Vrij Nederland. Boekenbijlage 1990

Jo met de banjo

Precies honderdvijftig jaar geleden liet Jacob van Lennep zijn Ferdinand Huyck van Amersfoort naar Naarden wandelen. Onderweg beleeft de jonge held in de gelijknamige roman allerhande avonturen; het boek is dan ook een van de leesbaarste uit onze historische romantiek. Wat de wandeling betreft, heeft Van Lennep enkele typerende topografische gegevens vermeld, die het mogelijk maken deze voettocht te reconstrueren. Het verhaal zelf speelt in het begin van de achttiende eeuw, zodat de auteur niet geheel op eigen waarneming kon vertrouwen, al zullen de verschillen tussen 1710 en 1840 heel wat kleiner zijn geweest dan tussen 1840 en 1990. Nu zandpaden door snelwegen zijn vervangen, zal de literaire wandelaar soms naar een alternatief moeten zoeken. Dit blijkt uit het inspirerende nummer van het tijdschrift Op lemen voeten, dat helemaal aan literaire wandelingen is gewijd (1990/1, uitgeverij Dwarsstap, Bijleveldsingel 9, 6521 AM Nijmegen, 32 blz., f 7,50). Het zandpaden-snelwegenprobleem speelt ook een rol in de bijdrage over Great Expectations van Dickens, waarin de kleine Pip van Rochester naar Londen wandelt: ‘Pip heeft natuurlijk niet deze dijk genomen, maar gewoon de korste weg: de oude Romeinse weg naar Londen, dezelfde weg als indertijd de pelgrims uit Chaucers Canterbury Tales genomen moeten hebben en die nu A2 heet.’ Deze aflevering bevat ook bijdragen over het Lake District van Wordsworth, het Schotland van Johnson en Boswell, het Ierland van Heinrich Böll, het Spanje van Gerald Brennen, het Beierse woud van Claudio Magris, het Habsburgse rijk van Schwejk en de wereld van Le Grand Meaulnes en Winnie-the-Pooh. Wie, zoals ik, graag in de Vogezen wandelt, zal verrast opkijken bij het artikel over de tocht die Anna Blaman in de zomer van 1932 door dat gebied maakte. Het is verlucht met de onvermijdelijk Lien-met-de-mandolienachtige foto's van die dagen, waarop Blaman haar vier wandelende vriendinnen voor het nageslacht heeft bewaard. De tocht, die haar zestien jaar later inspireerde tot het schrijven van Eenzaam avontuur, werd ook in een reisverslag vastgelegd, waarin het gebeuren in de groep de zonnige buitenwereld overschaduwt. Het eindigt dat ook met de woorden: ‘Meisjes, 't is mooi geweest. Veel nog bleef ongezegd... Ik ben tevreden. Welbedankt!’

PvZ