Biographisch woordenboek der Nederlanden. Deel 12. Eerste stuk

[Jan van Malderen]

MALDEREN (Jan van), of Malderus, werd uit deftige ouders, den 14 Augustus 1563 te Leeuw St.-Pierre, twee mijlen van Brussel, geboren. Hij werd opgevoed door zijn oom, Jan van Malderen, pastoor van het dorp, die in de gunst stond van den kardinaal de Granvelle, die hem in openbare en bijzondere zaken gebruikte. Toen hij nog op het collegie te Brussel was, twistte hij reeds van tijd tot tijd met zijne medeleerlingen, die met ketterij bezoedeld waren, 't geen men voor een voorteeken hield der diensten, die hij eenmaal der kerk zou bewijzen. Na te Douai zich op de wijsbegeerte te hebben toegelegd, ging hij naar Leuven, om aldaar in de godgeleerdheid te studeren. Hij hoorde daar de lessen van Johannes de Leus en Johannes Clarius, doctoren en koninklijke hoogleeraren, en die der Jezuiten Johannes Hamelius en Leonardus Lessius. Daarop verkreeg hij om 1586 een stoel in de wijsbegeerte in het collegie het Verken, den laatsten Augustus 1594 de doctorale waardigheid, voorts den nieuwen, door Philips II opgerigten stoel in de scholastieke godgeleerdheid, en werd kanunnik van St. Pieter. Twee jaren later, 1598, werd hij president van het Seminarium ‘Collège du Roi’ genoemd. Hij bekleedde deze betrekking tot in 1611, wanneer hij door Albert en Isabella tot bisschop van Antwerpen werd benoemd. Den 7 Augustus van dat jaar werd hij door Matthias Hovius, aartsbisschop van Mechelen gewijd. Daar eene borstkwaal hem belette deze betrekking in alle deelen zoo naauw-

[p. 103]

keurig te vervullen, als het behoorde, vergoedde hij zulks door het schrijven van verschillende geleerde werken, het geven van nuttige reglementen, het bezoeken van zijn bisdom, het ondersteunen van armen, en het versieren van kerken. Hij stierf den 31 October 1633, in den ouderdom van 71 jaren. Den 25 dier maand hield de kanunnik Jan Hemelaers zijn lijkrede. Hij ligt in het koor der cathedrale kerk te Antwerpen begraven, waar men nog zijne grafstede met een latijnsch opschrift leest, dat ook door Paquot is medegedeeld.

Hij stichtte te Leuven een collegie, waarin men zijn portret door Antonie van Dyck vindt. Adriaan Lommlin vervaardigde er eene gravure naar.

Hij schreef:

Instruction Catholique pour fortifier ceux qui sont foibles dans la foi. Anvers 1613. 12^o. Ook in het Vlaamsch.

De virtutibus theologicis et de justitiâ ac religione, commentaria ad 2^am 2^ae D. Thomae. Antv. 1616 fol.

Modus procedendi in Curiá Ecclesiasticâ. Antv. 1619. 12^o.

Anti-Synodica, sive Animadversiones in Decreta conventûs Dordraceni, quam vocant Synodum nationalem, de quinque doctrinae capitibus inter Remonstrantes et Contra-Remonstrantes controversis. Antv. 1620. 8^o.

In 1^am 2^ae Commentaria de Fine & Beatitudine hominum: de Actibus humanis: de virtutibus, vitiis, et peccatis: de legibus: de gratiâ: de justificatione et meritis. Antv. 1623 fol.

Tractatus de Restrictionum mentalium abusu. Antv. 1625. 12^o.

Tractatus de Sigillo confessionis sacramentalis. Antv. 1626.

In Canticum Canticorum Salomonis Commentarius. Antv. 1628.

Meditationes Theologicae, universa Theologiae summam complectentes, tribus partibus distinctae et, in XXXI dies distributae. Antv. 1630. 1^o,

Ordinationes R^mi. D. Joannis Malderi, Episcopi Antverpiensis in congregatione Decanorum Christianitatis XXVII Augusti 1630. Ook in Decreta et statuta tam in Synodis provincialibus Archiepiscopatus Mechl. quam in Synodis Episcopatûs Antv. Antv. 1680. 8^o. p. 417-426.

Commentarii de S. Trinitate, Creatione in genere et de Angelis ad I partem D. Thomae. Antv. 1694 fol. Aan het einde van dit boek, vindt men:

Apprecatio funebris Malderi Manibus dicata ab Adriano Cools, Goudano S.J. Domui Professae Antverpiensi Praeposito, habita in Oratorio sodalitii Mariani.

Iudicium de Ecstasi perpetuâ, sive partis spiritualis ab animali abstractione, et id genus anagogicis exercitiis; Pharus spiritualis.

Achter de commentarien van Fromond op het Hooglied. Lovan. 1652. 4^o. p. 143-155.

[p. 104]

De jezuit Levinus de Meijer heeft in zijn werk over de twisten, de auxiliis, een brief van Malderus, gedagteekend 18 Maart 1619, opgenomen.

Zie J. Hemelarius, Orat. in funere D.J. Malderi; Val. Andreas, Bibl. Belg. p. 531. 532, Fast. Acad. p. 46, 131, 316; Foppens, Bibl. Belg. T. II. p. 684; Paquot, Mem. pour servir à l'Hist. Litt. des Pays-Bas, T. II. p. 8; Kist en Royaards, Kerk. Arch. Bibl. Univ. 1845. i.v.