Wonderbaarlijke werelden
Eduardo Mendoza in Venetië
Het ongekende eiland door Eduardo Mendoza Vertaling Harriët Peteri Uitgever Arena, 274 p., f 39,50
Maarten Steenmeijer
Eduardo Mendoza leek onverbrekelijk verbonden met zijn geboortestad Barcelona, het onverwisselbare decor van zijn eerste vier romans. Maar na De stad der wonderen - het onbetwiste hoogtepunt van zijn Barcelona-cyclus - heeft hij met Het ongekende eiland - zijn vijfde roman - verrassend genoeg de bakens verzet. Plaats van handeling is ditmaal niet Barcelona, maar een andere wonderbaarlijke stad: Venetië.
Opvallend is ook de verandering van toon: geen uitgelaten verteltrant vol groteske terzijdes, maar een neutrale, bijna vlakke toon. Mendoza treedt zijn hoofdpersoon bovendien met veel meer omzichtigheid tegemoet en neemt hem ernstiger dan we van hem gewend zijn. Het betreft een Barcelonees van middelbare leeftijd, die van de ene op de andere dag besluit zijn schepen achter zich te verbranden. Behalve het van zijn vader geërfde bedrijf is er, na een mislukt huwelijk en een reeks weinig indrukwekkende verhoudingen, niets meer dat hem aan Barcelona bindt.
Hij belandt in Venetië. Hij beseft hoe schril zijn vlakke, routineuze bestaan afsteekt tegen de twee wonderbaarlijke werelden die zijn pad kruisen: de godsdienstsekten die zich in de spelonken van de mysterieuze stad ophouden en de buitenissige familie van de jonge vrouw op wie hij verliefd wordt. Mendoza voert deze contrasten niet alleen ten tonele voor het particuliere geval van zijn hoofdpersoon, maar maakt tevens van de gelegenheid gebruik om het platte, gewelddadige, uniforme heden te contrasteren met het suggestieve, wonderbaarlijke verleden.
Eduardo Mendoza
daniël koning
Het ongekende eiland is een boom met nogal wat takken: de roman gaat over zoiets als de existentiële crisis van een moderne man, levert op ontgoochelde toon kritiek op een verworden wereld, haalt geheimzinnige verhalen over vroeger naar boven en brengt een legendarische stad tot leven. Maar Mendoza's fantasie laat hem deze keer in de steek: geen van deze takken weet hij tot bloei te brengen. De weggevluchte Barcelonees en de wereld om hem heen krijgen gestalte in een soepel, maar clichématig proza, terwijl de ingelaste verhalen de meeslepende vaart van Mendoza's vorige romans ontberen.
Het Venetië in Het ongekende eiland ziet er pipjes uit naast het kleurrijke Barcelona in De stad der wonderen. Toch is er reden genoeg om nieuwsgierig te blijven naar Mendoza's volgende romans, want Het ongekende eiland lijkt een nieuwe fase in zijn schrijverschap in te luiden. En bij Mendoza is alle begin moeizaam, getuige de tamelijk lange weg die hij heeft moeten afleggen voor zijn fantasierijke gevoel voor het groteske culmineerde in De stad der wonderen.
■
Auteursrechtelijk beschermd