Arenlezer achter de maaiers

Het duivenhuis

O, had ik vleugels als een duif

PS. 55:7

In het Oosten wordt men des morgens gewekt door het koeren der duiven. Van heinde en verre klinkt het gekoer over het land als een ontroerende welkomstgroet aan de morgen gebracht. Het klinkt blij en toch ook melancholisch. ‘Ik kirde als een duif’, schrijft Isaias ergens voor klagen.

Toch is er geen blijmoediger dier voor de menselijke verbeelding dan de duif. Het duifje met de twijg in zijn bek is voor iedereen het symbool van de vrede, sinds het eenmaal na de zondvloed een olijfblad naar de ark terugbracht. Eindelijk was het land drooggevallen en God had weer vrede gesloten met de mens en als bewijs daarvan zijn vredesduifje gezonden.

[p. 114]

Het wilde duifje in het Oosten is bruin van kleur. Opgewekt vult het de zonnige dag met zijn gekoer. In het voorjaar danst het. Dat is een allerbeminnelijkst schouwspel. Bij het opgaan van de zon ziet men vaak in een dadelpalmbos een verliefd duivenpaar zulk een dans uitvoeren. Rondom in de kruinen koeren de andere duiven: het klinkt als het trommelen bij een negerdans. Langzaam onder het onophoudelijke dansen lijken de borstveren der diertjes wijnrood te worden onder het warme licht der stijgende zon.

Het Oosten heeft veel meer duiven dan het Westen. Het kleinste dorpje heeft zijn witgekalkt duivenhuis, waarin duizenden duiven te zamen wonen. Ook iedere rijke landgoedbezitter in het Oosten heeft zo'n duivenhuis; hoe rijker hij is, hoe groter en mooier het duivenhuis. Het zijn reusachtige witgekalkte lemen bouwsels, versierd met torentjes en pinakeltjes. De duiven komen binnen door de gaten en voor ieder paartje is een nestholte in het huis. De dieren leven van wat zij in de omtrek vinden. De duivenmest valt op de bodem van het lemen huis en is zeer kostbaar. De akkers worden er mee bemest. Deze bemesting vond ook in het Oude Testament plaats, want in het tweede boek der Koningen wordt verhaald, hoe duur de duivenmest wel was tijdens de belegering van Samaria. Zo'n duivenstad staat meestal schilderachtig naast een dorp of midden in het land.

Maar eens was ik in Beneden-Egypte de gast van een Bey, een rijke landedelman, die zijn serail, zijn paleis, gebouwd had binnen de omheining van zulk een duivenstad. In een geweldig kwadraat was dit duivenhuis aangelegd rond de grote rozentuin, de woningen en de stallen van de Bey. Men kan zich voorstellen, hoe men bij deze grootgrondbezitter koffie dronk en at. Iedere slok en hap werden begeleid door een choraal uit honderdduizend duivenkelen, want deze duivenhuisomheining herbergde niet minder dan honderdduizend duiven. Wonderlijk was het hoe proper alles binnen deze levende omheining van duiven

[p. 115]

bleef. Er was geen spoor van duivenmest te bekennen op de daken en in de tuin. Wel begonnen de hitte en het veelvoudig gekoer de mens op den duur te hypnotiseren, waardoor men ten slotte geraakt in die typisch Oosterse toestand, waarin de tijd niet meer schijnt te bestaan. Het duivenhuis van deze Bey was wel bijzonder groot, maar duivenhuizen van vijftig duizend of zestig duizend duiven zijn veel voorkomend. Daar de duif bijna even talrijk is als de mus, wordt zij ook veel gegeten. De Oosterling is een liefhebber van gebraden jonge duifjes. In ieder Oosters restaurant kan men dan ook voor zijn maaltijd gebraden jonge duifjes bestellen. In het Oude Testament moest men na de geboorte van een kind God een lam en een paar duifjes offeren. Was men te arm om een lam te geven, dan mocht men ook volstaan met twee duifjes. Als Maria na de geboorte van Jezus haar Kindeke in de tempel brengt, offert zij alleen twee duifjes, waaruit blijkt, dat Maria en Josef tot de arme lieden behoorden. Bij het doopsel van Johannes daalt de Heilige Geest op Christus neer in de gedaante van een duif.

Overal waar in de Heilige Schrift sprake is van de duif wordt zij gebruikt als het beeld voor iets liefelijks. ‘Weest eenvoudig als de duiven’, zegt Jezus tot zijn apostelen. En de bruidegom in het Hooglied zegt tot zijn bruid: ‘Uw ogen zijn als duivenogen achter uw sluier’. De bruid zegt dan van haar bruidegom: ‘Zijn ogen zijn als die van duiven aan de waterstroom, zij zijn als met melk gewassen, zij staan als parels in hun kostbare kassen.’ De duif beheerst met haar fiere wiekslag het beeld van de Oosterse dag. Met haar borst vooruit doorklieft zij de lucht van palm tot palm, en in de avond rept zij zich huiswaarts naar het witte duivenhuis. Haar ziende, psalmdichtte David bij de harp: ‘O, dat ik vleugels had als een duif!’