Gedichten. Deel 3a. Apparaat

[831] Ets

Overlevering

M^1	Manuscript, H-49.
T	De nieuwe stem 5 (februari 1950), p. 65.
M^2	Typoscript, kopij D^1, H-50.
P	Proef D^1, H-51.
D^1	Mascotte, p. 16.
M^3	Kopij D^2, H-112.
D^2	Cryptogamen 4, p. 56.
M^4	Kopij D^3, H-122.
D^3	Verzamelde gedichten, p. 757.

Datering

Vóór 12 oktober 1949

Leestekst

T

Ontwikkelingsgang

De eerste aanzet van dit gedicht (M¹ a, r. 1-4) dateert wellicht van vóór 1947, gezien de spelling De Vries en Te Winkel. Later heeft Achterberg het gedicht in potlood uitgebreid. Op grond van grafische aanwijzingen zijn verschillende fasen te onderscheiden (tussen haakjes wordt de grondlaag aangegeven): r. 5-6 (M¹ c), r. 7-9 (M¹ e) en, met een bredere linkermarge, r. 9-14 (M¹ f).

Varianten en correcties

M¹ a zw inkt, b-j potlood

Titel	M^1	a	[ontbreekt]
		j	Ets
	T-D^3		|	|

[p. 667]

1	M^1	a	De		boomen waren			een gravure
		b	[				] tot [een] staal[gravure]
	T-D^3		|	|	bomen	|			|

2	M^1	a	geworden	tijdens mijn afwezigheid.
		c	gebeten	[	]
	T-D^3		|		|

3	M^1	a	Toen ik terugkwam stonden zij de tijd
	T-D^3		|	|

4	M^1	a	tegen te houden en		te duren
		b	[	]	in 't rond	[te duren]
		c	[	]	bijeen	[	]
		c	[	]	verscherpt	[	],
	T-D^3		|					|

4/5	M^1	c	[strofewit]
	T-D^3		|	|

5	M^1	c	in		donker			krijt	tegen de muren
		c	[	]	fijn		grijs[?]		[tegen de muren]^+
		c	[			]	guts		{voor de azuren}^+
		d	[in]		droge naald gezet [voor de azuren]
	T-D^3		in		|					|

6	M^1	c	aftekenend hun takken uitgespreid
		c	{hemel	[aftekenend hun takken] wijd.}^+
		d	avond,	[aftekenend hun takken wijd.]
	T-D^3		|		|

7	M^1	e	daarachter	lag het huis in veiligheid
		e	D[aarachter]	[	]
		f	[Daar]onder	[	]
	T-D^3		|		|

8	M^1	e	en kon ik doorgaan met		dezelfde	uren
		f	[	]	[de]	[	]
		g	[	]	[dezelfde]	[	]
	T-D^3		|				|

8/9	M^1	e	[strofewit]
	T-D^3		|	|

9	M^1	e	aan u		gewijd		een wisselend [breekt af]
		f	[			];		zij bleven uitgespaard.
		g	[	] besteed[;]				[	]
	T-D^3		|						|

10	M^1	f	Ik had alleen de plaat binnen te treden:		:
		h	[	];
	T-D^3		|		|

+ [? door tegen]

+ [? door azuren]

+ |? door de regels]

[p. 668]

11	M^1	f	de
		f	D[e] d
		f	[	◦		] De	deur op slot te doen
		f	[			] d[e]	[		]
		f	de laan	,	de deur; mijn schoenen uit te doen
		g	[	];	[				]
		h	de voordeur achter mij op slot te doen.
	T-D^3		|					|

11/12	M^1	f	[strofewit]
	T-D^3		|	|

12	M^1	f	De kamers hielden u bijeenvergaard
	T-D^3		|	|.

13	M^1 I	f	[	◦	] waren weer als toen
	II	h	Geur van lavendel hing er			,	onversneden
		h	[			]◦	[	]
		i	Er hing een geur lavendel,				[	].
	T-D^3		|						|

14	M^1 I	f	[	◦	] de		[	◦		] onversneden
	II	h	Een grijze braam				stond aan		de ruit als toen.
		i	[			]	besloeg		[		]
		j	[			]	lag in		[		]
		j	[			]	{[besloeg]}		[		]
	T-D^3		|			|	besloeg		|		|

Commentaar

^1	M^1 vertoont verwantschap (papiersoort en schrijfstof van de eerste aanzet) met de manuscripten van [805] ‘Monogram’ en [826] ‘Parhelium’. Het handschrift is gereproduceerd in Achterbergkroniek 14.1 (1995), afbeelding 4.
^2	Zie [830] ‘Bloedwraak’, noot 1.
^3	Dit gedicht is vertaald in het Italiaans door G. van Woudenberg/F. Nicosia.
^4	Literatuur over het gedicht: Buuren, M. van, ‘De omweg van Achterberg.’