Arenlezer achter de maaiers

Bomen uit het Nieuwe Testament

‘In der eeuwigheid zal niemand een vrucht meer van u eten...’

MATTH. 2:14

Wanneer na de tropische hitte van de Oosterse dag het donker eindelijk valt en het eerste lichte avondbriesje opsteekt, dan begint de hele natuur luide te ritselen en te ratelen. Het is alsof de bomen en de palmen elkander met een droge stem een lang verhaal gaan vertellen. Het geluid, dat de Oosterse natuur voortbrengt op het waaien van de avondbries, verschilt geheel van het geluid, dat onze natuur op een zomeravond voortbrengt. Bij ons beginnen de bomen

[p. 180]

en de bladeren zachtjes te fluisteren en als de wind door de kruinen speelt is het of zij diep en vol ademhalen. Dit alles heeft iets geheimzinnigs, iets fluisterends en ingehoudens en de sprookjesvertellers en dichters van het Noorden hebben dan ook dikwijls gebruik gemaakt van deze geheimzinnige taal der bladeren en bomen.

Maar in het Oosten spreken de bomen anders. Zij praten luid en hard, zij zwatelen en hebben een krakende stem. Een berk of een linde spreekt de vleiende taal van de Noordelijke elf. Maar een palm of een lebbachboom in het Oosten spreekt hard en luidop als een dzjin, een kwaadaardige geest uit de Duizend en één Nacht. Het verschijnsel is natuurlijk gemakkelijk te verklaren. De boomsoorten in het Oosten zijn blootgesteld aan een veel grotere hitte en om niet te verdorren in de zon hebben de bladeren een dikke huid, ze zijn taai en hard als leer. En op de avondwind maken zij dan ook een geluid alsof in de verte een stoet klepperende kinderen nadert. Om zich tegen de hitte te beschermen zijn ook hun bloemen veel vleziger en steviger en vaak van een buitengewone pracht.

De meeste bomen, die in de Bijbel genoemd worden, kennen wij niet, zelfs niet al hebben wij bomen, die dezelfde naam dragen. De eik, waarbij Abraham woonde, is een andere eik dan de onze. De palm, die een Hollandse feestzaal siert, is een kweekproduct, dat niets meer van doen heeft met de Oosterse palm. In het Nieuwe Testament horen wij geregeld van bomen, die wij in het geheel niet kennen: de olijfboom, de vijgeboom, de sycomoor.

De olijfboom is een bijzonder fraaie boom met zijn bochtige stam en kronkelende takken. Men vindt hem meestal groepsgewijs aangeplant langs een berghelling. Een hof met olijfbomen doet onwillekeurig denken aan een groep handenwringende klaagvrouwen. De hof van Gethsemané was zulk een hof met olijven.

Een andere veel voorkomende boom is de vijgeboom. Hij draagt twee- tot driemaal 's jaars vruchten. Omstreeks

[p. 181]

Pasen moeten er vruchten aan de boom zitten. Als Jezus dan ook tegen Pasen niet één vijg aan de boom vindt, vervloekt Hij hem. En terstond verdorde de vijgeboom. Een in het Oosten ook veel voorkomende boom is de sycomoor. Zachaeus klimt in een sycomoor om Jezus over de hoofden van de menigte heen te zien passeren. Hij moet klein van postuur geweest zijn. Zachaeus' ijver om Jezus te zien wordt beloond, want de Zaligmaker roept hem toe, dat Hij in zijn huis te gast wil zijn. In Caïro staat nog een sycomoor, waarvan de legende zegt, dat hij twee duizend jaar oud is en dat Josef, Maria en het Goddelijk Kind er dikwijls onder schuilden tegen de felle zon. Het kerkje, dat naast de boom staat, is op de plek gebouwd, waar de H. Familie - volgens de legende - haar huisje had tijdens de vlucht in Egypte.

Nog een andere veel voorkomende boom is de Johannesbroodboom. Hij draagt grote peulvormige vruchten, die in het Oosten als varkensvoer gebruikt worden. De verloren zoon at deze draf van peulvruchten. Maar ook St. Jan de Doper zou, uit boetedoening, deze smakeloze peulen gegeten hebben, vandaar dat deze boom de Johannesbroodboom heet. Een boom, of liever een struik, die men tevergeefs in Palestina zoekt, is de balsemstruik. Men vindt haar nog slechts in Zuid-West Arabië en Somaliland. Wanneer men haar takken breekt, komt er een sap te voorschijn, waarvan het Nieuwe Testament zo vaak verhaalt.

De Joodse geschiedschrijver Josephus vertelt, dat de koningin van Saba zulk een balsemstruik cadeau deed aan koning Salomon. Misschien is deze balsemstruik de oorsprong geworden van de balsemtuinen van Jericho, die als een wereldwonder golden.

Toen de Romeinen onder Titus het Heilige Land heroverden, hebben de Joden deze balsemtuinen totaal vernietigd om ze niet in handen van de vijand te laten vallen. In het jaar 725 bezocht de H. Willibald het Heilige Land. Toen hij vertrok, verborg hij balsem in zijn grote pelgrims-

[p. 182]

staf en goot er olie bovenop om de mohammedaanse douanen om de tuin te leiden. Want de uitvoer was door de kaliefen streng verboden. Zo wist hij nog iets van dezelfde balsem uit het H. Land mee te nemen, waarmee Maria Magdalena de voeten van Jezus gebalsemd heeft en waarmee Jezus' Lichaam na de kruisdood gebalsemd werd.

Dezelfde balsem bevindt zich nog steeds in de H. Chrisma, waarmee het sacrament van het Vormsel wordt toegediend.