Arenlezer achter de maaiers

[p. 116]

De eenvoudige beeldspraak

Loopt zó, dat gij de overwinning behaalt

KOR. 9:24

Wanneer men het Nieuwe Testament in het Oosten leest, wordt men steeds weer getroffen door het feit, dat Jezus veel beelden in zijn parabelen en vergelijkingen ontleent aan het leven van de boer. Josef was een timmerman, een dorpstimmerman. Als wij ons een dorpstimmerman voorstellen, dan classificeren wij hem niet onder de boeren, maar onder de burgers van het dorp. Jezus heeft ongetwijfeld Sint Josef geholpen alvorens Hij zijn openbare leven begon. Het is dus op het eerste gezicht merkwaardig, dat ‘de zoon van een timmerman’, zoals de bewoners van Nazareth Hem uit de hoogte noemden, zo bij voortduring bijna al zijn vergelijkingen put uit het leven van de boer en nooit eens uit het leven van de gezeten dorpsburger. Doch bij nader toezien zal het ons duidelijk worden, dat dit juist helemaal niet merkwaardig is. Wanneer wij lezen, dat Josef een timmerman was, moeten wij vooral niet denken aan onze hedendaagse dorpstimmerman, met schaafbank en beitels en boren, zoals sommige devote prentjes het ons wel eens willen voorstellen. Wanneer Jezus in Nazareth zelf preekt, roepen de inwoners ongelovig uit: ‘Vanwaar heeft Hij die wijsheid en die wonderen? Is Hij niet de zoon van de timmerman?’ Zij bedoelen: wat kan de zoon van een arme timmerman nu voor groots verrichten op deze wereld? Sint Josef was dan ook een timmerman, zoals er heden ten dage nog duizenden in het Oosten bestaan in plaatsjes, die niet groter zijn dan Nazareth en die er nog precies eender uitzien: een verzameling lemen huizen, waarvan het merendeel bewoond is door boeren. Een timmerman, die in zulk een dorp woont, is een boerentimmerman. Hij maakt een eg, een wan, hij repareert een

[p. 117]

ploeg, en dat alles met een mes, een primitieve hamer of een klein bijltje, waarmee hij even handig omgaat en even grote wonderen verricht als een moderne timmerman met al zijn geperfectionneerde werktuigen. Maar was Josef een boerentimmerman: van het Joodse volk, waarvoor Jezus predikte, kan men zeggen, dat het een boerenvolk was. De schare, waartoe Jezus zich telkens richt, bestaat zeker voor negentig percent uit boeren, herders of vissers. Daarom is het niet te verwonderen, dat Jezus zijn vergelijkingen altijd weer put uit het leven van de eenvoudige landman. Want deze waren voor eenieder begrijpelijk. Wij horen Jezus dan ook telkens spreken over ploegen en zaaien, over oogsten en maaien, over het onkruid en de tarwe, over het mosterdzaad en de wijnstok. Vergelijkingen, aan een burgerlijk leven ontleend, zoals wij dat kennen, gebruikt Jezus nooit. Een werkelijke burgerklasse, die 's Zondagsmiddags naar het stadion gaat om er het wielrennen of de voetbalwedstrijd bij te wonen, bestond in het patriarchale Palestina niet. Maar zij bestond wel in de grote steden van het Romeinse rijk, in Rome en in Athene. Het is dan ook in de brieven van Paulus, dat wij een geheel ander soort vergelijkingen aantreffen dan in de evangeliën. Paulus richtte zijn brieven tot de bewoners van de grote steden en hoe treffend weet hij zijn lezers telkens weer te grijpen met beelden, die ontleend zijn aan hardloperswedstrijden of gladiatorengevechten in het stadion. Zó treffend, dat zij de hedendaagse lezers nog modern aandoen. Doelende op een wedloop in het stadion zegt Paulus: ‘Ik beschouw het leven als volkomen waardeloos voor mijzelf, als ik maar mijn loop in blijdschap mag volbrengen’. Nog levendiger vergelijkt Paulus de standvastigheid van de christen met de prestatie van de hardloper in zijn brief aan de Hebreeën, waar hij het met toeschouwers gevulde stadion in de vergelijking opneemt, want met de ‘wolk van getuigen’ doelt hij op de dichtbezette rangen der toeschouwers. ‘Laten ook wij’, schrijft hij aan de Hebreeën, ‘nu wij ons door zulk

[p. 118]

een dichte wolk van getuigen omringd zien, alles wat ons bezwaart en de zonden, die ons vast omstrikken, afleggen en met volharding de wedloop lopen, die voor ons ligt’. Weer elders vergelijkt Paulus de zelfbeheersing van de christen met de strenge onthouding van de hardloper en de vuistvechter, waar hij aan de Korinthiërs schrijft: ‘Weet gij niet, dat degenen, die in de renbaan lopen, wel is waar allen lopen, doch dat slechts één van hen de overwinning behaalt? Loopt zó, dat gij deze behaalt. Eenieder echter, die aan de wedstrijd wil deelnemen, legt zich strenge onthouding op. Zij doen het om een vergankelijke krans te winnen. Wij echter trachten een onvergankelijke krans te verwerven. Ikzelf loop dan ook niet in het wilde weg. Het vuistgevecht houd ik zó, dat ik geen slagen in de lucht doe. Integendeel, ik beheers mijn lichaam en breng het tot dienstbaarheid, opdat ik niet, na anderen als een heraut tot de strijd te hebben opgeroepen, zelf onwaardig bevonden worde voor de prijs’. Paulus' brieven zijn vol van zulke vergelijkingen, die de bewoner van de wereldstad uit zijn tijd moesten treffen. Maar de vergelijkingen van Jezus zijn alle landelijk en eenvoudig, omdat de schare, waarvoor Hij predikte, uit niets dan landelijke en eenvoudige mensen bestond.