Kees Schaepman
Er is geen buitenland waarover het in Nederland zo moeilijk schrijven is als over Zuid-Afrika, er is altijd wel één van de anti-apartheidsbewegingen, of anders een vriendschapsvereniging, of een importeur van Kaapse wijnen, die je op de vingers tikt. En in Zuid-Afrika zelf is het leven van een correspondent ook niet makkelijk. In een strijd waarbij alle partijen denken dat wie niet voor ze is tegen ze is, komt een journalist al snel gevaarlijk tussen de fronten in te staan.
Maar het gezag van Allister Sparks, auteur van The Mind of South Africa, is onomstreden, ook al stroken zijn opvattingen niet altijd met de door de diverse partijen voorgeschreven denkwijzen. Toen het geweld van de comrades steeds oncontroleerbaarder werd, schreef hij over het gevaar dat er een soort Rode Khmer in de townships zou ontstaan. Hij weigert Gatsha Buthelezi, de leider van de Inkatha-beweging, als collaborateur te veroordelen. Zijn oordeel over sancties is terughoudend en hij is zelfs met de meest verkrampte Afrikaners on speaking terms gebleven. Maar ondanks alle begrip en nuances heeft hij nooit enige twijfel laten bestaan over zijn afwijzing van apartheid en zijn sympathie voor het ANC, ook niet toen zo'n standpunt van een blanke Zuidafrikaan nog moed vereiste. Mary Benson, de eerste en de beste biografe van Nelson Mandela, beschrijft in haar autobiografie (A Far Cry, 1989) hoe begin jaren zestig zij en Allister Sparks als enige blanke waarnemers ook de schijnbaar minder belangrijke politieke processen bezochten, waar in alle scherpte duidelijk werd wat een farce in Zuid-Afrika van de rechtspraak gemaakt werd.
THE MIND OF SOUTH AFRICA
The Story of the Rise and Fall of Apartheid
door Allister Sparks
Uitgever Heinemann, 424 p.
Importeur Nilsson & Lamm, f 65,50
Sparks was hoofdredacteur van de roemruchte The Rand Daily Mail en werkt nu als correspondent voor The Washington Post, The Observer en NRC Handelsblad. Hij is zonder twijfel een van Zuid-Afrika's meest vooraanstaande journalisten, dat wordt door The Mind of South Africa bevestigd. Het is een fascinerende mengeling van geschiedschrijving, reportage, analyse en persoonlijke ontboezemingen.
De eerste zeven hoofdstukken vormen een breed opgezette historische aanloop tot een verhaal waarin vervolgens eigen waarnemingen een steeds groter rol gaan spelen. In die eerste tweehonderd pagina's worden de hoofdrolspelers in het Zuidafrikaanse drama aan de lezer voorgesteld: de San en de Khoikhoi, de oorspronkelijke bewoners van het land; de zwarte volkeren die vanuit het noorden kwamen en zo de erfgenamen van Jan van Riebeeck ontmoetten die steeds verder het binnenland introkken. De Boeren, die alleen door de bijbel met de beschaving waaruit zij afkomstig waren verbonden werden (en daarbij ook nog een geheel eigen uitleg aan Gods Woord gaven). En de Engelsen, die de Afrikaners minachtten maar uiteindelijk ook niet tegen ze op konden.
Auteursrechtelijk beschermd
