Vrij Nederland. Boekenbijlage 1981

Gaan we nog vooruit?

Willem-Jan Martin

Het jaar zit er bijna op. Op de straathoeken verschijnen langzamerhand weer de stapels uit de grond gerukte denneboompjes en als je je ogen dicht doet, kun je de oliebollen al ruiken. Zoals elk jaar zetten de mensen in deze tijd de kachel een puntje hoger, sluiten de gordijnen en staan stil bij wat ze de afgelopen twaalf maanden hebben meegemaakt. In elk geval doen dat de eigenwijze types, die in allerlei kranten en blaadjes over popmuziek schrijven. Wat heeft 1981 nu precies voor muziek gebracht en is er misschien iets te zeggen over hoe het volgend jaar op dit gebied er uit zal zien?

Dat zijn niet speciaal eenvoudige vragen, zeker de laatste niet. Popmuziek is en blijft toch altijd een soort zak van Sinterklaas. Een grabbelton waarvan de inhoud steeds verandert, zodat wat nu het belangrijkste pakje lijkt over een tijdje best waardeloos kan zijn. Het is daarom misschien het beste om maar gewoon een aantal pakjes uit het papier te halen. Dingen die zijn opgevallen in het popgebeuren van 1981. De vraag naar wat dat kan betekenen voor 1982 laten we daarbij grotendeels liggen. Daar komen de ‘pakjes’.

Elvis Costello

1. In tegenstelling tot wat ik gehoopt had is de disco nog steeds niet voorbij. Er wordt rustig doorgeëikeld, hele radioprogramma's zijn er aan gewijd en als klap op de vuurpijl werden we dit jaar getracteerd op de nieuwste disco-uitvinding: de Stars On 45 en meer van zulke flauwekul. Muziek die nog minder dan nul cent waard is (ik heb er hier al eens over geschreven), maar er bij veel mensen toch in gaat als koek. Ik ben lang dat dit voorlopig niet ophoudt, juist omdat er zoveel geld mee te verdienen is. Zo heb je nu weer ene Disco Pimmetje, die de hits van André van Duin aan elkaar breit, nadat Van Duin zelf dat eerder als Rubberen Robbie met een aantal Nederlandse hits had gedaan. Ik bedoel maar, zo kunnen we nog wel een tijdje doorgaan.

2. Jammer genoeg ook niet stuk te krijgen zijn al die hele en halve Abba-imitaties. Maywood, Doris D. & The Pins, Saskia & Serge, het heeft allemaal weinig van zich zelf maar rijdt gewoon mee achter op de fiets bij Abba: een beetje hetzelfde tempo, een beetje hetzelfde zingen en hop, daar begint de kassa vrolijk te rinkelen. Blijkbaar houden veel mensen hun oren niet open en vreten ze alles ze voorgezet krijgen. Echt of namaak, als het een beetje klinkt, maakt het allemaal niet uit. Het is om treurig van te worden.

3. Opvallend is vervolgens hoe veel dit jaar is gebruik gemaakt van de muziek van vroeger, zoals bijvoorbeeld de rock-and-roll. Shakin' Stevens scoorde de ene hit na de andere, Alvin Stardust deed ook aardig mee, terwijl de Stray Cats op de voorgrond kwamen met al even stoffige klanken. Als we niet vooruit kunnen, gaan we maar achteruit, lijkt men hier en daar te denken. En vreemd genoeg zie je dat verschijnsel ook optreden bij groepen en artiesten, die nog kort geleden in de voorste rijen van het popgebeuren te vinden waren. Sprekende voorbeelden zijn Joe Jackson en Elvis Costello, van wie de eerste zich heeft verslingerd aan de jazz uit de jaren dertig, terwijl Costello alleen nog maar belangstelling schijnt te hebben voor country-and-western, muziek zoals die te horen is op zijn single A Good Year For The Roses. Daarnaast zie je vrij nieuwe Engelse groepen (bij voorbeeld The Au Pairs) na een veelbelovend begin langzaamaan in disco-richting opschuiven!

4. Hoe zit dat, zijn de dames en heren nu al moe? Gaan we niet meer vooruit, en zijn er in 1981 dan eigenlijk maar weinig leuke dingen gebeurd? Ik geloof inderdaad dat dit jaar op het gebied van de popmuziek niet veel schokkends heeft opgeleverd. Veel grijze muziek, zoals je hierboven hebt kunnen lezen, en weinig lichtpunten. Nieuw was het optreden van Adam & The Ants en soortgelijke, fraai uitgedoste, groepen. Aardig was ook, dat de Rolling Stones eindelijk weer eens behoorlijk werk afleverden. Maar toch zullen we het hier niet van moeten hebben. De Stones worden intussen een beetje te oud voor dit werk en spelen eigenlijk al lang geen vernieuwende rol van betekenis meer. Aan de andere kant leunt de muziek van Adam en zijn vrienden zo zwaar op bijkomstigheden (de vondst van de Afrikaanse drumroffels, de kledij), dat zij het waarschijnlijk niet erg lang zullen uithouden en snel zullen moeten plaats maken voor een volgend modeverschijnsel: het toenemend gebruik in de pop van de zogenaamde salsa-muziek, vrolijk swingende klanken uit Zuid-Amerika.

Belangrijker voor de toekomst van de popmuziek lijkt mij daarom het oprukkende leger van synthesizers en andere electronische apparatuur en het groeiende aantal muzikanten dat daarmee, ook in ons land, aan het rotzooien slaat. Hier wordt gewerkt aan iets nieuws, al blijft het afwachten hoe het precies uitpakt en bestaat het gevaar (óók daarover schreef ik al eens eerder) dat we uiteindelijk uitkomen bij kille computermuziek waaraan ik zelf in elk geval weinig lol zou beleven. Maar we zien wel. Een nieuw jaar staal voor de deur. Er kan nog veel gebeuren.