Gedichten. Deel 3a. Apparaat

[803] Spellbound

Overlevering

M^1	Typoscript, H-47.
T	Het woord [3.3] (herfst 1948), p. 54.
P	Proef D^1, H-48.
D^1	Sneeuwwitje, p. 25.
M^2	Kopij D^2, H-112.
D^2	Cryptogamen 4, p. 27.
M^3	Kopij D^3, H-122.
D^3	Verzamelde gedichten, p. 730.

Datering

Vóór 27 augustus 1948

Leestekst

T

Ontwikkelingsgang

Onder de eerste aanzet van dit gedicht in typoscript (M¹ a, r. 1-4) liet Achterberg in fase b een aantal regels open en schreef hij onder het midden van het blad twee regels, M¹ I, r. (5)-(6) (de regelnummers zijn niet exact te bepalen en staan om die reden tussen haakjes). De laatste regel haalde hij door. Nog enkele regels lager schreef hij r. (6)-(10) en, in de rechtermarge, r. (11)-(13) (M¹ II). Hiervan haalde Achterberg r. (9)-(10) en r. (11)-(13) door, zodat overbleven r. 1-4 en r. (5)-(8). Het ligt voor de hand te veronderstellen dat Achterberg in eerste instantie de opengelaten regels heeft willen invullen, maar in het verdere verloop heeft hij deze ruimte niet gebruikt. Net boven het midden van het blad en in de rechtermarge hernam Achterberg r. 9-14 (M¹ III), haalde vervolgens ook dit tekstgedeelte door en schreef tenslotte daaronder de definitieve versie vanaf r. 9 (M¹ IV).

Varianten en correcties

M¹ a typemachine, b-d potlood, e anilinepotlood, f-l potlood

P a gedrukt, b potlood

Titel	M^1	a	[ontbreekt]
		l	Spellbound
	T-D^3		|	|

1

M^1-D^3

Gij breekt tesamen als beschuit.

[p. 604]

2

M^1-D^3

Van buitenom tot binnenin

3

M^1-D^3

storten de ruimten op u in

4	M^1-D^3		en leveren u uit.
			[Hier eindigt M^1 a. Onder de getypte tekst liet Achterberg een niet exact te bepalen aantal regels open en schreef hij M^1 I, r. (5)-(6) en, nog een aantal regels lager, M^1 II, r. (6)-(13) (de regelnummering is onzeker en staat derhalve tussen haakjes):]
			M^1 I/II, r. (5)-(13):

(5)	M^1 I	b	Gij		wordt	overal buit
		c	[	]	zijt	[	]

(6)	M^1 I	b	van		[breekt af]
		c	[	]	einde en begin
	II	d	E[?]
		d	Nu		einde en begin
		h	n[u]		[	]

(7)	M^1 II	d	van naam verwisselen
		h	stuivertjew[isselen]

(8)	M^1 II	d	zonder	[		◦		]
		e	{[zonder]	[	◦		] sluit}^+
		f	{ en van	[	◦		] besluit}^+
		g	[	◦			] sluit.
		g	telkens buiten[sluit.]^+
		h	en dat u [buitensluit.]

(9)	M^1 II	g	Gij moet hem		zijn totdat
		g	[	]	eeuwig zijn

(10)

M^1 II

g

het spel gaat door omdat

(11)	M^1 II	g	de kinderen in bed
		g	[kinderen in] hun [bed]

(12)

M^1 II

g

droomen dezelfde pret

(13)	M^1 II	g	van overdag [breekt af]
			[Hier eindigen M^1 I/II. De regels (9)-(10) en (11)-(13) werden tezamen doorgehaald]
			T-D^3 r. 5-8:

4/5

T-D^3

[strofewit]

5	T		Gij zijt overal buit^+
	P-D^3		|	|,

+ [? door sluit]

+ [? door besluit en sluit]

+ [? door buitensluit]

+ [˿ M¹ I, (5)]

[p. 605]

[803] ‘Spellbound’, M¹ (collectie nlmd)

[p. 606]

6

T-D^3

nu einde en begin^+

7

T-D^3

stuivertjewisselen^+

8	T		hetgeen	u buitensluit.^+
	P-D^3		en dat	|	|
			M^1 III, r. 9-14:

8/9

M^1 III

i

[strofewit]

9

M^1 III

i

Kinderen in hun bed^+

10

M^1 III

i

droomen het groot en klein^+

11

M^1 III

i

droomen het zonder slot.^+

11/12

M^1 III

i

[strofewit]

12

M^1 III

i

Gij moet hem eeuwig zijn^+

13

M^1 III

i

Het spel wordt voortgezet^+

14	M^1 III	i	De deuren gaan op slot
			[Hier eindigt M^1 III. De regels 9-11 en 12-14 werden tezamen doorgehaald]
			M^1 IV-D^3 r. 9-17:

8/9

M^1 IV-D^3

[strofewit]

9	M^1 IV	j	Gij moet hem eeuwig zijn.
		k	Het is een vast gebod:
	T-D^3		|	|

10	M^1 IV	j	Het spel wordt voortgezet
		k	[Gij	moet hem eeuwig zijn.]^+
	T-D^3		gij	|	|

10/11	M^1 IV	j	[geen strofewit]
		k	[strofewit]
	T		[geen strofewit]
	P-D^3		[strofewit]

11	M^1 IV	j	De deuren gaan op slot
		k	[Het spel wordt voortgezet]^+
	T-D^3		|	|.

12	M^1 IV	j	Kinderen in hun bed
		k	[De deuren gaan op slot]^+
	T-D^3		|	|.

12/13	M^1 IV	j	[geen strofewit]
		k	[strofewit]
	T-D^3		|	|

+ [← M¹ II, (6)]

+ [← M¹ II, (7)]

+ [← M¹ II, (8)]

+ [← M¹ II g, (11)]

+ [← M¹ II g, (12)]

+ [← M¹ II g, (12)]

+ [← M² II g, (9)]

+ [← M¹ II g, (10)]

+ [= M¹ IV j, 9]

+ [= M¹ IV j, 10]

+ [= M¹ IV j, 11]

[p. 607]

13	M^1 IV	j	dromen het zonder pijn
		k	[Kinderen in hun bed]^+
	T-D^3		|	|
14	M^1 IV	j	dromen het zonder slot;
		k	[dromen het zonder pijn]^+
	T-D^3		|	|,

14/15	M^1 IV	j	[strofewit]
		k	[geen strofewit]
	T-D^3		|	|

15	M^1 IV	j	o wij, die schuldig zijn,
		k	[dromen het zonder slot;]^+
	T		|		|.
	P	a	|		|;
		b	[	] [lot;]
	D^1-D^3		|		|

15/16	M^1 IV	j	[geen strofewit]
		k	[strofewit]
	T-D^3		|	|

16	M^1 IV	j	o kleine			zoon	van God.
		j	[		]	Z[oon]	[			]
		k	[o	wij, die schuldig zijn					,]^+
	T		O	|				|.
	P-D^3		o	|				|;

17	M^1 IV	k	[o	kleine		Zoon	van God.]^+
	T		O	|	|	zoon	|	|
	P-D^3		o	|	|	Zoon	|	|

+ [= M¹IV j, 12]

+ [= M¹IV j, 13]

+ [= M¹ IV j, 14]

+ [= M¹ IV j, 15]

+ [= M¹ IV j, 16]

Commentaar

^1	De eerste aanzetten van dit gedicht (M^1 I/III) dateren vermoedelijk van vóór 1947, gezien de spelling De Vries en Te Winkel.
^2	De titel van het gedicht verwijst naar de film ‘Spellbound’ (1945) van Alfred Hitchkock, die in april 1947 in Nederland in omloop kwam onder de titel ‘Obsessie’. Zie T. Dekker, ‘Spellbound: gedicht en film’, p. 6-8.
^3	Zie [801] ‘Groeten uit Neede’, noot 2.
^4	Dit gedicht is in 1952 opgenomen in het jaarboekje Singel 262. Zeventien dichters. Amsterdam (n.v. Amsterdamsche Boek- en Courantmaatschappij/n.v. Em. Querido's Uitgeversmaatschappij), 1952, p. 49. De tekst is, zoals blijkt uit het onderschrift, overgenomen uit Sneeuwwitje en blijft hier verder buiten beschouwing (zie [865] ‘Ontvoering’, noot 1 en verder § 39.3.1).
^5	Literatuur over het gedicht: Dekker, T., ‘Spellbound: gedicht en film.’