Vrij Nederland. Boekenbijlage 1982

[p. 29]

Vertaald

In de Boekenbijlage worden interessante nieuwe buitenlandse uitgaven besproken op het moment van verschijnen. Een aantal van deze boeken komen later in Nederlandse vertaling. In Vertaald staan fragmenten uit de oorspronkelijke recensies om de boeken in de herinnering terug te roepen.

Hite Report

Bij de Arbeiderspers/Wetenschappelijke Uitgeverij verscheen Het Hite rapport over het sexuele leven van de man (vertaald door Elise Marijns, 894 pag. f69, -). Lodewijk Brunt schreef in de Boekenbijlage van 17 oktober 1981: ‘Dit nieuwste Hite Report is nog grootser en omvangrijker van opzet dan het eerste en heeft zo mogelijk nog meer pretenties. Vanaf 1974 zijn mannen in de Verenigde Staten tot in de verste uithoeken bestookt met een waar bombardement van vragenlijsten. (...) De verkregen antwoorden zouden inzicht moeten bieden in wat mannen voelen, denken en doen; of er veranderingen plaatsvinden in gevoelens over seks en op welke manier seksueel gedrag verbonden is met de rest van het mannenbestaan. Of een opiniepeiling als deze wel de meest aangewezen methode is om tot zulke verreikende resultaten te komen, is een vraag waar Hite zich niet druk om maakt. (...) Ze heeft de opinies van haar respondenten zodanig door elkaar geklutst, dat het zicht op wat mannen over hun seksualiteit hebben opgeschreven volkomen vertroebeld is geraakt. Wat de “norm” van de meerderheid is, valt niet meer te achterhalen, net zo min als die van een minderheid. Daar staat tegenover dat de “norm” van Hite nu alle aandacht krijgt.’

Marilynne Robinson

Bij de uitgeverij Villa (onderdeel van Van Holkema & Warendorf) verscheen Een huishouden van Marilynne Robinson (vertaald door Wim Dielemans, 222 pag. f24,50). Nienke Begemann schreef in de Boekenbijlage van 23 mei 1981 over Housekeeping: ‘Het middelpunt van deze verbazingwekkende eerste roman is een diep meer uit de ijstijd ergens in de bergen in het Amerikaanse verre westen. Het is koud, oud en mysterieus en houdt de hoofdfiguren, de kinderen Ruth en Lucille en hun tante Sylvie in zijn ban, omdat hun grootvader er in een luxetrein in is verdwenen vanaf de immense spoorbrug die de oevers van het meer verbindt. (...) Een inhoudsbeschrijving zegt bijna niets over het bereik van dit boek, dat veel wijder is dan in een paar zinnen kan worden aangegeven. Het is geen “vrouwenboek”, maar het is wel een illuminatie van het menselijk bestaan vanuit een puur vrouwelijk denken en voelen. (...) Het lezen van Housekeeping was voor mij het soort lezen dat ik me van vroeger herinner - de wereld buiten het boek hield op te bestaan en later werd alles gekleurd door de wereld van dit boek.’

Philip Roth

Bij Meulenhoff verscheen De eenzaamheid van Zuckermann van Philip Roth (vertaald door Bartho Kriek, 184 pag. f27,50). Nienke Begemann schreef over Zuckermann Unbound in de Boekenbijlage van 20 juni 1981: ‘De Zuckermann van de titel van deze roman is dezelfde Nathan Zuckermann die zich in The Ghostwriter via bizarre, shockerende fantasieën over Anne Frank losmaakt van een vaderfiguur en zich daardoor onvermijdelijk ook lossnijdt van een deel van zijn eigen achtergrond, van zijn ouders en van de joodse gemeenschap waarin zijn wortels liggen. (...) De post-Freudiaanse Zuckermann kan pas zijn plaats innemen onder de grote kunstenaars als hij het geheim heeft onthuld dat geen man volwassen kan worden zonder dat hij zijn “ouders” heeft omgebracht. Nathan Zuckermann doet dat in een indirecte vorm met zijn roman die iedereen behalve hij zelf leest als een pure autobiografie. Zuckermann Unbound vind ik een knap geschreven, knap gecomponeerde roman, met mooie absurde scènes en heel ontroerende momenten. Het is in zekere zin een beetje koket, maar ook ambitieus en flink.’

Varlam Sjalamov

Bij de Arbeiderspers verscheen Kolyma, verhalen uit de Goelag Archipel (vertaald door Marja Wiebes en Yolanda Bloemen). Willem G. Weststeijn schreef in de Boekenbijlage van 28 februari 1981 over Kolyma Tales (Kolymskije Rasskazy): ‘Sjalamovs verhalen laten zien op welk een afschuwelijke manier er in de tijd van Stalin met individuen en met menselijk leven is omgesprongen. Nog steeds zijn er mensen die de dood van Frits David, de dood van Mandelstam, Pilnjak en ontelbare anderen als “historische noodzaak” beschouwen, onvermijdelijke offers op de weg naar de heilstaat. Met zijn kalme, objectieve, ingetogen verhalen over zinloos toegebracht leed levert Sjalamov indirect een warm pleidooi voor de erkenning van de menselijke waardigheid en individualiteit.’

Marguerite Yourcenar

Bij Ambo verscheen Met open ogen, gesprekken tussen Marguerite Yourcenar en Matthieu Galey (vertaald door Ton van der Stap, 288 pag. f34,50). Doeschka Meijsing schreef over Les yeux ouverts in de Boekenbijlage van 24 april 1982: ‘Een lezer als ik, die nieuwsgierig geworden was naar de vrouw achter het imposante oeuvre, sloeg het boek na 335 pagina's enigszins teleurgesteld dicht. Wie er naar voren kwam uit de vragen en antwoorden, was een Yourcenar die in brede, kalme termen over de wereld sprak en uitspraken deed die aan wijsheid grensden. Wat ik wilde zien, was een levende schrijfster, wat ik kreeg was een wijze. (...) Heeft Yourcenar bij voorbeeld iets te zeggen over vrouwen? Het lijkt bijna onmogelijk, maar in een boek met de titel Les yeux ouverts, weet Yourcenar met al haar ogen open de veranderende positie van vrouwen slechts te becommentariëren met het bon mot: “un bon homme vaut une bonne femme.” (...) Ik merk dat ik te kritisch ben. Alsof het werk van Yourcenar bestaat uit humbug en toverkollerij. Dat is niet het geval. Het is een imposant en boeiend oeuvre dat telkens vragen oproept, waarvan de beantwoording ergenis veroorzaakt.’

V.S. Naipaul

Bij de Arbeiderspers verscheen Onder de gelovigen van V.S. Naipaul, vertaald door Tinke Davids, 547 pag. f65, -. Anthony Paul schreef over Among the believers in de Boekenbijlage van 17 oktober 1981: ‘In de winter van 1979, tijdens de Iraanse revolutie, realiseerde V.S. Naipaul zich ineens dat hij weinig van de islam afwist en besloot hij zijn licht op te steken in die landen waar de islam in orthodoxe vorm terug leek te keren: Iran, Pakistan, Maleisië en Indonesië. (...) Het is allesbehalve een “reisverslag”, al worden we onderweg wel getracteerd op wat voyeuristische hapjes die in dat genre thuishoren: landschappen, pittoreske Afghanen, de afschuwwekkende rechtbank Karachi, waar vooral het tekort aan boeien grote problemen baart. (...) In Among the believers geeft Naipaul een gedetailleerd en fascinerend verslag van die reis: in ieder geval fascinerend voor deze lezer die er minstens even onbevangen aan begon als Naipaul aan zijn omzwervingen.’

■