Zutphens liedboek

[p. 124]

[25. Vngnad beger ick nichtt fan ir]^*

I^I
Vngnad beger ick nichtt fan ir,
hap, datt ock myr
sulckes nichtt wertt to gemetten.
watt moglick is, bin ick bereytt
in lieffe vnd leytt
din nůmer to verghettenn.
min leffentt lanck
nehm ick to danck,
datt ick die zartt
wyflicker artt
erzeygett ye,
vnd anders nie
erzegett hatt,
als iren eren wal¹ anstaett.

II^II
Ernntreich vnd wertt wirtt sich erkantt,
vnd billich gnantt
ein kron weyfflicher gůde.
dein dattům stett allein darin
from frolich zu¹ sienn
uth adelicher gmoette.
verborgen yst
wo wol bos lyst²
sintt auff³ der baen.
verdriett mott haen
na sůlcker swer
dass alles mytt gser
wirtt zvv̊ gerichtt
als my vnd mynnen haepen gschichtt.

* Inhoud
Liefdeslied. De dichter stelt er geen prijs op, dat de geliefde hem onverschillig behandelt, omdat hij haar zijn gehele leven geëerd heeft. Hij suggereert dat arglist er de oorzaak van is dat zijn geliefde genoeg van hem heeft. Hij schrijft dit toe aan het gebrek aan hoofsheid, dat hij overal aantreft. Afgunstige roddelaars zijn aan het werk. Hij herinnert zich het samenzijn met haar; hij neemt haar haar houding niet kwalijk.
Het veel voorkomende lied is niet gemakkelijk te interpreteren.

I 1 Vngnad: afwijzende houding, onverschilligheid; 2 hap: hoop; 3 to gemetten: toegemeten, aangedaan; 4 watt: voorzover; 8 nehm ick to danck: neem ik in dank aan; 9 zartt: mhd. zart: lieflijk; 9-14 de dichter heeft haar altijd in haar vrouwelijke aard geaccepteerd en geëerd; 9 ick: zowel syntaktisch als inhoudelijk heeft deze vorm hier nauwelijks zin. De vorm sick (vgl. Darf. Lhs.) heeft meer betekenis. De zin is dan, dat het echt vrouwelijke zich bij haar altijd manifesteert en gemanifesteerd heeft; zartt: lieflijk; 10 artt: natuur; 11 erzeygett: getoond, naar voren gekomen; ye: altijd; 12 anders: op een andere wijze. Nooit anders; 14 eren: haar eer.

1 ‘wal’ en ‘zu’ later boven de woorden toegevoegd.

II 15 Ernntreich vnd wert: eervol en waardig. De vorm ‘sie’ heeft hier meer zin (vgl. Darf. Lhs.); 16 billich: met recht; 17 gůde: goedheid; 18 dein dattum: jouw taak; stett: bestaat uit; 19 from: eerbaar; frolich: verblijdend, blij makend; 20 adelicher: mnl. edelike = uit een edel geslacht voortkomend. Zoals het een dame van adel past; gmoette: gezindheid, inborst; 21-22 je weet nooit waar de boosaardige praatjes vandaan komen; 22 wo: hoe; bos lyst: arglist; 23 baen: weg; 24-28 het moet de weerzin opwekken, dat na zo'n verdriet alles zo pijnlijk wordt gemaakt. Ik en mijn verwachting zijn er de voorbeelden van; 24 het moet de weerzin opwekken; 25 swer: liefdesverdriet; 26 gser: pijn, wonde; 27 zvv̊ gerichtt: georganiseerd, uitgevoerd; 28 hij moet afstand doen van zijn geliefde.

2 Na ‘lyst’ het teken +.

3 ‘auff’ later boven een doorgestreept ‘op’ toegevoegd.

[p. 126]

 

⁺III^III

 

Wor půersch artt to hope regertt,

30

gefonden wirtt

 

gůett regemenntt gar selden.

 

dy adel wirtt dar důrch verachtt.

 

als ickt betrachtt,

 

moett ick gar offt entgeltten.

35

in dessen fal,

 

it wyrtt ein mal⁴

 

verkeren sich,

 

wiewol ytzt ich bin

 

geschlagen⁵ aůs

40

darff nichtt tom haůs.

 

ys al der kleffers schůltt,

 

inn orem dienst drag ick hartzlich gdůlt.

 

 

 

IV^IV

 

Diett lidtkyn hefft bey my ein end,

 

kortt vnd behend:

45

or loff stett hoch to priessen.

 

dar to so heb ick eer gemachtt

 

to tvv̊essentt gůder nachtt,

 

orer nůmer to vergetten.

 

or oglin fin

50

geffen einen lichtten schin;

 

ehr roessenfarffde můndtt

 

lachett to aller stundt.

 

dvv̊ adelickes wieff,

 

dw reine stolte lieff,

55

ick wůnsch dy einen gůden nacht,

 

de dy vnd my nicht schaden mach.

+ 28r

III 29 půersch: boers, onhoofs; artt: houding, gedrag; to hope: = to hofe: aan het hof?; 31 regemenntt: bestuur; 32 dar důrch: door dat soort bestuur; verachtt: komt te kort; 33 betrachtt: me eraan houd; 34 entgeltten: ontgelden, te kort komen; 35-42 in dit geval zal het eens veranderen, maar nu ben ik door de schuld van de ‘kleppers’ mijn geliefde kwijt; 39 geschlagen: uitgerangeerd; 41 kleffers: mhd.: jaloerse kwaadsprekers; 42 orem: haar, d.i. van de geliefde; hartzlich: van harte gemeend (?).

4 Na ‘mal’ het teken +.

5 Voor ‘geschlagen’ op de regel doorgehaald ‘bin’.

IV 43-56 deze strofe ontbreekt in het Darf. Lhs.; 43-44 ik maak kort en vlug een einde aan dit liedje; 45 stett: moet geprezen worden; or loff: haar lof; 46-48 ik heb haar al talloze malen een goede nacht gewenst om haar liefde nooit te vergeten (?); 50 schin: stereotype eigenschap van het oog; 51 roessenfarffde: rozekleurige mond, epitheton voor de mond van de geliefde; 53 adelickes: adellijk, van adellijke afstamming; 54 stolte: trots.

[p. 127]

Concordanties en melodieën

3. Darf. Lhs. nr. 25; Hs. Heidelb. Pal. 343 nr. 65; Hs. Brussel Ms II 144 blz. 118r; Langebeks Quarths. Kopenh. 4^o 816 nr. 129; Hs. Berl. Mgf 752 nr. 30; Lhs. Berl. Mgf. 753 nr. 9; Ldhs. Manderscheid nr. 48

4. Johann Otts Ldb. I en II nr. 19; Gassenhaw. und Reutt. nr. 41; Bergreihen nr. 7; Frankf. Ldb. Ambras nr. 1; Frankf. Ldb. Berl. nr. 53

Literatuur en bundels

2. Erk-Böhme nr. 1673

+ 27v