Gedichten. Deel 3a. Apparaat

[499] Taal

Overlevering

M^1	Typoscript, collectie J. Vermeulen, H-20,i.
M^2	Typoscript Cel, collectie P.J. Meertens, H-20,iv.
M^3	Typoscript Asyl, H-36.
T	Columbus 2 (januari/februari 1947), p. [108].
D^1	Blauwzuur, p. 28.
D^2	Verzamelde gedichten^4, p. 987-988.

Datering

Vóór 12 juli 1943

Leestekst

M¹ d

Varianten en correcties

M¹ a typemachine, b potlood, c bl potlood, d potlood (b-c in de hand van J. Vermeulen)

M³ a typemachine, b potlood (aangebracht ná T)

Titel	M^1	a	God, de menschen en ik
		b	Heul^+
		d	Taal
	M^2		|	|
	M^3-D^2		Spreekuur

+ [zie noot 2 en 3]

[p. 368]

Motto	M^1	a	[ontbreekt]
		d	Voor		doktoren [/] en professoren [/] in ziel [/] en taal
		d	v[oor]	[		]
	M^2		Voor	|		|
	M^3-D^2		voor	|		|

1	M^1-T		God in		den	hemel, beesten van menschen
	D^1-2		|	|	de	|	|

7	M^1-2		een woord uit een		vreemde	grammatica:
	M^3-D^2		|	|	oude	|	|

12	M^1-3		Een ziedende eb en vloed
	T		|	|,
	D^1-2		|	|◦

13	M^1		onmacht en haat tegen deze		doven,
	M^2-D^2		|	|	dooven,
			[De volgende regel ontbreekt in M^1 a:]
			M^1 b-D^2, r. 14:

14	M^1	b	die alleen in hun		hooge hoed		gelooven
	M^2-T		|					|	,
	M^3	b	[	]	witte bef	[			]
	D^1-2		|						|
			M^1-D^2 r. (14)15-(23)24:

(20)21	M^1		verhind'ren	de begripmatigheid,
	M^2-D^2		verhinderen	|	|

(23)24	M^1-T		tegen		den	roover, die het slacht.
	D^1-2		|	|	de	|	|

Commentaar

^1	M^1 is een door Jan Vermeulen vervaardigd afschrift van dit gedicht. De autorisatie van M^1, fasen a-c is onduidelijk (vgl. noot 2), reden waarom M^1, fase d als leestekst is afgedrukt.
^2	Op M^1 noteerde Jan Vermeulen naast de titelvarianten: ‘(titels van Han Hoekstra)’ en onderaan het blad: ‘Gulden Winckel’. Mogelijk is dit gedicht dus afgestaan aan Han G. Hoekstra, ter publicatie in Den gulden winckel. Nadat de laatste aflevering van dit tijdschrift (april/mei 1942) was verschenen, vroeg Achterberg aan Ed. Hoornik: ‘Had je er ook aan de G. Winckel afgestaan? Zijn die te achterhalen?’ (Brief, 8 augustus 1942.) Hierover zijn verder geen gegevens bekend. Zie verder § 12.2.
^3	De titelvariant ‘Heul’ in M^1 (fase b) is mogelijk een aanduiding van de geplande bundel Heul (zie § 16.1). Het gedicht staat, onder de titel ‘Taal’, ook

[p. 369]

	vermeld in de inhoudsopgave van Balans (zie § 14.1). Uiteindelijk is het gedicht ondergebracht in Cel. Zie verder § 16.2.
^4	Dit gedicht was één van de gedichten die Achterberg eind 1945 ter publicatie had afgestaan aan Semaphore (zie [442] ‘Inktzwart loover loopt over grijze paden’, noot 4). Op 7 december 1946 vroeg Achterberg Hans Roest dit gedicht bij de redactie terug te vragen, omdat hij het elders kon publiceren. Vervolgens stuurde Achterberg op 8 januari 1947 een niet overgeleverd manuscript of typoscript van dit gedicht aan Jan Vermeulen: ‘“Spreekuur” gaat hierbij, met opdracht. Mocht jij een betere titel vinden, dan houd ik me aanbevolen. [...] Vind je verder dit vers geschikt voor Stols?’ Achterberg heeft het gedicht echter niet afgestaan voor het ‘Liber amicorum A.A.M. Stols’. Op 12 januari 1947 schreef hij Vermeulen dat deze over het gedicht kon beschikken. Het gedicht werd, samen met twee andere gedichten, gepubliceerd in Columbus. Zie verder § 32.2.2.
^5	Dit gedicht is vertaald in het Spaans door F. Carrasquer.
^6	Literatuur over het gedicht: Honders, A.C., ‘Salvum me fac deus.’