Biographisch woordenboek der Nederlanden. Deel 3

[Johannes Claessen]

CLAESSEN (Johannes), geboren te Maastricht in het jaar 1734, werd, na volbragte studiën, in het jaar 1760 Proponent, en nam het rectoraat der Latijnsche school te Schoonhoven waar, toen hij in 1761 als Predikant te Kedichem werd bevestigd. Van hier werd hij nog in het zelfde jaar naar Leerdam beroepen, waar hij eene reeks van jaren met ijver en trouwe heeft gearbeid en den 7^den September 1806 Emeritus werd. Hij overleed den 19^den Mei 1812, bij zijne echtgenoote Clasina van Vlierden, nalatende twee zoons en vier dochters.

Hij is driemalen in portret afgebeeld; eens in profil, gepointeerd door eenen onbekende in 8^o., eens door Johan Elias Haid, in zwarte kunst, met het onderschrift: Orator Sacer Leerdami aetatis LI., en eens naar en door Reinier Vinkeles in 4^o., met de volgende zes regels er onder.

Hoe juist ook mijn gelaat hier mogt getroffen wezen;
Gij ziet een sterveling en zondig menschen-kind,
Dat in zich zelv' gebrek aan deugd en wijsheid vindt;
Schoon zulks in deze prent voor 't oog niet is te lezen.
Ik pleit met mond en pen voor waarheid en voor deugd.
De welstand van Gods kerk is al mijn lust en vreugd.

Claessen, wien geen geleerdheid te ontzeggen valt, en die van een stalen geheugen voorzien was, zoodat hij eene preek, welke hij slechts eenmaal gehoord had, letterlijk kon nazeggen, kenmerkte zich door eene groote goedhartigheid, vooral jegens armen en ongelukkigen, alsmede door iets zonderlings en vrolijks, waartoe soms zijn houten been, waarvan hij zich sedert een hem in het jaar 1766 of 1767 overkomen ongeluk moest bedienen, aanleiding gaf. Hij was inzonderheid bekend wegens zijn zoogenaamd populair prediken.

Men heeft Claessen van ondankbaarheid jegens Prins Willem V beschuldigd, omdat hij, die door dien Vorst tot Predikant van Leerdam was bevorderd, in 1795 zich eenen hevigen Patriot toonde; doch is het wel te verwonderen, dat iemand, wiens huis in 1787 door de Prinsgezinden geplunderd werd, omdat hij zich niet ontzien had, zijne afkeuring voor eenige, toen in zwang zijnde, misbruiken aan den dag te leggen, zich later geheel aan de partij hunner tegenstanders aansloot?

Hij heeft in het licht gezonden:

God in zijn oordeel geregtveerdigt, bij gelegenheit der Aardbeving te Lissabon. Harderwijk. 1756. 4^o.

Samuel qestorven, beweend en begraven in den dood van den Baron Torck Amst. 1758 4^o.

Leerreden op het overlijden van J. Groenewegen. Amst. 1765 4^o.

[p. 380]

Geloofsroem van Abraham en de opoffering van zijnen zoon Isaak. Utr. 1765. 4^o.

Lijkreden op den dood der Prinses Maria Louisa, uit II Chron. XXIV:15, 16. Amst. 1766. 4^o.

Nederland tot opwekking van Gods daden, 4^o.

Het wezentlyk heil uit Gods kastijding, zijnde eene dankpredicatie van eene doodelijke beenbreuk. 4^o.

Genaderoem der bekeeringe van den Apostel Paulus, in negen kerkredenen over Hand. IX:1-12 en XII:1-16. Amst. 1770. 4^o.

Leerreden uit Marc. X:13, op den doopdag der Princes Frederika Louisa Wilhelmina. Utr. 1771. 4^o.

De vruchteloosheid der maatschappijen zonder de medewerkende en zegenende hand Gods, uit Ps. CXXVII:1. tot afscheid van de Zuid-Hollandsche kerkvergadering te Woerden. Woerden 1772, 4^o.

Algemeene Biddagsonderwijzer. Utr. 1773, 8^o.

Het A B C van het Christendom, dat geleerd wordt in het kruisschool van Christus, over Matth. XXI:24. Amst. 8^o.

Leerreden uit Psalm XLVI:9, by gelegenheit van den storm op den 14 en 15^den November, 1775. Utr. 1776. 4^o.

Leerreden uit Ephes. II:20 en 21 ter opening van het Zuidhollandsche Synode te Schoonhoven. Utr. 1778, 4^o.

Leerreden over Jesaia XXIX:8, tot besluit van de Zuidhollandsche Synode te Woerden. Utr. 1783, 8^o.

De afzwering van Filips II, Koning van Spanje, in den jare 1581, herdagt in eene Leerrede over Psalm CXXIX:1-4. Utr. 1784, 4^o.

Twee redevoeringen ter gedagtenis van den harden Winter en ongemeene watervloed van het jaar 1784. Amsterdam, 1784 8^o.

Drie kerkelijke redevoeringen, uitgesproken te Amsterdam, Sloterdyk en Sloten. Amst. 8^o.

Eenvoudig Huismiddel voor de Christenen tegen het Ongeloof. Amst. 1784.

Brieven over den aart, de kracht, en waarheit van de Borgtogt van Lezus Christus. Rotterd. 1785 2 deelen, 8^o.

Twee Leerredenen uitgesproken op den Bedendag van 1785. Amst., 1785, 8^o.

De gewapende Christen, in brieven. Gouda, 1790, 8^o.

Proeven van een praeparatoir en peremtoir examen, volgens Synodale resolutiën. Amst. 1788, 8^o.

Verhandeling over Esther IV:16-17, V:1-3 en twee redevoeringen over Ephes. II:17 en Spreuken XVI:15. Amst. 1792, 8^o.

Jojadaas roem in zijnen dood. 4^o.

Het groot en wezentlijk onderscheid. 4^o.

Christus, een eenig middel voor een Zondaar. 4^o.

Zie Mourik, Naamr. der Godgel. Schrijvers; van Abcoude en

[p. 381]

Arrenberg, Naamreg. van Nederd. Boeken; Vaderl. Hist., ten vervolge op Wagenaar, D. XVI. bl. 345; C. van der Aa, Geschied. van den Oorlog, 1793-1802. D. II. bl. 351; Ypeij, Geschied. van de Christel. Kerk in de achttiende eeuw. D. VIII. bl. 265; (de Jong), Alphab. Naaml. van Boeken; Glasius, Godgel. Nederl.; de Navorscher, Jaarg. II. bl. 324, Jaarg. III. bijbl. bl. LXIV, LXV, XCIX, uit familiepapieren aangevuld.