Zutphens liedboek

[p. 54]

[2. Ich wett ain freykenn amurus]^*

I^I
Ich wett ain freykenn amůrůs
die ick mytt harttenn mynne.
or wessen ist so grosselos,
sie statt in minnen sinnen.
gestadich ist sie zv̊v̊ aller stůndtt,
man findtt dar nitt so felle.
wantt sie hefft ain rotten můntt,
2 borstienns ronntt,
dar zv̊v̊ ain schnewytzer kellen.

II^II
Alle freůykenns heb ich lieff
vmb ayner jůnnckfrawen wille.
vmb or so liett mienn hartt verdrytt,
al heymelich, all styll.
tenn ist nychtt dan mein reyne erberheytt
des will ich or bezoergen.
wanntt sie hefft ain gelle har,
ain anngschinn klar,
dar to 2 bron ogkenns.

⁺III^III
Ann or enn wett ich ghenn misheytt,
des wil ich frochtt orbaren.
hor tandeken die sinnen also wytt,
als werentt limfaren.
hor lipkenns bloyen als ain kral,
end vtgedeyltt fann kinnen.
wartt ghen sůnde inn jeneral,
das ist das prinsypal,
ich hieltt sie fer ain gadingne.

IV^IV
Můdich end fier ist oren gannck,
mer selden komptt sie bůtten.
hor finngerkens spelt wal schnargeklannck,
op harpen end op lůtten.
war bey heb ich frůchtt gefann,
sprecktt wordenn van retorykenn.
ardinger lieff enn sach ich nytt
or stim singtt gůtt můssyken etc.

* Inhoud
Loflied ‘int amoureus’. De minnaar beschrijft de voortreffelijke eigenschappen, zowel de geestelijke als de lichamelijke, van zijn geliefde. Bij de laatste spelen de zinnelijke elementen beslist geen ondergeschikte rol. Hij hoopt haar liefde te winnen.
Strofe IV telt, in tegenstelling tot de andere strofen en tot o.a. de variant in het Antw. Ldb. 8 i.p.v. 9 regels.

I 1 amůrůs: lief, knap; 3 wessen: voorkomen; grosselos: waarschijnlijk verbastering, vgl. Antw. Ldb. gracieus: aardig; 4 zij is altijd in mijn gedachten; 5 gestadich: vriendelijk; 7-8 een rode mond, ronde borsten en een sneeuwwitte hals zijn de traditionele epitheta voor de ideale vrouw; 9 kellen: hals.

II 10 het liefhebben van alle vrouwen omwille van de ene geliefde was een traditioneel motief in de Middeleeuwse lyriek; 12 liett: lijdt; verdrytt: liefdesverdriet; 13 tenn--dan: het is alleen maar; reyne erberheytt: eerlijke genegenheid; 15 des: daarom; bezoergen: ben ik bezorgd om haar; 16-18 hier worden weer elementen van de ideale vrouwelijke schoonheid genoemd; 16 gelle: blond; 17 anngschinn: gelaat; klar: stralend; 18 bron: bruin.

+ 2v

III 19 misheytt = mnl. missit: wat ontsiert; 20 des: daarom; frochtt: vreugde; orbaren: beleven; 21-24 traditionele schoonheden van de vrouw; 22 limfaren: Antw. Ldb.: yvoren; 23 bloyen: glanzen; kral: koraal; 24 vtedelen: in onderdelen verdelen. Ze heeft blijkbaar een kuiltje in haar kin; 25 als het in het algemeen geen zonde was; 26 dat is het belangrijkste; 27 gadingne: godinne.

IV 28 můdich end fier: trots en zelfbewust; gannck: manier van lopen; 30-32 de ideale vrouw diende muzikaal te zijn; schnargeklannck: tokkelen op de snaren; frůchtt: vreugde; gefann = gewan: ze heeft mij door haar spel liefdesgeluk geschonken; 33 ze kan ook goed haar woordje doen; 34 ardinger: knap, mogelijk in de betekenis ‘mooi en getalenteerd’.

[p. 56]

 

V^V

 

Wan ledenn ist sie wal gemacktt,

 

ett scheinntt einn albaster belde.

 

mochtt ich sie schav̊ven můder nacktt

 

datt war min hartt aine welde.

40

an klagd sie my dann or gebreck,

 

datt mochtt or lůtich dieren,

 

wantt op horen witten bůck

 

dar statt ain schv̊vartten strůck:

 

dar na statt, dar nach statt al¹ min begeren etc.

 

 

 

⁺VI^VI

45

Dytt singe ich, jůngste hellt,

 

ter eren zv̊v̊ allen frawen.

 

wanntt vmb mein lieff ligh ich in bly,

 

op or statt mien betrawen.

 

mochtt my geburen ain kůssen frey

50

fonn horen bloeyennde wanghen!

 

war ghy sindtt lieff, penst vmb my

 

als ich vmb dy:

 

dar na stat mien verlangen etc.

 

 

 

VII^VII

 

Prinsesse minder hartzen fienn,

55

orloff nem ich mytt dessen.

 

wantt dien complex ist ain sanngv̊v̊inn,

 

latt my v dienner wesen!

 

Lieff, al hor ghy watt

 

aůch kuade tongen thon lieffe scheydenn,

60

als hor ich fan ov̊v̊ hyr inn die statt

 

nv̊v̊ dis, nv̊v datt,

 

ghy mogtt my nitt ferjagen.

V 36 wan = van; 37 albaster: van albast, wit marmer; 39 welde: genot; 40 an = en (de); gebreck: lichaamsgebrek. Als ze me zou zeggen dat ze lichaamsgebreken had, dan zou mij dat toch niets doen; 41 lůtich: weinig; dieren: deren, schaden; 43 waarschijnlijk is het schaamhaar daarmede bedoeld.

1 ‘al’ boven de woorden toegevoegd.

+ 3r

VI 45 de dichter vergelijkt zich met een held, die de gunst van de vrouwen wil verwerven; 47 bly = blide, blië: blijdschap: Ik lig in blijdschap, ik ben blij; 48,53 statt: is gericht op; 49 ain kůssenn frey: een onbelemmerd kussen; 51 penst: denk.

VII 54 prinsesse: prinses, aansluiting bij de prinsestrofe. De Laatmiddeleeuwse poëzie kende het gebruik om de laatste strofe van een gedicht met het woord ‘prince’ of een afleiding ervan te laten beginnen. Oorspronkelijk wilde de dichter met deze strofe zijn werk opdragen aan de ‘prince’, d.i. aan de opdrachtgever of de beschermer van de dichter; 55 orloff: afscheid; 56 complex: temperament; sanngv̊v̊inn: heet gebakerd; De Middeleeuwse psychologie beschouwde de sanguinicus als een gauw tot liefde geneigd persoon, die echter ook lichtgeraakt en driftig was; 58 watt: de kwaadsprekerij van de ‘kwade tongen’. Als je geroddel hoort, let dan op, want ook kwade tongen doen gelieven uit elkaar gaan; 60-61 als ik van jou in de stad ongunstige informatie hoor, kan mij dat niet schelen!

[p. 57]

Concordanties en melodieën

2. Souterl. nr. 60; Antw. Ldb. I nr. 104; Antw. Ldb. II nr. 55; Fruyt. Eccles. nr. 28

4. Georg Forsters Ldb. II nr. 26

Literatuur en bundels

1. G. Kalff blz. 644; Fl. v. Duyse nr. 150; Lenaerts blz. 66