Essays van H.C. ten Berge
Vervolg van pagina 50
rair conservatisme is het wél. Want even belangrijk als het literaire resultaat is de manier waarop dat tot stand is gekomen. Als de sporen van dat proces volledig worden uitgewist, ontstaat al gauw de indruk van een directe en vanzelfsprekende verhouding tot de realiteit. En die is fictief. Daarom kan het heel goed zijn als schrijvers (bij voorbeeld), de problemen waar ze tijdens het schrijven op stuiten, expliciet verwerken. Bovendien: niemand schrijft direct over de werkelijkheid; de taal zit er altijd tussen. Schrijven is daarom, als het bewust gebeurt, eerder een interventie in de manier waarop en de taalvormen waarin in een bepaalde tijd over de werkelijkheid geschreven wordt. Ten Berge behoort tot de schrijvers die van dat interveniëren in zoverre een programma hebben gemaakt, dat ze feitelijke vormen van desintegratie, verval en vervuiling schrijvend het hoofd trachten te bieden. Van de vele vertaalde gedichten in Levenstekens & doodssinjalen is het volgende van Tarn zeker niet het beste; maar wel drukt het die intentie het zuiverst uit:
is: om ons heen te ontwerpen
van en synthetiese kracht
en het leven instandhoudt
van de tijdruimtelijke wereld
Die liefde voor het aardse leven, die Ten Berge ook verbindt met de voor het overige veel spontanere Breytenbach, is waarschijnlijk dé motivatie van Ten Berges schrijverschap
Auteursrechtelijk beschermd