,
Ende slouchene soe vromelike
Dat hem thoeft van den buke spranc.
Echites seide doe: ‘groten danc
Moeti hebben god here,
Die mi hebt behouden in de ere.’
Miin her Echites heeft geleden
Onlanghe, soe siet hi gereden,
Gheliic den duvel uter hellen
Of enich siere ghesellen,
Enen ridder comen, die riep sere;
‘Vilein, bi gode onsen here,
Het moet hier an u leven gaen!
Wat hebdi minen broeder gedaen
Die here es van desen woude?
Segt of ic u wederhoude
Ridic u dore therte dit spere.’
Echites die ghenen ghere
Siins te wachtene hadde te voet,
Greep dat ors dat bi hem stoet,
Ferrant dat Morants was,
Ende sprancker op als ict las,
Ende seide: ‘ridder wat soucti,
Wat wildi hebben van mi?’
Die ridder seide: ‘ic segt u,
Ic wille ghi mi berecht nu
Waer miin broeder es ghevaren,
Dien ic soe sere horde mesbaren?’
Echites seide: ‘en eist niet el,
Soe vaert met goede, soe doedi wel;
Daer leit die buuc ende daer thoet,
Ghi moget wel kinnen, hets soe groet;
Dit was siin ors ende dit siin sweert;
Eist ict el dat ghi beghert?
Dat segt, die wile ics willich ben.’
Dien ridder hief doe die sen,
Ende seide: ‘bi gode, quaet glottoen,
Nu moeti uwen ende doen,
Ghi hebt minen broeder doet
Ende houter met u sceren groet,
Twaren ende god, ghi moetet becoepen,
Hoet, ic late op u loepen.’
Doe liet loepen die ridder coene,
Echites heeft soe vele te doene,
God en sta hem in staden;
Dierste hadden sere verladen,
Daer hi moede sere af was,
Nu es siin broeder Brodas
Op hem comen mogelike,
Ende quam ghereden gruelike
Op Echites, diene liden
Liet neven hem besiden,
Ende hief Mimminge tgoede swert
Ende slouch den ridder ende siin pert
Dat vore hem viel int gras,
Soe was geraect Brodas
Dat hi liggende in onmacht bleef;
Echites die cleine rouwe heeft,
Spranc van den orsse int sant
Ende ontwapendem altehant
Ende lieten liggen ties hi bequam;
Doe hi was becomen ende vernam
Dat hi ongewapent was,
Bat ghenade Brodas,
Ende seide: ‘ridder hebt miins genade,
Ghi hebt mi gedaen grote scade,
Ghi hebt minen broeder doet,
Mi selven bracht in groter noet;
Dore gods wille ontfaet mi,
Ende sent mi verre of bi,
Ic varre gherne lieve here.’
Echites seide: ‘inne eisce u nemmere,
Ic wille oec dat mede varen
Die ridders entie vrouwen twaren
Die ic ontmoete heden eer
Drivende soe groet seer.’
Brodas seide: ‘here, dat si,
Varen wi totem, willen wi;
Si selen herde blide wesen,
Ghi hebtse van der doet genesen,
Nemmermeer en waren si ontgaen
Here en haddiit gedaen.’
Echites seide: ‘ic vare mede.’
Doe loeden si ter selver stede
Morante op siin paert
Ende voerdene ten castele waert.
Nu riidt Echites ende Brodas
Ter borch die Brodas broeder was;
Het was avont eer siere quamen;
Doe die van der borch vernamen
Dat Morant haer here was doet,
Dreven si om bliscep groet
Ende som levende met rouwen;
Maer die riddren entie vrouwen
Die daer swaer ghevangen saten,
Dreven bliscep utermaten
Ende vielen ten voeten Echites alle,
Die blide was van den gevalle.
Brodas seide: ‘ghi heren
Ende ghi vrouwen, eer gi keren
Moti varen met mi
Waer ons ghebiet die ridder vri.’
Si seiden dat siit gherne daden;
Echites seide doe met staden:
‘Soe vaert mi tote Athenen
Soe ghi rechts moghet henen,
Ende groet mi den grave entie gravinne,
Ende doet hem verstaen met sinne
Hoe dat wi hebben gevaren
Ende dese here twaren,
Ende hoe ic sciet van u ghesont,
Ende daerna en beit ghene stont
Ghine vaert te Constantinople waert,
Ende verstaet wel mine woert,
Ghi vint metten keyser daer
Ene jonfrouwe, dat es waer,
Die ic minne vore alle die leven,
Ende heet Margriete, dier seldi gheven
Van minentalven .vc. groeten,
Her ridder dit seldi doen moeten
Sekerlec, dat seggic u nu,
Ende segt hare hoet tusscen mi ende u
Vergaen es, biddic u sere,
Ende uwen broeder den fellen here,
Oec biddic u herde erenstelike,
Dese vrouwen ende dese jonfrouwen rike,
Dat sise mi groeten sonderlinghe.’
Si seiden: ‘here in waren dinghen
Wi selent doen gherne,
Ende dies en staet ons niet tonberne.’
Brodas die ridder coene
Heeft wel ghelooft te doene.
Dien nacht bleef Echites daer;
Smergens doe die dach was claer
Stont op Echites blidelike,
Ende nam orlof hovesscelike
Ane alle diere waren,
Ende voer wech sonder sparen
Vaste in ten woude waert,
Blideliic ende onvervaert,
Peinsende om die scone smale
Die sine herte heeft te male,
Diene hilt van herten blide.
Brodas die banderside,
Die ridders, die cnapen entie vrouwen,
Entie mageden die met rouwen
Haren tiit hadden leden,
Ghereiden hem met bliitheden,
Ende voeren te Grieken waert
Nu latic staen van hare vaert.
Ende seggu van Echites voert,
Dien de minne sere cort,
Ende reet berch ende dal,
Gode hi hem altoes beval,
Soe langhe reet die ridder coene,
Dat hi een marghens vor noene
Quam in enen sconen vergier,
In midden stont enen eglentier
Boven ene scone fonteyne;
Soudic al die sconeit reyne
Prisen, het ware mi te swaer;
Die fonteyne was oec soe claer
Dat wonder te seggen ware;
Die ridder peinsde: ‘eer ic vort vare
Willic mi hier een luttel rusten.’
Het mochts elken mensce lusten
Te rustene in alsoe sconer stede.
Hi beete neder ende dede
Siin ors peistren gaen int gras;
Hi ghinc liggen, als ict las,
Slapen onder ghenen eglentier,
In gheen overscone vergier,
Lach ende sliep tote middaghe;
Doe quamen daer met groten geclage
Drie meerwiif, doen sine saghen
Lieten si staen haer claghen;
Deen seide ter ander ghesellinne:
‘Die vroemste ridder dien ic kinne
Leit ende slaept in dit vergier.’
Dandre seide: ‘wanen quam hi hier?
Hets Echites van Athenen.’
Die derde seide: ‘hi vaert henen
Om tornoye in Vranckerike;
Dat riet hem die suverlike
Mergriete, des edels hertoghen kint
Van Limborch, die hi soe mint
Ende die hi te wive hadde gecregen,
Maer siin moeder was daer jegen,
Daer sine mede verwrachte;
Hadsi nochtan hare gheslachte
Ghekint, alsoe wel als ic doe,
Sine hadder niet geseit toe.’
Dierste seide: ‘nu segt mi,
Ende wanen quam die maget vri
Van Limborch tote Athenen?
En es Limborch niet verre henen?’
‘Jaet en trouwen, dat es waer,
Met ongevalle quam si daer,
Ende heeft daer menich leet ontfaen
Dore desen ridder welghedaen.’
Echites die daer lach int gras,
Soe vast hi in slape niet en was,
Hi en hoerde hare tale,
Ende verstoet herde wale.
Doe hief hi thoet op ter vaert,
Die meerwiif worden vervaert
Ende wouden vlien; doen seide hi:
‘Ghi vrouwen en vliet niet van mi,
Maer segt mi, dat u god lone,
Es die welgheraecte scone
Daer ghi af spraect te voren,
Van hoghen gheslachte geboren?’
Doen seide dat een meerwiif:
‘Dat nemic, seitse, op miin liif,
Dat van Limborch die goede hertoge,
Die es van gheslachte hoghe,
Es hare vader, siin wiif haer moeder,
Her Heinriic hare goede broeder
Vaertse soeken achter lande,
Ende doget pine menegherande,
Ende ic seggu licteken goet,
Dat ghi mi te bat geloeven moet;
Ghi vaert te Vranckerike waert
Omdat ghi tornierens gheert;
Onder weghen seldi ontmoeten
Enen knecht, die sal u groeten
Ende sal u vraghen of ghi iet vernaemt
In den weghe danen ghi quaemt
Van enen ridder die van Limborch ware
Ende her Heinriic hiete oppenbare,
Dan sal hi u vort doen verstaen,
Hoe die jonfrouwe van Meylaen
Heeft enen sone van heme,
Die tusscen siin scoudren bracht .I. screme
Van goude, nu es si ghehuwet,
Dies hare herde sere beruwet;
Want hare man wilt tkint doeden,
Soe sal hi, want niemen canne verbloeden
In campe, ende daerbi
Doeten souken die vrouwe vri
Heinriic siin vader, der maget broeder,
Die soe sere haet u moeder,
Entie ghi mint vor al dat leeft;
Eist dat u god gratie gheeft,
Soe modi keren metten ghersoen,
Ente Meylaen den camp doen
Vore tkint, dies moye gi mint,
Ende segt dat uwen vrienden tkint
Bestont, soe hebdi wel verdient
Dat Margriete si u vrient;
Nu bliift te gode, wi moeten sceden,
Onse here god moet u gheleden.’
Dus voeren die meerwiif wege;
Echites, dien god gheve seghe,
Sat op siin ors ende voer sier straten,
Peinsende sere utermaten
Van dat hem dat merwiif seide;
Meneghen bossch ende menege heide
Voer hi ende menich lant;
Tenen tide voer hi daer hi vant
Ene scone wide valeye,
Scone groyende alse in meye,
Dweder was scone ende claer;
Mettien soe versach hi daer
Ene scone fonteyne springhen,
Hogher dan hi mochte verlinghen,
Daer stont hi op ende sach,
Mettien hoerdi groet hantgeslach
Boven opten berch comen;
Den stouten riddre enten vromen
Wonderde dit herde sere;
Te hem selven seidi: ‘god here
Wat mach dit wesen?’
Doen verhoerdi binnen desen,
Dat .II. gewapende ridders quamen
Ende ene maget, dies si hem scamen
Mochten, [sloughen] utermaten sere;
Echites dien jonghen here
Ontfarmde dat hiit toesach,
Soe menegen swaren slach
Gaven si hare alle beide;
Die maget die in desen leide
Was, riep ontfarmelike:
‘God here van hemelrike,
Wat hebbic mesdaen jegen u,
Dat ghi mi hebt gelevert nu
Den quaetsten tyrannen die leven!
Si hebben minen broeder verdreven
Ende minen vader geslegen doet.’
Echites hads jammer groet,
Hi seide: ‘ghi heren doer wat saken
Wildi dus dese maget mesmaken?
Twaren ghi doet dorperheide.’
Die een ridder hi seide:
‘Dies vragen wi u here,
Dunct u dat wi hare doen onnere,
Soe comt ende nemes recht;
Niettemeer dan dor enen knecht
En lieten wiis; nu vaert uwer straten.’
‘Soe mochte mi wel die maget haten
Die in miin herte es conincginne,
Peinsde Echites in sinen sinne,
Soudense van mi dus sceden.
Hout ghi heren, ghi moet beden,
Twaren ghine ontfoertse mi niet.’
Alse dit deen ridder siet,
Seidi: ‘geselle laetse hem hebben.’
‘Ic slougen eer toten rebben,
Sprac dander, eer icse hem liete;
Wel eist recht dat hiis mesniete
Siere groter sotternie;
Waendi dat icken ontsie?
Nenic, ene quade not.’
Echites seide: ‘ghi siit sot
Dat ghi u smiins onderwint,
Waendi dat ic ben een kint?
Ghi moet hier die jonfrouwe laten.’
‘Soe mochten wi ons sere haten,
Lieten wise dore ene bede.’
‘Soe hoet u dan,’ Echites seide;
Dat si doen quamen te samen,
Een en darf hem niet scamen,
Soe sere heeft hine ontmoet,
Ende soe anxtelike ghegroet.
Den iersten stac hi dat op derde
Met allen viel met sinen perde,
Soe sere dat hem siin arm brac,
Ende Echites, diene sach liggen, sprac:
‘Mi dunct ghi seltse mi laten.’
‘Dat sal ic te minen onbaten.’
Dander seide: ‘dan sal ic niet.’
Mettien hi toe loepen siet
Dors, ende liep Echites ane,
Ende begonste sere te slane
Opten scilt metten swerde;
DWalsch seit, dat hi geberde
Soe vromelike dat wonder es.
Doen seide miin her Echites:
‘Twaren ridder, hens gheen spel,
Dunct mi herde wel,
Ghi dunct mi een fel ghebuer,
Ghi maect mi vele die jonfrouwe suer;
Nu eist tiit dat ic mi were
Ende tuwert andersins ghebere.’
Doe hief hi tswert met beiden handen
Ende slouchen dore toten tanden,
Doen viel hi ter erden doet;
Doe hadde die ander anxt groet,
Ende riep: ‘here dore god genade!
Ende en doet mi nemmeer te quade.’
‘Ghi en sprect niet alse een sot,
Ic wille doen al u ghebot,
Sprac Echites, ghi segt wale.’
Te voeten viel hem die scone smale,
Ontfermelike seitse: ‘here,
God loens u, ghi hebt mi groet ere
Ghedaen ende sere vertroest,
Ende wt pinen sere verloest.’
Echites hief op die maget vrie
Ende seide: ‘scone wanen quaemdi
An dese ridders an dit wout?
Segt, waest sonder uwe scout,
Tferdriet dat si u daden?’
‘Here soe moet mi god beraden,
Alsi hebben langhen tiit
Here ghestaen na miin respiit;
Miin vader was een ridder here,
Die mi minde herde sere
Ende voerde met hem daer hi voer,
Dese ridder, die ons achtervoer,
Ende siin gheselle slougen doet
Minen vader ende daden mi noet,
Omdat ic siins niet en gherde,
Noch waric nu liever onder derde
Begraven vele, dan si
Haren wille hadden van mi;
God lonu, ghi hebt den enen doet.’
Dander die sine hande boet,
Seide: ‘dore god here, sent mi
Wildi verre of bi,
Ende laet mi quite daer met.’
Echites seide: ‘ic wille ghiit wet,
Ghi entie jonfrouwe moet varen
TAthenen sonder sparen,
Ende segt minen vader den grave,
Hoe ghi van mi sciet ave,
Ende van daer moeti vort
Te Constantinople in de port,
Daer vindi ene jonfrouwe
Dier ic van herten ben ghetrouwe,
Metter jonger keyserinnen,
Die groet mi in allen sinnen,
Scone, dan sprect selve mine wort
Ende waer ghi wilt riidt dan vort.’
Die ridder entie scone smale
Seiden, si soudent doen wale.
Echites nam orlof an hem,
Ten woude waert, daer siin sen
Drouch, voer hi met bliden moede.
Nu gheleiden god die goede;
Ende dander .II. voeren ongespaert
Soe si rechte mochten tAthenen waert.
Die nuwe ridder van Athenen
Voer bosch ende heide henen,
Soe langhe dat hi quam gereden
In Roemenien, tere steden
Ontmoeti comende enen garsoen;
Tierst datten sach die baroen
Soe gewapent comende gevaren,
Groetene die knecht twaren,
Ende seide: ‘her ridder, dore onsen here
Berecht mi dore u ere,
Of ghi ieweren vernaemt,
In den weghe daer ghi quaemt,
Van enen ridder iewer iet,
Die her Heinriic van Limborch hiet?
Ic hebben gesocht menege mile,
Ende pine gehadt dicwile;
Want mi jagen wt noetsaken
Die ic u wille cont maken;
Van Meylaen die rike vrouwe,
Die god quite van allen rouwe,
Heeft van den ridder fiin
Een scone knapeliin,
Nu es nuwelinghe ghehuwet
Ende heeft enen vylein getruwet,
Nochtan es hi die vroemste man
Dien men in al dlant vinden can;
Nu wilt hi tkint doeden doen,
Dies droeve es menich baroen,
Want tusscen scine scoudre droucht .I. tekiin,
Bracht van goude een cruce fiin,
Dies minnent alle die liede sere;
Nu weet wel die felle here
Dat hem siin sine mage verre,
Ende wilt daer omme dat ment verberre,
Ende wilt oec iemen verweren,
Dat moet siin tenden siin spere;
Dies en dart niemen wederstaen;
Dus doet miin vrouwe soeken gaen
Sinen vader of ic can,
Om te bestridene haren man!’
Doe miin her Echites dit verstoet,
Peinsdi in sinen moet:
‘Nu eist al waerheide
Dat mi tfroede meerwiif seide;
Ic wille tkint verlossen varen
Sonder enich langer sparen,
Want ic soude tkint gherne sien.’
Dien knecht seidi mettien:
‘Ic wille varen met u te lande
Ende loesen tkint wten bande,
Want lief hebbic des kints mage,
En leeft man dien ic eer saghe
Dan ic tskints vader dade.’
Die knecht seide: ‘here dor god genade,
Wildi omt tkint u aventuren?
Dat moet siin ter goeder uren,
Sprac die knecht, nu kerewi.’
Die ridder seide: ‘dat si.’
Si keerden beide te Meylaen wert.
Entie ridder onververt
Seide ten knecht, doe sier quamen:
‘Segt mi, seiti, in gods namen,
Waer willen wi varen inne?’
Die knecht seide: ‘here die gravinne
Willic gaen spreken ende ghi selt twaren
In ene herberghe hier buten varen,
Die ic u hier wisen sal,
Ende ic sal vernemen al
Ane miere vrouwen haren raet,
Ende wat ons te doene staet.’
Doe voer hi in ene herberge goet,
Entie ridder hi doet
Hem te gemake ente peyse,
Ende was utermaten eyse.
Nu liep die knecht tsiere vrouwen
Die sere was bevaen met rouwen,
Want des anders dages woude die grave
Hem des kints doen ave;
Doe die gravinne den knecht sach,
Vragesi hem soe si ierst mach,
Ofti den ridder vonden heeft;
Die cnape hare antwerde gheeft,
Ende seide: ‘vrouwe nenic niet,
Maer anders soe es hier gesciet,
Een ridder comt hier met mi,
Die seit dat hi maech si
Des kints ende wilt wreken.’
Doen Europa hoerde spreken,
Soe wert si een deel blide,
Ende ontboet tien tide
Dien ridder dat hi tote haer quame,
Dient was herde gename,
Ende quam daer heymelike;
Doene die gravinne rike
Sach soe over welgedaen,
Seide si thaer selven saen:
‘Of god wilt, ic werde vertroest
Bi den ridder ende tkint verloest.’
Si ontfincken herde wale
Ende hare jonfrouwen altemale,
Ende seide: ‘willecome moeti siin
Bi gode her ridder fiin,
Want helpen hebbic te doene sere,
Alse u geseit es her ridder here,
Men wille mergen verdoen miin kint,
Dat miin herte sere mint,
Want ic hebt sekerlike
Van den vroemsten van erdrike,
Riddere, dat wetic wel,
Hi street hier jegen enen ridder fel
Enen camp dore mine lieve,
Ende brachte mi weder in gerieve
Miin lant, dat miin oem te voren
Mi hadde genomen, ende ware verloren
Bleven en haddiit ghedaen,
Daerna soe wert soe vergaen
Tusscen ons, dat wi sint
Vergaderden ende ic hem een kint
Drouch, dat hem geliket sere;
Ay wildiit sien lieve here,
Soe en sagedi nie creature
Hebben soe overscone figure,
Dorst ict seggen oppenbare
Opdat ic siin moeder ware.’
Die riddre antwerde te diere talen:
‘Goede vrouwe soe doet dan halen.’
Die gravinne seide: ‘dat si.’
Echites seide: ‘vrouwe nu segt mi,
Doe die vader van hier sciet,
Waer hi voer vernaemdiis iet?’
‘Nenic, anders niet here,
Dan hi mi seide, dat hi sere
Tongemake ware dore dat hi
Siere suster, ene maget vri,
Verloren hadde, ende hadde vernomen
Dat si ware in Grieken comen,
In die stad van Athenen;
Derwaert voer hise zoeken henen,
Inne weter af te seggen anders niet.’
Mettien si hare bringen hiet
Hare kint, dat men dede saen;
Doe weende die vrouwe menegen traen
Tierst dat siit sach ane;
Europa die welgedane
Seide doen ontfarmelike:
‘O god here van hemelrike,
Dat dese cleine creature,
Die heeft soe scone figure,
Moet jammerliic verdreven siin!’
Doet anesach die ridder fiin
Erensteliic soe hi best mach,
Doe dochtem dat hi anesach
Mergrieten siere vriendinnen;
Doe wart hi in allen sinnen
Soe verbliit, dat hi seide:
‘Vrouwe laet staen u jammerheyde,
Dat kinne god, eer ict liete
Dit kint vallen in verdriete,
Ic streder omme in campe eer
Jegen hem .VII. ende meer,
Want bi gode onsen here,
Des kints mage minnic sere.’
Tkint drouch men wech tien tide
Entie vrouwe was herde blide.
Miin her Echites seide: ‘vrouwe vri,
Hoe selen wi doen, dat segt mi?’
‘Here ic mach u seggen dat,
Morgen alse men uter stad
Tkint brinct daer ment doeden sal,
Soe salre met loepen tfolc al,
Ende miin here salre bi riden
Ghewapent in allen siden,
Dan siter ghereet bi,
Ende ic sal beraden mi
Met minen magen, met minen lieden,
Wilt u iemen els mesbieden
Dat si u selen ten staden staen;
Nu vaert ter herbergen, hets best gedaen,
Dats miin man niet verneme,
Hie souts sere belghen heme.’
Doe voer die ridder ter herbergen waert;
Tote smergens dat die dach verclaert
Sliep hi, doe stont hi op ter vaert
Ende wapendem ongespaert,
Ende reet in een bosscelkiin,
Daer hem geseit was dat hi siin
Soude, daer hi comen soude;
Daer woudi tote dies maels houden
Dat si quamen metten kinde,
Dien si souden doen sinen inde.
Scone ontspranc die dach ende claer,
Die grave dede gebieden daer,
Dat niemen en quame clene no groet
Mede dan die hi ontboet,
Doe nam hi tkint der moeder siin,
In een gulden bandekiin
Dediit dragen tsiere doet wert;
Die moeder die hare sere ververt,
Viel in onmacht .VII. warf,
Hets wonder dat siis niet bestarf
Van groten bitterliken rouwe;
‘O wi arme, sprac die vrouwe,
Dat mine arme cleine poppe
Moet sterven, alder werelt te scoppe!
Groete here sente Ambrosiis,
Ic sal u gheven gheloefdiis,
Een kint van zilvere alsoe groet,
Loest miin kint uter noet!’
Alle die liede ghemeenlike
Weenden alle ontfarmelike
Dats enen stene mochte ontfermen;
Die grave die clene acht op haer kermen
No en mict, reet ter vaert
Metten sinen wtwaert,
Ende alse hi quam op der heyden
Bi den bossche, dedi ghereiden
Een groet vier van droegen houte,
Hi woude dat saen versmoute;
Sine gesellen die met hem waren
Comen, hoerde men mesbaren,
Nochtan ontfarmes hem niet,
Wat rouwen hi daer siet,
Maer seide: ‘ic sal den bastaerd
Nu doen varen hinderwaert.’
Van Athenen die vrome deghen,
Doe hine sach, quam hi geslegen
Uten bossche gruwelike,
Ende riep lude: ‘grave rike,
Hout, ic calengiere dit kint,
Ic hebben ende sine mage gemint,
Hoet u hier jegen mi.’
Die grave seide: wat meindi,
Eist u in spele of in scerne?
Weder het es ic hoede mi gherne.’
Echites seide: ‘jaet en trouwen,
Ic sal u doen leven met rouwen
Of ic sterve in den wille.’
Die grave seide: ‘beit al stille,
Ghine wet niet goet man wat gi jaget,
Waendi dat ic ben versaget?
Nenic niet, geloeves mi.’
Doe rechte siin spere die ridder vri,
Op Echites quam hi ghevaren,
Daer menich toe sach twaren
Reet hi ontwee siin spere.
Echites die meren ghere
Des graven hadde, geraecten weder
Opten scilt, dat hi ter neder
Viel van den orsse ter erden;
Echites die vinc ten swerde
Alsem die graven oprechten soude,
Ende slouchene alsoe houde
Op thoeft dat hi rumede beide
Stegereep ende ghereide,
Ende viel op derde al plat;
Sine vriende die sagen dat,
Voeren alle Echites toe;
Al was hi in anxte doe
Dat was wonder clene,
Doch en ghemoeti ghenen
Sine wedersaken der ghederingen,
Hine slouchene met Mimminge
Soe diep int hoet datter in loec,
Die grave stoet op oec,
Ende gaf Echites enen slach
Dat hi op tpert in onmacht lach,
Daer ware hi bleven doet,
Maer datten drouch uter noet
Ferrant dat wel dragende part,
Soe datti becomen waert;
Ende doe die ridder was becomen
Ende hi hem heeft vernomen
Soe verre uten stride ontdragen,
Begonsti herde sere clagen,
Ende seide: ‘god geweldich here,
Hoe ben ic gonneert dus sere!’
Mettien slouch hi weder in
Droevende in sinen sin,
Doe hi ontfloen was soe verre;
Den grave ontmoeti alsoe erre,
Ende hief Mimminge alsoe heet
Dat te dien slaghe sneet,
Ende geraecten op dassel ter cure,
Ende slouchen in bellunc dure,
Dat beneden den gordel wtquam,
Doe seide die ridder lofsam:
‘Tkint haddi bat quite gelaten.’
Alle die daer gewapent saten,
Voeren hem altemale toe,
Miin her Echites ghinc doe
Van ierst striden op die heren,
Niemen en constem ontkeren,
Want soe wien hi gheraect
Heefti ene doetwonde gemaect.
Diere jonfrouwen vriende ende mage
Quamen toe met groten gedrage
Ende gingen ten andren toe,
Wie soe ierst mochte hi vloe,
Ende lieten tkint in den wege;
Her Echites, dien god geve sege,
Nam tkint ende cussent an den mont,
Ende voer ter selver stont
Der moeder die blide wes,
Doe nam miin her Echites
Orlof ende voer wech daer naer,
Hine woude niet langher bliven daer,
Dies si alle droeve waren,
Ende reet wech sonder sparen
Te Vranckerike soe hi best conde,
Daer hi menege tavelronde
Ende meneghen tornoy verwan,
Soe dat men [van] den edelen man
Sprac al die werelt dore;
Hi wert soe overvrome ter core,
Soe welgeraect, soe goedertieren
Van seden ende van manieren,
Dat men in des coninx sale
Van hem sprac altemale.
Die coninc orlogede in Normandien,
Maer boven allen partien
Soe deedt soe wel her Echites,
Dat hi meer gepriist es
Dan die andre altemale.
Hier latic van hem die tale,
Ende seggu die bodscap vort
Daar ghi vore af hebt gehoert,
Van den ridders ende van den vrouwen
Die hi verloest hadde van rouwen.
Hier latic van Echites staen
Ende wille u vort aneslaen
Hoe Brodas die ridder stout,
Die jegen Echites vacht int wout
Ende siin geselscap voeren henen
Soe si best mochten te Athenen;
Ende alsi vor den grave quamen
Ende vore die gravinne te samen,
Groeten sise vromelike,
Ende seiden: ‘god van hemelrike
Moet u hoeden her grave here,
Ende miere vrouwen in der werelt ere,
Siet, hier heeft ons gesint
Die vroemste ridder die men vint,
In gevangenessen hier te sine;
Dese riddren entese vrouwen fine
Heefti verloest wt swaren sere,
Hi slouch doet enen den vroemsten here
Die nie, wanic, ors bescreet,
Dat mi wale mach wesen leet,
Ende hiet Morant van den woude;
Soe gheve mi god alle vroude,
Seide die stoute Brodas,
Dat die ridder miin broeder was,
Dien slouch hi in den woude doet,
Mi brachti in selker noet
Dat ic hem genade bat,
Die hi mi dede om dat
Dat ic dese ridders liet varen,
Dese vrouwen, dese mageden twaren,
Die laghen in sware pinen
Gevaen van den broeder mine;
Oec gelovedict hem in den woude,
Dat ic hier totu comen soude
Mettesen die daer gevangen waren,
Ende vertellen u onse gevaren.’
Doe Nithida dat verstoet
Vragede si den ridder goet,
Dat hi hare seide ende niene liete,
Wie ware die ridder ende hoe hi hiete,
Diene tote hem sende daer.
Brodas seide oppenbaer:
‘Vrouwe des en wetic niet
Wie hi was ende hoe hi hiet,
Dats mi van goeder herten leet.’
Die gravinne seide ghereet:
‘Wat tekene voert hi, wisti wat?’
‘Ja ic vrouwe, ic seggu dat,
Na dien dat ghiit weten wilt;
Van witten zilvre was siin scilt,
Daer voert in die ridder wert
Van kelen eenen leeu gesplitstert,
Een jonc ridder ende een scone.’
‘Twaren dat es miin sone
Echites, dat wetic wel.
Ende sendi u iewer el?’
‘Ja hi vrouwe bi miere trouwen,
Te Constantinople, tere jonfrouwen
Die hi mint vore alle dat leeft,
Tierst dat ghi ons orlof gheeft
Varen wi ghereet darwert.’
Die gravinne seide ter vart:
‘Dat willic dat margen si,
Ende oec soe groetse mi,
Dies biddic u utermaten sere.’
Des avons was die here
Utermaten wel ontfaen;
Smargens doe hi den dach sach opgaen,
Stont op die ridder met sinen gesende
Ende voeren wech met gheninde,
Te Constantinople in die stad,
Daer si worden ontfaen bat
Van den keyser dan ic mochte
Vertellen, hoe sere ics rochte;
Groet willecome hiet hise wesen.
Brodas vragede mettesen
Na die scone daer hi
Ghesent was entie jonfrouwe vri;
Die keyser deedse tote haer leeden;
Tierst dat sise sagen, si seiden
Met enen monde tote hare alle:
‘Een ridder dien god van ongevalle
Moet hoeden waer hi hem bekert heeft,
Want hets die beste die leeft,
Want ane ons heefti vele eren
Verdient, ane vrouwen ende ane heren,
Want hi slouch doet den quaetsten tyran
Die noit liif of ziele ghewan,
Die ons swaerliic hilt gevaen
Ende menege pine swaer ontfaen,
Dien doedi in den woude,
Entesen ridder diene wreken soude,
Bleef verwonnen ende mat,
Ende moeste hier comen omdat
In u ghevangenesse jonfrouwe.’
Mergriete seide: ‘sem mine trouwe,
Die ridder es vele eren weert,
Die dus achter lande vert
Helpen die in noede siin.’
Doe namen orlof die ridders fiin
Entie jonfrouwen altemale;
Mergriete seide: ‘nu vaert wale,
Aldus steet mi nu miin sin;
Waric machtich, dies ic niene bin,
Ghine waert mi niet dus saen ontgaen,
Inne haddu eren meer gedaen.’
Doe namen si alle orlof,
Niemen en bleef daer int hof
Sine priisden Echites sere,
Selve die keyser hare here
Priisdene herde menichfout;
Die jonfrouwe dreef nu ongedout
Om hem alsi vernam
Datti te alsoe hogen love quam.
Brodas riidt siere straten;
Nu willic varen laten
Ende seggen vort van den grave
Van Athenen, die hier ave
Was utermaten blide;
Evax was tien tide
Utermaten droeve twaren
Dat hem Echites was ontfaren,
Ende hine dede ridder maken.
‘Here, seiti, waer sal ic geraken
Daer ic Echites vinde?
Al soudicken zouken ten inde,
Ic moet te hem emmer varen.’
Die grave seide twaren:
‘Ic woude wel dat gi bi hem waert,
Na dien dat ghine te souken begaert,
In Vranckerike soudine vinden,
Woudi u soukens onderwinden.’
‘Ja ic bi gode van den trone,
Ic souken, sprac Evax die scone,
Die werelt dore toten vier enden,
Magic of ic salne venden.’
Diewile si stoeden in dese tale,
Sagen si comen in de sale
Enen ridder ende ene jonfouwe,
Die den grave sonder rouwe
Groeten van Echites weghen;
Alle die van der zalen swegen
Ende lieten hem seggen sinen wille;
Die ridder en sweecht niet lange stille,
Maer seide: ‘here u groet met mi
Ende met derre jonfrouwen vri
Die beste riddre die leeft
Of die de werelt binnen heeft,
Dats u sone, die jonge grave,
Ende mach u seggen waer ave
Ic totu ben gesent here;
Ic ende een ander ridder haten sere
Derre jonfrouwen vader
Ende hare geslachte algader,
Dies hebben wi bi crachte beweven
Dat wi haren broeder verdreven;
Jonxten quamen wi gevaren,
Ic ende miin geselle twaren,
Die een vrome ridder was,
Ende ontmoeten haren pas
Derre jonfrouwen vader ende hare,
Dat mi liever bleven ware,
Want den vader slougen wi doet,
Der maget daden wi pine groet,
Want wi slougense herde sere,
Doe quam ridende miin here
U sone herde vromelike,
Ende woude emmer die suverlike
Verlossen, dat ons hadde herde onwert;
U sone was onververt
Ende bestont ons alle beide,
Minen gesellen opter heyde
Slouch hi doet, ic bat genade,
Nochtan haddic sware scade,
Ic brac minen arm ontwee,
Doch en dedi mi nemmee,
Om dat wi varen souden hier,
Ende vort ter maget fier
Te Constantinople in de stad,
Doch liet hi ons quite om dat,
Ende wi gelovedent hem twaren,
Nu behoedu god, wi moeten varen.’
Van Athenen die rike grave
Was herde blide hier ave,
Ontfinc die maget herde wel
Enten ridder, al was hi fel;
Dien dach moesti bliven daer,
Sanders dages porredi daer naer.
Evax die wel hadde verstaen
Hoet met Echites was vergaen,
Dedem wel bereiden twaren,
Ende woude Echites souken varen,
Ende nam orlof an hem allen;
God late siin dinc ten besten vallen.
Hi voerde met hem enen cnape,
Alse wel betaemt ten ridderscape,
Ende voer ten Vranckerike waert.
Nu latic sine vaert
Ende seggu van den ridder vort
Die voer te Constantinople in de port,
Tote daer hi die maget vant
Ende menegen ridder faeliant.
In midden hem allen soe streec hi
Ende groete alle die ridders vri.
[Ende van Limborch die scone.
‘Jonfrouwe, bi gode van den trone,
U groet een ridder met mi
Ende metter jonfrouwen vri]
Die bloeme van der werelt es,
Ende es geheten Echites,
Ende es sgraven sone van Athenen,
Ic lieten menege mile henen
Daer hi minen geselle verslouch;
Dat ic selve dliif ondrouch
Dies was ic utermaten blide.’
Doen verteldi daer tien tide
Hoet met hem was vergaen,
Doe mochte men hem hoeren loven saen
Echites utermaten sere,
Ende selve die keyser haer here
Seide: ‘bi gode van hemelrike,
Nu dunct mi [Echites] sekerlike
Die vroemste ridder verre te voren
Die nie wt Grieken wert geboren,
Sonder Alexander die coninc,
Die alder werelt boven ghinc.’
Die maget die dit hoerde toe
Antwerde den keyser doe:
‘Here dat hoer ic gherne twaren,
Hine mochte nemmer soe wel varen
Ic en onstem vele meer,
Ic hebbe dore hem menich seer
Leden enten anxt groet,
Doch loesti mi van der doet,
Dies ic hem ben van herten vrient,
Al haddic der doet niet verdient.’
Doe die ridder hadde gedaen
Sine boodscap, was hi wel ontfaen;
Die keyser woudse onthouden
Alle beide of si wouden,
Si seiden neen si, si namen orlof
Ane alle die waren int hof
Ende voeren weder ten lande wert.
Nu latic staen van hare vaert,
Ende kere an Evax weder,
Die heeft gevaren je seder
Dat hi sciet van Athenen,
Te Vranckerike waert henen.