Vrij Nederland. Boekenbijlage 1982

[p. 59]

De blauw geruite kiel
Zesde jaargang nummer 16

De Tempelberg in Jeruzalem

Jan Stoof

Op woensdag 14 april is in een groot deel van de islamitische wereld gestaakt. Dat gebeurde om te protesteren tegen het feit dat op zondag 11 april in Jeruzalem een Israëli met een geweer twee mensen doodschoot en er enkele tientallen verwondde. Die schietpartij speelde zich afbij en in de Omar Moskee, op de Tempelberg in Jeruzalem. Nu wordt Jeruzalem beheerd door Israël, dat de stad in 1967 heroverde op Jordanië, en haar sedertdien in bezit houdt. Om die reden zijn veel islamitische landen kwaad op Israël. Voor de islamieten namelijk is Jeruzalem een heilige stad, na Mekka en Medina (in Saoedi-Arabië) de heiligste plaats van de islam. De islamieten nemen het de Israëli's, die een ander geloof aanhangen, het joodse, zeer kwalijk dat ze Jeruzalem en daarmee ook de Tempelberg bezet houden. En wanneer er dan juist op die Tempelberg een Israëli op islamieten schiet is, de boot helemaal aan, natuurlijk. Vandaar die staking op 14 april.

De Kidron vallei, met de opgravingen van de stad van David, foto ABC

Je ziet dat er twee dingen door elkaar lopen: de bezetting van Jeruzalem, en het feit dat er op een heilige plaats iets gebeurt dat door de mensen die geloven in de heiligheid van die plaats als zeer krenkend wordt ervaren. Eigenlijk zie je hier alle moeilijkheden tussen Israël en de islamitische landen (ook wel de Arabische landen genoemd, maar dat klopt niet: niet elke islamiet is Arabier) in een notedop. De buurlanden van Israël vinden dat de Joden die Israël stichtten de grond eigenlijk van Arabieren hebben gestolen, en zijn daarom boos. Dat heeft al vier oorlogen opgeleverd, in 1948, in 1956, in 1967 en in 1973. Hiernaast is er verschil van mening over de gang van zaken in Jeruzalem. Jeruzalem is namelijk niet alleen voor islamieten een heilige plaats, maar ook voor christenen en joden. Joden en islamieten hebben zelfs een gezamenlijk heiligdom, de plaats van de huidige Omar Moskee, maar van die plek hebben de islamieten de joden altijd weggehouden. Om die reden is nu voor de joden de Klaagmuur een plaats van grote betekenis. Daar betreuren zij de verwoesting van hun Tweede Tempel (in 70 na Christus). Toen Jordanië Jeruzalem bezet hield mochten de joden ook niet bij de Klaagmuur komen. Dat heeft bij de joden (en dus ook bij de Israëli's) weer kwaad bloed gezet.

Voor de christenen is Jeruzalem de plaats waar Jezus van Nazareth werd gekruisigd en ten hemel voer. De islamieten geloven dat de stichter van hun godsdienst, Mohammed, er zijn zogenaamde Nachtreis heeft gemaakt. Op die reis zou hij zijn meegenomen naar de hemel. Nu denken de islamieten dat op de Tempelberg de hemel begint. Maar ook voor Mohammed zelf was Jeruzalem al een heilige plaats. Waarschijnlijk volgde hij daarbij de joden na, uit hun geloof heeft de islam immers veel elementen overgenomen.

Zo zie je dat er in de wereld veel mensen een bijzondere waarde hechten aan Jeruzalem. En dat alles gebaseerd op hun geloof, dat wil zeggen op dingen die voor een nuchter mens op het eerste gezicht nogal onwaarschijnlijk zijn, of op dingen die heel misschien wel waar zijn, maar zeker niet bewezen kunnen worden. Dat Jezus in Jeruzalem is gekruisigd kan natuurlijk best kloppen, dat Mohammed er is geweest ook, en dat de

[p. 60]

Tweede Tempel er stond is zeker waar. Maar dat gedoe met die hemelvaart van Jezus en die hemeltocht van Mohammed heeft niets met feiten te maken.

Omdat het allemaal om geloof gaat is het eigenlijk gek dat de hele islamitische wereld protesteert als er iets onaangenaams gebeurt op de Tempelberg. Met die protesten willen de islamieten er op wijzen dat zij vinden dat de Israëlis de islamitische heiligdommen niet goed verzorgen, en dat ze (de Israëlis dus) er eigenlijk weg moeten. En in feite willen de islamieten protesteren tegen het bestaan van Israël - dat ze met wapens nooit heben kunnen verslaan.

De Israëlis van hun kant weten heel goed hoe gevoelig de positie van Jeruzalem is. Daarom hebben ze na de schietpartij onmiddellijk gezegd dat de man die het deed geestelijk gestoord is. Dat kan best waar zijn, maar het meest voor de hand ligt toch de gedachte dat de Israëlis zoiets maar vlug hebben gezegd omdat ze ook wel weten dat niemand het een gek kwalijk neemt wat hij doet. En daarmee zouden ze niet meer verantwoordelijk zijn voor de schietpartij.

Ik denk dat de man die er op los schoot iemand is die van alle spanningen in en om Jeruzalem en in een om Israël even genoeg had en zijn hart eens flink wilde luchten. Dat hij daarbij mensen wilde doodschieten is natuurlijk volkomen fout.

Dat er vandaag of morgen of overmorgen ook een islamiet of een christen is die hetzelfde doet, hoeft natuurlijk geen verbazing te wekken. Iedereen zou van al dat geharrewar zo verschrikkelijk boos kunnen worden dat hij eindelijk eens iets zou willen doen om alle problemen op te lossen. Het gevaar is alleen dat wanneer het een jood of een islamiet is, al die oude en bestaande ruzies weer de kop op steken. En dat levert het gevaar op dat er weer veel meer mensen gaan schieten. Oorlog, noemen we dat, en dat is nooit leuk.

■