Gorki's vrienden
Vervolg van pagina 12
Over de vrouw van Tolstoi schreef Gorki een opstel waarin zij getekend wordt als een vrouw die eerder leed onder haar man dan als iemand die het leven van haar man vergalde, zoals in andere portretten van haar wel beweerd wordt. Nu, ik wil graag geloven dat het niet bepaald prettig geweest zal zijn om met Tolstoi getrouwd te wezen. Iemand die het vegetarisme predikt en 's nachts stiekem het bed uitgaat om grote lappen vlees uit de provisiekast te halen en te verslinden - tja, dat moet vervelend zijn geweest. Bovendien - al die idealisten op je landgoed! Als ik Sofia Tolstoi was geweest, had ik ze er allemaal afgeschopt. Nee, ze heeft het, als alle vrouwen van grote schrijvers, vast moeilijk gehad. In de hel is stellig een apart strafhoekje voor vrouwen die zich heel erg misdragen hebben: die moeten daar tot in lengten van dagen met een groot schrijver samenleven!
Voorts bevat Portretten nog opstellen over de toneel- en verhalenschrijver Leonid Andrejev, over Korolenko, over de dichter Blok en over Sergej Jesenin. De laatste drie opstellen zijn vrij kort; Gorki komt daarin niet veel verder dan het geven van een vrij vage impressie van Korolenko, Blok en Jesenin. Het opstel over Andrejev is langer, maar misschien toch minder interessant dan die over Tsjechov en Tolstoi. Of komt dat omdat Andrejev achteraf gezien niet zo'n interessante schrijver was? Of begreep Gorki weinig van hem omdat Andrejev fel anti-communistisch was? In het algemeen kan worden gezegd dat Gorki lezenswaardige portretten schreef, maar dat hij geen talent had voor boosaardigheid, voor gossip, voor details die iemand in een minder goed daglicht kunnen stellen. Het is moeilijk geloof te hechten aan hooggestemd geschreven portretten waarin de geportretteerden zich uitsluitend van hun goede kant laten zien. Wat er in Gorki's portretten ontbreekt is wat Tolstoi wel had toen hij over Dostojevski opmerkte: ‘Hij was een bijzonder onbeheerst mens, als hij driftig werd kwamen er knobbels op zijn kale schedel en begonnen zijn oren te bewegen.’ Kijk, zoiets - misschien helemaal niet waar - blijft je bij. Je ziet die bewegende oren voor je. Bij Gorki, en daarom ontbreekt er iets in deze portretten, bewegen de oren niet. ■
acrobatiek
Auteursrechtelijk beschermd