Gedichten. Deel 3a. Apparaat

[807] Transplantatie

Overlevering

M^1	Typoscript, H-47.
M^2	Typoscript, H-47.
M^3	Typoscript,H-47.
T	Criterium [6] (oktober 1948), p. 583.
P	Proef D^1, H-48.
D^1	Sneeuwwitje, p. 29.
M^4	Typoscript, kopij D^2, H-112.
D^2	Cryptogamen 4, p. 31-32.
M^5	Kopij D^3, H-122.
D^3	Verzamelde gedichten, p. 734-735.

Datering

Vóór eind oktober 1948 (T)

Vóór 7 september 1960 (M⁴)

Leestekst

T

M⁴ (zie p. 517)

Ontwikkelingsgang

Het gedicht ‘Transplantatie’, zoals dat in Criterium is gepubliceerd, is tot stand gekomen door de samenvoeging van drie afzonderlijke gedichten: [759] ‘Gij hebt u uit mij weggenomen’ (M¹), [760] ‘Al sta ik in uw vleesch geaderd’ (M²) en een onvolledig gedicht, getiteld ‘Transplantatie’ (M³) (zie afbeeldingen). Op een gegeven moment voegde Achterberg de bladen met de drie gedichten samen (in de volgorde M^1-3) en combineerde hij de gedichten tot één gedicht. In de synopsis worden M¹ en M² - die in deze uitgave ook afzonderlijk zijn opgenomen - nogmaals weergegeven, vanwege hun nieuwe status als onderdeel van ‘Transplantatie’: M¹ vormt het begin van het gedicht (r. 1-6; de titel ‘Transplantatie’ wordt toegevoegd) en M² wordt r. 7-12 (een aanzet tot het vervolg, r. (13)-(15), is doorgehaald). Van M³ zijn alleen r. (1)-(6) gebruikt in r. 13-18. Het vervolg, M³ I/II, r. (7)(19)-(22), is naderhand doorgehaald.

In de periode tussen de publicatie in Criterium (oktober 1948) en de definitieve samenstelling van de kopij voor Sneeuwwitje (begin 1949) heeft Achterberg

[p. 616]

het gedicht uitgebreid met r. (19)-(24). Deze regels zijn tot stand gekomen op M³ (stadium III) en worden tezamen gepresenteerd met P-D¹ (M³ III-D¹, r. (19)-(24)).

Tenslotte heeft Achterberg het gedicht in 1960 nog ingrijpend gewijzigd bij de samenstelling van Cryptogamen 4. Deze versie (M⁴) is in deel 1 ook als leestekst afgedrukt (zie [807b] ‘Transplantatie’).

Varianten en correcties

M¹ a typemachine, b-c potlood

M² a typemachine, b potlood, c anilinepotlood, d potlood

M³ a typemachine, b potlood, c anilinepotlood, d-g potlood (e-g aangebracht ná T)

M¹-D³, r. 1-6:

Titel	M^1	a	[[ontbreekt]]
		c	Transplantatie
	T-D^3		|	|

1	M^1		[Gij hebt u uit mij weggenomen.]^+
	T-D^1		|	|
	M^4-D^3		De tijd staat met u afgenomen.

2	M^1		[Er is geen ruimte		vrijgekomen.]^+
	T		|	|	vrij gekomen.
	P-D^3		|	|	vrijgekomen.

3	M^1		[Ik droom dezelfde droomen.]^+
	T-D^3		|	|

3/4	M^1		[[strofewit]]^+
	T-D^3		|	|

4	M^1	a	[Gij zijt		gestorven		in	uw leden,]^+
		b	[			]	met	[	]
		c	[	]	verdwenen		[		]
	T-D^1		|						|
	M^4-D^3		Uw lichaam kwam buiten het heden,

5	M^1		[maar deelt				u aan mijn lichaam mede			,]^+
	T		|							|
	P-D^1		|						|	◦
	M^4-D^3		|			|	zich aan het mijne mede

6	M^1	a	[alsof		gij niet zijt overleden.]^+
		c	[	]	geen dood is ingetreden.
	T-D^1		|			|
	M^4-D^3		als een moment geleden.
			[Hier eindigt M^2]

+ [= [759], 1]

+ [= [759], 2]

+ [= [759], 3]

+ [= [759], 3/4]

+ [= [759], 4]

+ [= [759], 5]

+ [= [759], 6]

[p. 617]

[807] ‘Transplantatie’, M¹ (collectie nlmd)

[p. 618]

[807] ‘Transplantatie’, M² (collectie nlmd)

[p. 619]

			M^2-D^1, r. 7-12:
6/7	M^2		[[ontbreekt]]
	T-D^1		[strofewit]

7	M^2		[Al sta ik in uw vleesch geaderd]^+
	T-D^1		|	|

8	M^2		[en in uw hoofd gemarmerd]^+
	T-D^1		|	|

9	M^2		[en in uw hart gehamerd,]^+
	T-D^1		|	|

9/10	M^2		[[strofewit]]^+
	T-D^1		|	|

10	M^2		[uw oog met honderd, honderd]^+
	T-D^1		|	|

11	M^2		[verwonderingen donkert]^+
	T-D^1		|	|

12	M^2	a	[wanneer ik u benader.]^+
		b	{omdat uw lichaam hongert}^+
		d	[wanneer ik u benader.]
	T-D^1		|	|

12/13	M^2	c	[strofewit]
	T-D^1		|	|
			M^2, r. (13)-(15):

(13)	M^2	c	[	◦	] zetten[?]	leggen
		c	[		] [z]i[tten]	[	]

(14)	M^2	c	[	◦	] wetten
(15)	M^2	c	[	◦	] bezetten
			[? door M^2, r. (13)-(15) (fase c); vervolgens (fase d) doorgehaald, tezamen met M^2 b, r. 12. Hier eindigt M^2]
			M^3-D^1, r. (1) 13-(6) 18:

(Titel)	M^3	a	Transplantatie
		b	[doorgehaald]
	T-D^1		[ontbreekt]

(1)	M^3		Liefste, de breuken heelen.
13	T-D^1		|	|

+ [= [760], 1]

+ [= [760], 2]

+ [= [760], 3]

+ [= [760], 3/4]

+ [= [760], 4]

+ [= [760], 5]

+ [= [760], 6]

+ [? na de regel]

[p. 620]

[807] ‘Transplantatie’, M³ (collectie nlmd)

[p. 621]

(2)	M^3		Het weefsel van uw leven
14	T-D^1		|	|

(3)	M^3	a	maakt mij weer aan elkaar.
15		c	slaat om de aarde heen.
	T-D^1		|	|

(3/4)	M^3		[strofewit]
15/16	T-D^1		|	|

(4)	M^3		Met diepe sterke steelen
16	T-D^1		|	|

(5)	M^3	a	groeit	gij door mijn geheelen
17		b	{staat}	[	]^+
		b	[groeit]	[	]
	T-D^1		|		|

(6)	M^3	a	en maakt		mijn	lichaam zwaar
18		c	en maakt		mij	homogeen
		c	[	]	ons	[	]
	T-D^1		|				|.
			[Hier eindigt T]
			M^3 I/II, r. (7)(19)-(22):

(6/7)
(18/19)	M^3 I	a	[strofewit]

(7)(19)

M^3 I

a

van bloed in blinde keelen

(8)	M^3 I	a	om kinderen te teelen
(20)		b	[			]^+
		b	[doorgehaald]
		b	[	◦	] kameelen
		b	ik voel mij samenkleven
	II	c	de donkere voordeelen

(21)	M^3 I	b	van binnen [breekt af]
	II	d	van deze [breekt af]

(22)	M^3 I	b	om op en neer te streven^+
	II	d	zijn hechter dan voorheen
			[Hier eindigen M^3 I/II. De regels (7)(19)-(22) werden tezamen doorgehaald]
			M^3 III-D^1, r. (19)-(24):

(18/19)	M^3 III	e	[strofewit]
	P-D^1		|	|

+ [? door staat]

+ [regel tussen ();? voor de regel]

+ [? na de regel]

[p. 622]

(19)	M^3 III	e	De		[xxxxxxxx] verhelen
		f	[	]	hechtingen [ver]g[elen]
	P-D^1		|			|.

(20)	M^3 III	e	Wat ons had kunnen delen^+
	P-D^1		|	|

(21)	M^3 III	e	tot steen bij steen.
		f	mengde ons ondereen		.
	P-D^1		|	|	;

(21/22)	M^3 III	f	[geen strofewit]
		g	[strofewit]
	P-D^1		|	|

(22)	M^3 III	f	En	van de luchtkastelen,
	P-D^1		en	|	|

(23)	M^3 III	f	waarmee wij samen spelen,
	P-D^1		|	|

(24)	M^3 III	f	ontbreekt geen steen.
	P-D^1		|	|
			[Hier eindigen M^3 III-D^1]
			M^4-D^3, r. 7-27:

6/7

M^4-D^3

[strofewit]

7

M^4-D^3

Want ik ben door uw vlees geaderd^+

8

M^4-D^3

en op uw tong verzadigd;

9

M^4-D^3

binnen uw hoofd gemarmerd^+

10

M^4-D^3

en in uw hart gehamerd;^+

10/11

M^4-D^3

[strofewit]

11

M^4-D^3

over uw huid met honderd, honderd^+

12

M^4-D^3

vindplaatsen uitgezonderd;

13

M^4-D^3

tegen uw oor gekamerd

14

M^4-D^3

en bij uw oog verzameld;

14/15

M^4-D^3

[strofewit]

15

M^4-D^3

tussen de sterren neergeschreven,

16

M^4-D^3

die boven ons verbleven.

+ [? door kunnen]

+ [← M²-D¹, 7]

+ [← M²-D¹, 8]

+ [← M²-D¹, 9]

+ [← M²-D¹, 10]

[p. 623]

17

M^4-D^3

Het weefsel van uw leven^+

18

M^4-D^3

slaat om de aarde heen.^+

18/19

M^4-D^3

[strofewit]

19

M^4-D^3

Langs diepe, sterke stelen^+

20

M^4-D^3

herstelt zich het gehele^+

21

M^4-D^3

en houdt ons homogeen.^+

21/22

M^4-D^3

[strofewit]

22

M^4-D^3

De hechtingen vergelen.^+

23

M^4-D^3

Hetgeen had kunnen delen^+

24

M^4-D^3

vlecht ons weer ondereen.^+

24/25

M^4-D^3

[strofewit]

25

M^4-D^3

En aan de luchtkastelen,^+

26

M^4-D^3

waarmee de wolken spelen,^+

27	M^4-D^3	ontbreekt geen steen.^+
		[Hier eindigen M^4-D^3]

+ [← M³-D¹, (2)14]

+ [← M³-D¹, (3)15]

+ [← M³-D¹, (4)16]

+ [← M³-D¹, (5)17]

+ [← M³-D¹, (6)18]

+ [← M³-D¹, (19)]

+ [← M³-D¹, (20)]

+ [← M³-D¹, (21)]

+ [← M³-D¹, (22)]

+ [← M³-D¹, (23)]

+ [← M³-D¹, (24)]

Commentaar

^1	Zie [804] ‘Slagzij’, noot 1.
^2	Vanaf T staat dit gedicht in de nieuwe spelling.