Arenlezer achter de maaiers

Het dak

Predikt op de daken

MATTH. 10:27

Bij ons is het dak een deel van het huis, dat men nooit bezoekt. Het beschermt onze woning tegen regen en sneeuw en als het hersteld moet worden, klimt de leidekker er met een ladder tegenop en doet er zijn verrichtingen, die niet altijd zonder gevaar zijn. In het Oosten is het dak van een huis iets geheel anders. Het is plat en een groot deel van het leven speelt er zich op af.

Een eenvoudig boerenhuis van leem ziet er uit als een dobbelsteen. Het dak is vervaardigd van latten uit palmhout, die met een dikke laag leem bestreken zijn. Het dient in de allereerste plaats als bescherming tegen de felle zon en niet tegen de regen. Een flinke regenbui lost het leem op en de weinige keren in het jaar, dat het regent, stromen water en slib rijkelijk door het dak het huis binnen. In de tweede plaats dient het dak van de boerenwoning tot stal voor het kleinere vee. Meestal staat de geit er en niet zelden ziet men, als men binnenskamers te gast is, plotseling een geitenpoot door het plafond te voorschijn komen, gevolgd door een verblindende wolk stof. De kippen en de

[p. 149]

kuikentjes leven ook op het dak, bewaakt door een kind. Zonder die zorg zouden vooral de kuikentjes onmiddellijk ten prooi vallen aan de talrijke roofvogels. Het dak is een ware voorraadschuur. Van alles wordt er op bewaard en gedroogd. Men ziet er takkenbossen, kruiken, gedroogde vruchten en stalmest. Wanneer men voor het eerst een Oosters dorp ziet, denkt men dan ook, dat de mesthoop er niet, zoals bij onze boerderijen, achter het huis ligt, maar op het huis. Doch die mesthoop blijkt bij nadere beschouwing van allerlei waardevols voor de Oosterling te bevatten. Als iets nergens meer voor dient, dient het nog tot brandstof. Het is niet zo moeilijk zulk een dak open te breken, hetgeen de vier mannen dan ook deden, die hun lamme broeder door het dak lieten zakken, daar het huis zo vol was, dat zij niet tot Jezus konden doordringen. Op daken als deze, waar stof en zaadjes vrije toegang hebben, schiet licht een plantje omhoog. De psalmist gebruikt dan ook een zeer verstaanbaar beeld voor de Oosterling, als hij in Psalm 129 van de vijanden van Israël zegt: ‘Laat hen zijn als het gras op de daken, dat verdort nog eer men het wiedt’. Doch niet alles verdort in de brandende zon, die op het dak staat. Men ziet hele in het wild opgeschoten struiken op het dak en soms zelfs een metershoge dadelpalm.

Bij een wat rijker aangelegd huis begint ook het dak een voornamere rol te spelen. Het is niet langer een bergplaats, maar de plek, waar de Oosterling, als de hitte van de dag afneemt, verkoeling gaat zoeken. Tegen het scheiden van de zon pleegt men langs een buitentrap het dakterras te betreden. In een orkaan van rood zinkt de zon in het Westen. De palmen, die zacht wiegen, staan als zwarte silhouetten van dansende negerkrijgers tegen de vurige avondhemel. De eerste avondkoelte daalt neer op de platte daken. De mensen verzamelen zich op het platform. De een bidt, de ander gesticuleert druk tegen een vriend. De gesluierde vrouwen buigen zich nieuwsgierig over de borstwering, die rond het dak is aangelegd, om een glimp

[p. 150]

van het leven op te vangen, dat zich in het ravijn van de straat afspeelt. In de Mozaïsche wetgeving werd reeds bevolen zulk een borstwering rond het dak aan te brengen. In het boek Deuteronomium leest men: ‘Als gij een nieuw huis bouwt, moet gij een hekwerk aan uw dak aanbrengen, opdat gij geen bloedschuld op uw huis brengt, wanneer iemand er afvalt’.

Een groot deel van het leven in de Bijbel speelt zich dan ook af op het dak. Bij Nehemias leest men hoe het volk het loofhuttenfeest op het dak viert. ‘Toen trok het volk uit, plukte twijgen, en vlocht daar hutten van, ieder op zijn eigen dak.’ David ziet Betsabe voor het eerst als hij over de daken kijkt. ‘En het gebeurde op een avond, toen David van zijn legerstede opstond en op het dak van het koninklijk paleis rondliep, dat hij van het dak af een vrouw zich baden zag. De vrouw was van buitengewone schoonheid.’ Als Samson tussen de zuilen geplaatst wordt om de Filistijnen met zijn spel te vermaken, leest men, dat er op het dak drie duizend mannen en vrouwen staan, die toekijken. Petrus, zo leest men in de Handelingen der Apostelen, klimt op het dak om er te bidden. En Jezus zelf zegt tot zijn leerlingen: ‘Wat Ik u in het oor gefluisterd heb, verkondigt dat van de daken’.

Want in het Oosten gaat het nieuws sneller van dak tot dak dan over straat en plein. Dat leert u een eerste oogopslag, wanneer gij van een dak een Oosters stadje overziet, waar de mensen, uitgeput door de middaghitte, onder de rode avondhemel een eerste verkoeling zoeken op hun daken tussen hemel en aarde.