Biographisch woordenboek der Nederlanden. Deel 3

[Hendrik Canis]

CANIS (Hendrik) of Henricus, Canisius een neef van den voorgaande en zoon van Dirk Canis en van Anna de Wal, geboren te Nijmegen den 24^sten Mei 1531, heeft zich te Leuven onder Petrus Peckius, Jan Wamesius en Filip Zuerius in het burgerlijke en kerkelijk regt geoefend. Van daar ging hij naar Italië, alwaar hij vermoedelijk de waardigheid van Doctor in de beide regten, die hij later bezat, verkregen heeft. Uit Italië teruggekeerd, zette hij zich te Ingolstad neder, waar men hem in 1589 den eersten leerstoel in het kerkelijk regt toevertrouwde, welke waardigheid hij tot aan zijne dood toe bekleed heeft. Volgens sommigen is hij ongetrouwd gestorven, anderen willen niet alleen dat hij getrouwd was, maar zelfs dat een zijner zonen Dirk Canis Burgemeester te Nijmegen is geweest.

Hij was een bij uitstek geleerd man, die zich, niet alleen in het kanonnike regt maar vooral als navorscher en verzamelaar van oude geschiedschrijvers, bijzonder bij de beoefenaars der middeleeuwsche en kerkelijke geschiedenis, hooge verdiensten verworven heeft.

Hij heeft in druk uitgegeven:

[p. 107]

Theses Juridicae de Possessione et Remediis Possessoriis a jure introductis. Ingolst, 1592, 4^o.

Theses Juridicae de Praesumptionibus et de jure jurando. Ingolst, 1594, 4^o.

Commentarium in Rubric. Libr. VI. Decretalium, Ingolst, 1600, 4^o.

Victoris. Episcopi Tunnunensis Chronicon, Johannes Biclarensis, Episcopi Gerundensis, Chronicon. Luitprandi Episcopi Cremonensis, Legatio ad Nicephorum Phocam et synodos Bavaricas tempore Caroli Magni. Omnia nunc primum edita studio et opera Henrici Canisii. Ingolst, 1600, 4^o.

Refutatio trium Tractatuum nuper editorum à quodam Jurisconsulto Heydelbergensi, sub nomine Marsilii de Padua et Gulielmi Occami, anno 1598, qua optime agitur de caussis matrimonialibus. Ingolst, 1600 4^o.

Antiquae Lectiones, sive antiqua Monumenta ad Historiam mediae aetatis illustrandam nunquam edita. Omnia nunc primum e Mss. edita et Notis illustrata VI Tom. Ingolst, 1601-1617, 4^o., van welk werk, dat mede veel bevat, hetwelk op de gezangen der Katholieke Kerk betrekking heeft, een nieuwe druk door de bezorging van den geleerden Jacques Basnage, Predikant in de Walsche gemeente te Rotterdam, in het licht verscheen, onder den titel:

Thesaurus Monumentorum Eclesiasticorum et Historicorum, seu Henrici Canisii Lectiones Antiquae, ad Saeculorum ordinem digestae, rarisque Opusculis auctae, VII Volum, Antv. 1720, fol., welke uitgave op kosten van de gebroeders Wetstein, Boekhandelaars te Amsterdam, vervaardigd, niet alleen met een groot aantal nieuwe belangrijke stukken vermeerderd, maar tevens ook door Basnage verrijkt met algemeene voorredens betrekkelijk de kerkelijke oudheden, en bijzondere berigten voor ieder stuk geplaatst, die er de eigenlijke schrijvers van opgeven; voorts met eene menigte korte aanteekeningen, die aan de duistere plaatsen het behoorlijk licht bijzetten.

Historia miscella Pauli Diaconii, a Landulpho sagaci ad Imperium Leonis quarti producta et notis illustrata. Ing., 1603, 12^o.

Summa Juris Canonici, in IV Institutionum libros contracta. Ingolst, 1604, 8^o.

Praelectiones Academicae in duos titulos singulares Juris Canonici: I de Decimis, Primitiis, et Oblationibus. II de Usuris, in quo et de Antichresi, et Censibus sive Reditibus annuis. Ingolst, 1609, 12^o.

Posthuma de Sponsalibus et Matrimoniis super IV libr. Decretalium. Aug. Vindel, 1613, 12^o.

Commentarius in Librum III Decretalium etc. Ingolst, 1643, 12^o.

Opera quae de Jure Canonico reliquit, Lovan, 1649, 4^o.

Zie Sweertii, Athen. Belgic, pag 324; van Hoogstraten en

[p. 108]

Brouerius van Nidek, Groot Algem. Hist. Woordenb.; Halma, Tooneel der Vereen. Nederl.; Saxe, Onom. Liter., Tom IV pag. 54; de Feller, Dict. Hist.; Kok, Vaderl. Woordenb.; de Chalmot, Biogr. Woordenb.; Biogr. Univ.; Glasius, Godgel. Nederl; Gerdes, Lexicon fur Tonkunde, S. 625.