De blauw geruite kiel
Zesde jaargang nummer 8
Wat moet Zuid Afrika nu met een fregat?
Het symbool van de Zuidafrikaanse strijdkrachten bestaat uit de strak getekende omtrek van een bastion, met daarin twee zwaarden (de landmacht), twee vleugels (de luchtmacht) en een anker (de marine).
Marine? Zuid-Afrika? Ja, Zuid-Afrika heeft een marine. Meestal sta je daar niet zo bij stil, maar vorige week is juist een van hun grootste schepen, en nog wel het vlaggeschip van de Zuidafrikaanse marine, gezonken. Het was de President Paul Kruger, een al wat ouder fregat, dat de Zuidafrikanen vooral gebruikten bij het opsporen van onderzeeërs. De President Paul Kruger is, voor een marineschip, tamelijk eerloos ten onder gegaan: tijdens een oefening bij zwaar weer voor de Zuidafrikaanse kust is het schip tegen een bevoorradingsschip aangevaren, opengescheurd, volgelopen en gezonken. Je zult maar schout-bij-nacht zijn op zo'n boot en dan je baas, de admiraal moeten vertellen dat je schuit foetsie is omdat je tegen de parlevinker bent opgevaren!
Maar, alle gekheid op een stokje. Wat moet Zuid-Afrika nu met een fregat? Sterker nog, wat moet Zuid-Afrika met een marine? Vanaf de Zuidpool heeft het geen inval over zee te vrezen, en vanuit de noordelijke buurlanden - Namibië (dat door Zuid-Afrika onrechtmatig is bezet), Botswana (dat geen noemenswaardige strijdkrachten heeft en bovendien niet aan zee grenst), Zimbabwe (dat ook al ingesloten ligt) en Mozambique (dat een marine heeft van nog geen duizend man, met een handjevol kleine scheepjes) hoeft Zuid-Afrika ook geen aanval over zee te vrezen.
Een fregat van de Zuidafrikaanse marine (foto ABC)
Er zijn dan ook andere redenen waarom Zuid-Afrika een marine heeft met grote schepen als fregatten en onderzeebootjagers. Om Kaap de Goede Hoop loopt immers een belangrijke scheepvaartroute tussen Azië en West-Europa. Langs die route komt een groot deel van de olie die vanuit het Midden-Oosten naar West-Europa gaat, zeker sinds de tankers zo groot zijn geworden dat ze niet meer door het Suezkanaal kunnen. En de Zuid-Afrikanen hebben zich zelf nu opgeworpen als beschermers van die scheepvaartroute rond Kaap de Goede Hoop.
Dat doen ze niet omdat ze zulke ruimhartige mensen zijn, maar om West-Europa en de Verenigde Staten tot vriend te houden. Zuid-Afrika is immers, zoals je weet, niet zo'n erg aardig land. Het huldigt het principe van de Apartheid, wat er in het kort op neer komt dat de blanke minderheid van de Zuidafrikaanse bevolking (tegen de viereneenhalf miljoen) voor zich zelf het recht opeist om de zwarte en gekleurde meerderheid (ruim twintig miljoen) te onderdrukken. En dat doet die minderheid dan ook danig. Niet alleen hebben de zwarte Zuid-Afrikanen geen stemrecht, en zijn ze niet vrij om te gaan en te staan waar ze willen, ook economisch worden ze achtergesteld. En wat er gebeurt met zwarte Zuid-Afrikanen die iets tegen Apartheid hebben, kun je hier bijna dagelijks in de krant lezen: ze worden in de gevangenis geworpen, en daar tamelijk slecht behandeld. Zo slecht dat je regelmatig hoort dat politieke gevangenen in de gevangenis sterven.
Goed, maar wat heeft Apartheid nu met de Zuidafrikaanse marine te maken? Dat zit zo: de blanke Zuid-Afrikanen hebben, om de zwarte en gekleurde Zuid-Afrikanen te kunnen blijven onderdrukken, hulp nodig van de West-Europese landen en de Verenigde Staten. Ze moeten wapens hebben en allerlei technische produkten. Maar nu bestaat in West-Europa en de Verenigde Staten al jarenlang een zekere weerzin tegen het Apartheidssysteem. Niet echt ernstig hoor, maar toch wel zo dat de Zuidafrikanen steeds het risico lopen dat die landen, grofweg de Navo-landen, Zuid-Afrika niet meer willen helpen. En dan zou het vlug gedaan zijn met de blanke minderheidsregering, dat spreekt vanzelf.
Vandaar dus dat de Zuidafrikanen van alles doen om zich in de ogen van de Navo-landen onmisbaar te maken. Daarmee gaan ze zo ver, dat zij de veiligheid van het zuidelijk deel van de Atlantische Oceaan in de gaten houden (daarmee wordt bedoeld dat ze schepen van de Sovjetunie die daar soms rondvaren, opsporen en volgen). En de gegevens over wat ze zien geven ze dan weer door aan de Navo. Niet officieel hoor, want de Navo wil officieel niets met Zuid-Afrika te maken hebben, officieel zijn alle Navo-landen tegen Apartheid. Nee, dat gaat min of meer stiekum. De Navo weet ‘toevallig’ precies op welke golflengte de Zuidafrikanen hun gegevens uitzenden, en dan zou ze toch wel gek zijn om die gegevens niet op te vangen en te gebruiken? Op die manier is Zuid-Afrika een nuttige partner die de Navo een hoop werk bespaart. En in ruil daarvoor is vanuit West-Europa en de Verenigde Staten nog nooit echt bezwaar gemaakt tegen de Apartheid. Want, zo denken de regeringen aan deze kant van de evenaar, zo lang de blanken het voor het zeggen hebben is de olieroute veilig, en weten wij of er soms Russische onderzeeërs in het zuidelijk deel van de Atlantische Oceaan rondscharrelen. En zo zie je dat het voor de Zuidafrikaanse minderheidsregering best de moeite loont om een goede marine te hebben.
JAN STOOF
Auteursrechtelijk beschermd
