Steekwoorden
Net als mensen krijgen ook eeuwen na hun dood een etiket opgeplakt. De zestiende eeuw zou die van de ontdekking van het individu en de wereld zijn, de achttiende van de rede, de negentiende van de industriële revolutie. De kans is groot dat de twintigste eeuw als het tijdperk van de communicatie te boek zal gaan. ‘Om nieuws te laten doorstromen,’ schrijft Mitchell Stephens in Geschiedenis van het nieuws. Van de tamtam tot de satelliet (Spectrum, f 49,90), ‘is er beweging nodig - klanten die naar de markt gaan, krijgers die terugkeren van een ceremoniële dans, post, bestelwagens, elektronen in een draad.’ Welnu, aan beweging in deze eeuw geen gebrek. Honderd jaar geleden was de trein nog maar net op de rails; nu vliegen de tv-beelden sneller dan de menselijke geest kan concluderen. Deze studie van Stephens, volgens het nawoord van Joan Hemels een goede opvolger van de klassieker van Baschwitz, geeft jammer genoeg onvoldoende informatie over de ontwikkelingen van de laatste decennia. Het boek is sterk, hoewel iets te anekdotisch, waar het schriftloze volkeren en het begin van nieuwstijdingen aangaat. Maar als de werkelijk revolutionaire ontwikkelingen ter sprake komen, beperkt de schrijver zich tot een klacht. Dat het allemaal te veel en te klef is (zoals bij een voorverkiezing in Hampshire toen ‘televisiecamera's berichtten over het fenomeen van televisiecamera's die berichtten over de aanwezigheid van zoveel televisiecamera's). Onlangs konden we daar bij de opening van de Van Gogh-tentoonstelling nog een aardig staaltje van zien. Met instemming citeert hij dan ook een columnist van de New York Times die zich op een dag realiseerde dat hij het eigenlijk allemaal niet bij hoefde te houden en gewoon Henry James ging zitten lezen. Allemaal waar maar toch laat de schrijver zo wel enkele kernzaken liggen. De invloed van de media bijvoorbeeld.
Vietnam werd tenslotte niet met wapens gewonnen. En wat betekent de vergemakkelijking en versnelling van informatie voor zoiets als de wetenschap? Is het nog zinnig om feiten te verzamelen zoals onze ouders en grootouders dat deden op systeemkaartjes? Een druk op de knop en aan de hand van de ingevoerde steekwoorden rollen alle feiten huppekee de huiskamer binnen.
Nieuws? Feiten? Misschien krijgen we nu eindelijk tijd om te wandelen en ondertussen na te denken wat we met al die gegevens moeten.
CvdH
Auteursrechtelijk beschermd