Vrij Nederland. Boekenbijlage 1982

Storm op zee

Gerard Brands

Wat hoge golven betreft zijn zeelieden wel wat gewend. Als er een storm opsteekt, weten ze van tevoren dat hun schip over bergen en door dalen van wild zeewater moet varen. Het gekke is dat reuzengolven ook wel eens onverwacht opdoemen in een kalme zee. Mogelijk worden die veroorzaakt door een vulkanische uitbarsting op de bodem van de oceaan. Het is helemaal niet leuk wanneer zo'n enorme berg van water zich plotseling op een schip stort. Dat overkwam bij voorbeeld het schip Rosina een keer in de Atlantische oceaan. De hele bemanning werd in zee gespoeld behalve één matroos die toevallig ziek in zijn kooi lag.

Hoe weet men eigenlijk hoe hoog een golf is? Op de centimeter kan men dat natuurlijk niet meten. Maar als bekend is hoe hoog de brug van een schip of het kraaienest zich boven de zeespiegel bevindt en een golf is net zo hoog of hoger, dan is het niet zo moeilijk een betrouwbare schatting van de golfhoogte te maken.

De hoogste golf die ooit tijdens een orkaan is gemeten, was 34 meter van dal tot top. Moet je nagaan: dat is zo hoog als een flatgebouw van zes of zeven verdiepingen. Als zeeman loopje altijd het risico een keer zo'n golf te ontmoeten. Dan moet je maar hopen dat het goed afloopt. En denk niet dat een groot schip er minder last van zal hebben dan een klein schip. De Noorse tanker Wilstar was een mammoetschip van 132.000 ton, dat in een zware storm in de Indische Oceaan terechtkwam. Flinke golven beukten op het schip, toen de zee zich opeens leek te openen, vertelde de kapitein later. Het enorme schip dook de afgrond in en op dat moment rees een gigantische golf uit zee op. De Wilstar boorde zich met een daverende klap in de muur van water. Horen en zien verging en toen het schip weer uit het water te voorschijn kwam, was het grootste gedeelte van de boeg verdwenen. IJzeren platen van twee-en-een-halve centimeter dik waren opgerold alsof ze van blik waren en ijzeren spanten waren geknapt als luciferhoutjes. De Wilstar overleefde het avontuur. Honderden andere schepen zijn in de loop der jaren spoorloos verdwenen. Je kunt ervan op aan dat in de meeste gevallen een reuzengolf ze heeft opgeslokt.

Tekening The Tjong Khing

Gelukkig haalt de zee ook wel eens een grapje uit. In september 1958 voer een klein schip van het zuidelijkste puntje van Portugal naar het noorden. Er woei een krachtige wind, die na verloop van tijd nog toenam. De zee werd steeds ruwer en de golven sloegen over het schip. Opeens zag de kapitein recht vooruit een stuk zee zonder schuimkoppen op de golven. Even later bevond hij zich met zijn schip in volkomen rustig water. Hij kon zijn ogen niet geloven. Het leek wel een kanaal van een paar honderd meter breed dat zich uitstrekte tot de einder. Drie uur lang voer hij zonder een spatje aan dek in een laan van rustig water, terwijl links en rechts van het schip de zee kolkte.

■