Zutphens liedboek

[p. 110]

[22. Rick gott, wem sal ick klagen]^*

I^I
Rick gott, wem sal ick klagen,
datt ick sůus trv̊v̊rich sinn.
ick had sie vtgelesen
so fast inn mynnen sinn.
ick kan or nichtt vergetten,
woe ser dat ich my pien;
watt sal ick my vermetten:
drůcke moett mein eygen sienn

II^II
Schonn lieffkenn, ick moett v fragen,
woltt y inn dogden ferstan:
sal ick noch langer jagen
er ick v kann gefaenn?
ick heb v vtt ferkaren
al inn datt hartte mien.
segtt frentt, saltt sin verlaren?
drůck moett mien eygen sienn

⁺III^III
Geselle, wal lieffer geselle,
ghy rett so diep inntt kriett!
watt hoff dy my to vertellen
datt y inn trůren sintt.
gy meintt mien hartien to proffen,
der weck ist v onnbekantt.
dar t in meintt to rosten
sal v gboren nicht.

IV^IV
Schon lieff, moett ick dan sv̊v̊igen,
vnnd reden niett ain wortt?
mien knigkens wol ick bogen
as datt wal to bhorrt.
ser stille will ick v dragen
al inn datt hartte mien.
watt baettett dat ick wel klagen,
mott drůck mien eygen sin.

V^V
Ghy sintt so schon fan worden,
bdrigen ist v glert.
glick die wintt fan den norden
sey dy fan my gekertt.
gy dragtt bdroch inntt hartte,
datt seg ick dy ferv̊v̊ar.
liedy vmb mynen wille schmartte,
seytt haůes inn iwen monntt.

* Inhoud
Samenspraak ‘int amoureus’ van twee gelieven. Door liefdesverdriet verteerd vraagt een minnaar zijn geliefde of zijn verlangens nog ooit vervuld kunnen worden. In een meesterlijk spel van vraag en antwoord houdt zij aanvankelijk de boot af, geeft dan geleidelijk meer hoop en bekent tenslotte, dat hij zijn treuren maar moet laten, omdat zij zelf hem ook liefheeft.

I 1-8 klacht van de minnaar; 1 rick: machtig; 2 trv̊v̊rich: treurig; 3 sie: d.i. de geliefde; 4 mijn hart kan zich er niet meer van losmaken; 6 woe-pien: hoeveel moeite ik er ook voor doen; 7 vermetten: zich aanmatigen. Wat haal ik me ook eigenlijk in mijn hoofd!; 8 drůcke: liefdesverdriet.

II 11-16 woorden van de minnaar aan de geliefde; 10 zou je het in deugd willen aannemen? Beschouw het als serieus bedoeld; 11-12 beeld ontleend aan de jacht; 15 frentt: geliefde.

+ 23v

III 17-24 antwoord van de geliefde; 17 geselle: vriend; 18 ghy-kriet: je gaat wel recht op je doel af; 19-20 hoff: mnd. behoeven. Waarom doe je moeite om mij je verdriet te vertellen? Het gaat mij niets aan; 21 meyntt: wilt; proffen: onderzoeken. Je wilt eens kijken of mijn hart daarvoor gevoelig is; 22 der-onnbekantt: daarvoor heb je de verkeerde methode gebruikt; 23-24 het hart, waar mijn hart rust zal vinden is niet jouw hart; 24 gboren: ten deel vallen.

IV 25-32 antwoord van de minnaar; 28 als de conventie dat voorschrijft; 29 ser stille: zonder dat ik er iemand iets over zou zeggen. Tot de conventie behoorde dat de minnaar de naam van zijn geliefde nooit verraadde; 31 wel: veel? Of: wil, zal; 32 mien: mijn; eygen: eigendom.

V 33-40 antwoord van de geliefde; 33 jij kunt mooi praten; 35 de noordenwind werd als onbetrouwbaar beschouwd; 36 gekertt: afgekeerd; 39 schmartte: liefdesverdriet; 40 haůes: hoofs. De hoofse gedragsregels eisen o.m. dat de minnaar voorkomend en onderdanig tot zijn geliefde spreekt.

[p. 112]

 

⁺VI^VI

 

Schon lieff, weltt gůtlich wessen,

 

ennd anntv̊v̊orst niett to fel.

 

ick hebe drůck horen lessenn,

 

datt ernst datt worde wal spell.

45

datt y noch mochtten verkerenn,

 

al spegdy nv̊v̊ fernin.

 

nochtans will ick w eren!

 

drůck moett mien eygen sienn.

 

 

 

VII^VII

 

Geselle, wal lieffer gsel,¹

50

gy gatt so fer nitt mien.

 

watt bhoffdy my to fertellen

 

datt y inn trůren sintt.

 

y drachtt bdroch intt hartte,

 

datt seg ick v gůt růntt:

55

ick wer wal bett to freden,

 

wer y hoffes inn iv̊ven monntt.

 

 

 

VIII^VIII

 

Schon lieffkenn, laet eůch gdenncken,

 

so mennichen schv̊v̊aren sůchtt,

 

datt ick v plachtt to schenncken,

60

inn eůnder iomiger iogtt.

 

inn stratten oft inn karcken,

 

war ick v anngesach,

 

heby niett willen mercken:

 

drůcke moet mien eygen sien

 

 

 

⁺IX^IX

65

Gesell, v schonne worden,

 

ghan dorch datt hartte mien.

 

vnd offt datt noch gfielle

 

datt watter worde wien

 

end y my můcht krigen:

70

wer datt niett vonen² gronntt?

 

soll y wal konnen schv̊v̊ygen,

 

ennd hebben ainen hoffschen monntt?

 

 

 

X^X

 

Ja ick, mien vt ferkaren,

 

watt my darna miskv̊v̊em,³

75

datt wer drůck offt datt wer lydenn,

 

datt wer my angenem.

 

v frenntlich schon anschav̊v̊en

 

wer mein hartzen medicin.

 

verhochtt v hartt fol freůiden:

80

drůck moett mien eygen sin.

+ 24r

VI 41-48 antwoord van de minnaar; 41 gůtlich: vriendelijk; 42 fel: bits; 43 drůck: mogelijk schrijffout voor důck: dikwijls; lessenn; voorlezen, vertellen; 44 ernst: strijdlust, afwijzende houding van de geliefde; spell: liefdesspel; 45 verkerenn: tot andere gedachten komen; 46 fernin: venijn; 48 drůck: liefdesverdriet.

VII 49-56 antwoord van de geliefde; 49 geselle: vriend; 50 gy-mien: je gaat me niet zozeer ter harte; 54 gůt růntt: ronduit, zonder er doekjes om te winden; 56 hoffes: hoofs.

1 ‘gsel’ boven de woorden later toegevoegd.

VIII 57-64 antwoord van de minnaar; 57 gdenncken: denk er toch eens aan; 60 iogtt: jeugdige levenslust; eůnder iomiger: mnl. onderenich: ononderbroken? Ik heb in mijn jeugd alsmaar zitten zuchten?; 63 heb je er geen acht op willen slaan; 64 drůcke: liefdesverdriet.

+ 24v

IX 65-72 antwoord van het meisje; 66 gaan mij door het hart; 67 gfielle: mocht het gebeuren; 70 vonen: corrupte overlevering? Vgl. Antw. Ldb. II 69,9.6: waer u dat niet een vont = list.

2 Onduidelijk. Is het ‘venen’?.

X 73-80 antwoord van de minnaar; 73 vt ferkaren: uitverkoren; 74 miskv̊v̊em: overkwam; 75 drůck offt-lydenn: hoeveel verdriet ook; 78 de aanblik van de geliefde zou voor hem het geneesmiddel tegen zijn kwaal zijn; 79 verhochtt v hartt: is uw hart vol vreugde; 80 drůck: liefdesverdriet.

3 ‘mis’ later boven het woord toegevoegd.

[p. 114]

 

XI^XI

 

Gesel, laett v trůren faren,

 

vnnd lefft op goden trost.

 

man sytt důckwill wal gefaenn

 

die noch wol werden verlost.

85

end legtt v sin in rosten,

 

ennd hebbett ainen hoffschen monntt:

 

trost sol y an my finden,

 

spartt vns gott noch beyde gesonntt!

XI 81-88 antwoord van de geliefde; 82 leef in de hoop op verzachting van je verdriet; 83 důckwill: dikwijls. Je ziet vaak wel dat er gevangen worden, die nog wel van hun verdriet verlost worden; 85 maak je verder maar nergens druk om, vergeet je moeilijkheden maar; 86 hoffschen: hoofs; 87 ik zal je liefdesverdriet verdrijven.

[p. 115]

Concordanties en melodieën

2. Souterl. nr. 49; Ant. Ldb. I nr. 141; Antw. Ldb. II nr. 69; Fruyt. Eccles. nr. 90; Amsterd. Ldb. blz. 137b

3. Hs. Brussel Ms. II 144 blz. 34v

Literatuur en bundels

1. Fl. v. Duyse nr. 52; Lenaerts blz. 79