Reynaert in tweevoud. Deel 1. Van den vos Reynaerde

(2002)–Anoniem Van den vos Reynaerde– rechtenstatus


Derde indagingaant. Dus gaet Grimbeert te Manpertuus. 1360[regelnummer] Als hire quam, vant hi in huus
[pagina 73]
Sinen oem ende vrauwe Ermelijnen, Die bi haren welpekijnenGa naar voetnoot1362 Laghen in die haghedochte.Ga naar voetnoot1363 Ende ten eersten dat Grimbeert mochte,Ga naar voetnoot1364 aant. 1365[regelnummer] Groette hi sinen oem ende ziere moyen.Ga naar voetnoot1365 Hi sprac: ‘En sal hu niet vernoyenGa naar voetnoot1366 Des onrechts daer ghi in zijt?Ga naar voetnoot1367 Dincket hu noch niet wesen tijtGa naar voetnoot1368 Dat ghi trect, oem Reynaert, 1370[regelnummer] Tote des conincs hove waert, Daer ghi wel zeere zijt beclaghet?Ga naar voetnoot1371 Ghi zijt iii waerven ghedaghet. Vermerrendi maerghin den dach,Ga naar voetnoot1373 So zorghic dat hu ne machGa naar voetnoot1374 1375[regelnummer] Negheene ghenade me ghescien.Ga naar voetnoot1375 Ghi sult in den derden daghe sienGa naar voetnoot1376 Huwen casteel bestormen, Manpertuus. Ghi sult gherecht sien voer hu huusGa naar voetnoot1378 Eene galghe ofte een rat.Ga naar voetnoot1379 1380[regelnummer] Over waer segghic hu dat:Ga naar voetnoot1380 Beede hu kindre ende hu wijfGa naar voetnoot1381 Sullen verliesen haer lijfGa naar voetnoot1382 Lachterlike, al sonder waen.Ga naar voetnoot1383 Ghi ne moghet selve niet ontgaen.Ga naar voetnoot1384 1385[regelnummer] Daeromme es hu de beste raet
[pagina 74]
Dat ghi met mi te hove gaet. Hets messelic hoet ghevallen mach:Ga naar voetnoot1387 Hu es dicken up eenen dachGa naar voetnoot1388- Vremder avontueren ghevallen 1390[regelnummer] Dan ghi noch, quite van hem allen,Ga naar voetnoot1390 Met des conincx orloveGa naar voetnoot1391 Maerghin sciet huten hove.’Ga naar voetnoot1392 Reynaert seide: ‘Ghi secht waer. Nochtan, Grimbeert, comme ic daer 1395[regelnummer] Onder des conincs ghesinde,Ga naar voetnoot1395 Dat ic binnen den hove vindeGa naar voetnoot1396- Es up mi verbolghen al. Quame ic danen, het ware gheval.Ga naar voetnoot1398 Nochtan dinct mi beter wesen 1400[regelnummer] - Ghenese of ic mach ghenesen -Ga naar voetnoot1400 Dat ic met hu te hove vare Dan het al verloren ware,Ga naar voetnoot1402 Casteel, kindre ende wijf Ende daertoe mijns selves lijf.Ga naar voetnoot1404 1405[regelnummer] In mach den coninc niet ontgaen.Ga naar voetnoot1405 Alse ghi wilt, so willic gaen.Ga naar voetnoot1406 Hoert,’ seit hi, ‘vrauwe Hermelijne, Ic bevele hu die kindre mine,Ga naar voetnoot1408 Dat ghire wale pleghet nu.Ga naar voetnoot1409 1410[regelnummer] Voer alle dandre bevelic huGa naar voetnoot1410 Minen zone Reynaerdine.
[pagina 75]
Hem staen wel de gaerdelineGa naar voetnoot1412- In zine muulkine overal. Ic hope dat hi mi slachten sal.Ga naar voetnoot1414 1415[regelnummer] Hier es Rossel, een scone dief,Ga naar voetnoot1415 Die hebbic nochtan harde lief,Ga naar voetnoot1416 Ja, als yement sine kindre doet.Ga naar voetnoot1417 Al eist dat ic nu van hier moet,Ga naar voetnoot1418 Ic salt mi nemen arde na,Ga naar voetnoot1419 1420[regelnummer] Up dat ic mach, dat ic ontga.Ga naar voetnoot1420 Grimbeert, neve, God moet hu lonen.’Ga naar voetnoot1421 aant. Met hoofschen woorden ende met sconen Nam Reynaert an de sine orlofGa naar voetnoot1423 Ende ruumde sijns selves hof.Ga naar voetnoot1424 1425[regelnummer] Ay, hoe drouve bleef vrauwe Hermeline Ende hare cleene welpekine, Doe Reynaert sciet huut ManpertuusGa naar voetnoot1427 Ende hi hof liet ende huus Aldus omberaden staen.Ga naar voetnoot1429 1430[regelnummer] Nu hoert wat Reynaert heeft ghedaenaant. Teerst dat hi quam an der heyden.Ga naar voetnoot1431 Hi sprac te Grimbeerte ende zeide: ‘Grimbert, scouwet, soete neve,Ga naar voetnoot1433 aant. Van zorghen suchtic ende beve.Ga naar voetnoot1434 a[regelnummer] Ic ga in vresen vander doet.Ga naar voetnoot1434a b[regelnummer] Mijn berouwenisse is so groet c[regelnummer] Van sonden die ik hebbe gedaen.
[pagina 76]
Grimbeert bij de vossenburcht en de biecht (r: lvi verso)
[pagina 77]
1435[regelnummer] Lieve neve, ic wille gaen 1437[regelnummer] Te biechten hier te di:Ga naar voetnoot1437 Hier nes ander pape bi.Ga naar voetnoot1438 Hebbic mine biechte ghedaen, 1440[regelnummer] Hoe so die saken sijn vergaen,Ga naar voetnoot1440 Mine ziele sal te claerre wesen.’Ga naar voetnoot1441 Grimbeert andwoerde na desen: ‘Oem, wildi te biechten gaen, So moetti dan verloven saenGa naar voetnoot1444 1445[regelnummer] Alle diefte ende allen roef, Of en diet hu niet een loef.’Ga naar voetnoot1446 ‘Dat weetic wel,’ sprac Reynaert.Ga naar voetnoot1447 ‘Grimbeert, nu hoert haerwaertGa naar voetnoot1448 Ende vandet mi gheraden.Ga naar voetnoot1449 1450[regelnummer] Siet, ic comme hu te ghenadenGa naar voetnoot1450 Van allegader mire mesdaet. Nu hoert, Grimbeert, ende verstaet:Ga naar voetnoot1452 aant. Confiteor pater, mater,Ga naar voetnoot1453 Dat ic den otter ende den cater 1455[regelnummer] Ende alle diere hebbe mesdaen. Daeraf willic mi in biechten dwaen.’Ga naar voetnoot1456 Grimbeert sprac: ‘Oem, walschedi?Ga naar voetnoot1457 Of ghi yet wilt, spreect jeghen miGa naar voetnoot1458 In Dietsche, dat ict mach verstaen.’Ga naar voetnoot1459 1460[regelnummer] Doe sprac Reynaert: ‘Ic hebbe mesdaen
[pagina 78]
Jeghen alle diere die leven. Bidt Gode dat hijt mi moete vergheven. Ic dede minen oem Brune Al bloedich maken sine crune.Ga naar voetnoot1464 1465[regelnummer] Tybeert dede ic muse vaen Daer ickene zeere dede slaen Tes papen huus, daer hi spranc int strec. Ic hebbe ghedaen groet ongherecGa naar voetnoot1468 Canticleer ende sine kindre: 1470[regelnummer] Waren si meerre ofte mindre,Ga naar voetnoot1470 Dicken makedicse los.Ga naar voetnoot1471 Dor recht beclaghet hi den vos.Ga naar voetnoot1472 Die coninc en es mi oec niet ontgaen.aant. Ic hebbe hem toren oec ghedaenGa naar voetnoot1474 1475[regelnummer] Ende mesprijs der coninghinne,Ga naar voetnoot1475 Dat si spade sullen verwinnenGa naar voetnoot1476- Also vele eeren van mi. Oec hebbic, dat segghic di, Grimbeert, mee liede bedroghenGa naar voetnoot1479 1480[regelnummer] Dan ic di soude ghesegghen moghen.Ga naar voetnoot1480 Ende Ysengrijn, dat verstaet,Ga naar voetnoot1481 aant. Hiet ic oem dor baraet.Ga naar voetnoot1482 Ic maectene moonc ter Elmaren,Ga naar voetnoot1483 aant. Daer wi beede begheven waren.Ga naar voetnoot1484 1485[regelnummer] Dat wart hem al te zeere te pinen.Ga naar voetnoot1485 Ic dede hem an die clockelijnenGa naar voetnoot1486
[pagina 79]
Binden beede sine voete. Dat luden wart hem doe so soeteGa naar voetnoot1488 Dat hijt emmer wilde leeren.Ga naar voetnoot1489 1490[regelnummer] Dat verghinc hem tonneeren,Ga naar voetnoot1490 Want hi luudde so utermatenGa naar voetnoot1491 Dat alle die ghinghen bi der stratenGa naar voetnoot1492 Ende waren binnen der Elmare,Ga naar voetnoot1493 Waenden dat die duvel wareGa naar voetnoot1494 1495[regelnummer] Ende liepen daer si luden hoerden. Eer hi doe conste in corten woerdenGa naar voetnoot1496 Ghespreken ‘Ic wille mi begheven,’Ga naar voetnoot1497 Hadsi hem na ghenomen tleven.Ga naar voetnoot1498 Sint dedic hem crune gheven.Ga naar voetnoot1499 aant. 1500[regelnummer] Hem maechs ghedincken al zijn leven,Ga naar voetnoot1500 Dat weetic wel over waer. Ic dede hem afbernen dat haer,Ga naar voetnoot1502 Sodat hem die zwaerde cramp.Ga naar voetnoot1503 Sint dedic hem meerren scampGa naar voetnoot1504 aant. 1505[regelnummer] Up thijs, daer icken leerde visschen, Daer hi niene conste ontwisschen.Ga naar voetnoot1506 Hi ontfincker meneghen slach.Ga naar voetnoot1507 Sint leeddickene up eenen dachGa naar voetnoot1508 aant. Tote des papen van Bloys.Ga naar voetnoot1509 1510[regelnummer] In al dat lant van Vermendoysaant.
[pagina 80]
So en woende gheen pape riker. Die selve pape hadde eenen spijkerGa naar voetnoot1512 Daer menich vet bake in lach.Ga naar voetnoot1513 Des haddic dicken goet ghelach.Ga naar voetnoot1514 1515[regelnummer] Onder dien spijker haddic een gatGa naar voetnoot1515- Verholenlike ghemaect. In dat, Daer dedic Ysingrijn in crupen. Daer vant hi rentvleesch in cupenGa naar voetnoot1518 Ende baken hanghende vele.Ga naar voetnoot1519 1520[regelnummer] Des vleesch dedi dor sine keleGa naar voetnoot1520 So vele gheliden utermaten.Ga naar voetnoot1521 Als hi weder huten gate Waende keeren huter noet,Ga naar voetnoot1523 Hem was dien leeden buuc so groetGa naar voetnoot1524 1525[regelnummer] Dat hi beclaghede zijn ghewin.Ga naar voetnoot1525 Daer hi was commen ongherich in,Ga naar voetnoot1526 Ne condi sat niet commen huut.Ga naar voetnoot1527 Ic liep, ic maecte groet gheluutGa naar voetnoot1528 Int dorp ende maecte groet gherochte.Ga naar voetnoot1529 1530[regelnummer] Nu hoert wat ic daer toebrochte.Ga naar voetnoot1530 Ic liep aldaer die pape zatGa naar voetnoot1531- Te ziere taflen ende hat. Die pape hadde eenen cappoen,Ga naar voetnoot1533
[pagina 81]
Dat was dat alrebeste hoen 1535[regelnummer] Dat men in al dat lant vant. Hi was ghewent al toter hant.Ga naar voetnoot1536 Dien prandic in minen montGa naar voetnoot1537 Voer die tafle daer hi stont,Ga naar voetnoot1538 Aldaert die pape toesach.Ga naar voetnoot1539 1540[regelnummer] Doe riep die pape: ‘Nu vanc, slach!Ga naar voetnoot1540 Helpe! Wie sach dit wonder nye?Ga naar voetnoot1541 Die vos comt daer ic toezye Ende roeft mi in mijn huus. So helpe mi Sancta Spiritus.Ga naar voetnoot1544 aant. 1545[regelnummer] Te wers hem dat hire quam!’Ga naar voetnoot1545 Dat tafelmes hi up namGa naar voetnoot1546 Ende stac de tafle dat so vloechGa naar voetnoot1547 Verre boven mi arde hoechGa naar voetnoot1548 In middenwaerde up den vloer.Ga naar voetnoot1549 1550[regelnummer] Hi vloucte zeere ende zwoer Ende hi riep lude ‘Slach!’ ende ‘Va!’Ga naar voetnoot1551 Ende ic voeren ende hi na.Ga naar voetnoot1552 Sijn tafelmes haddi verheven Ende brochte mi ghedrevenGa naar voetnoot1554 1555[regelnummer] Up Ysingrijn daer hi stont.Ga naar voetnoot1555 Ic hadde dat hoen in minen mont, Dat arde groet was ende zwaer. Dat so moestic laten daer,Ga naar voetnoot1558 Waest mi leet ofte lief.Ga naar voetnoot1559
[pagina 82]
1560[regelnummer] Doe riep die pape: ‘Ay, heere dief, Ghi moet den roef hier laten!’Ga naar voetnoot1561 Hi riep ende ic ghinc miere stratenGa naar voetnoot1562- Danen, daer ic wesen woude. Alse die pape upheffen soudeGa naar voetnoot1564 1565[regelnummer] Dat hoen, sach hi Ysingrine. Doe naecte hem eene grote pine.Ga naar voetnoot1566 Hi warpene int hoeghe metten messe.Ga naar voetnoot1567 Den pape volchden si zesse,Ga naar voetnoot1568 Die alle met groeten staven quamen.Ga naar voetnoot1569 1570[regelnummer] Ende als si Ysingrijn vernamen,Ga naar voetnoot1570 Doe maecten si een groet gheluutGa naar voetnoot1571 Ende die ghebuere quamen huutGa naar voetnoot1572 Ende maecten grote niemareGa naar voetnoot1573- Manlic andren, dat daer ware 1575[regelnummer] In spapen spijker een wulf ghevaen, Die hem selven hadde ghevaenGa naar voetnoot1576 Bi den buke in dat gat. Als die ghebuere ghevreescheden dat,Ga naar voetnoot1578 Liepen si dat wonder bescauwen.Ga naar voetnoot1579 1580[regelnummer] Aldaer wart Ysingrijn teblauwen,Ga naar voetnoot1580 Sodat hem ghinc al huten spele,Ga naar voetnoot1581 Want hi ontfincker arde veleGa naar voetnoot1582- Groete slaghe ende groete worpe. Dus quamen die kindre van den dorpeGa naar voetnoot1584
[pagina 83]
1585[regelnummer] Ende verbonden hem die hoghen.Ga naar voetnoot1585 Het stont hem so, hi moest ghedoghen.Ga naar voetnoot1586 So zeere slouchsi ende stakenGa naar voetnoot1587 Dat sine huten gate traken. Doe ghedoghedi vele onghevals.Ga naar voetnoot1589 1590[regelnummer] Ende bonden hem an sinen halsGa naar voetnoot1590 Eenen steen ende lietene gaenGa naar voetnoot1591 Ende lietene dien honden saen,Ga naar voetnoot1592 Diene ghinghen bassen ende jaghen.Ga naar voetnoot1593 Oec diende men hem met groten slaghen 1595[regelnummer] So langhe dat hi ghelove was.Ga naar voetnoot1595 Doe viel hi neder up dat gras Of hi ware al steendoot.Ga naar voetnoot1597 Doe was dier kindre bliscap groot. Ghindre was groete niemare.Ga naar voetnoot1599 1600[regelnummer] Si namene ende leidene up eene bareGa naar voetnoot1600 Ende droughene met groten ghehukeGa naar voetnoot1601 Over steene ende over struke.Ga naar voetnoot1602 Buten dien dorpe in eene grachtGa naar voetnoot1603 Bleef hi ligghende al dien nacht. 1605[regelnummer] Inne weet hoe hi danen voer.Ga naar voetnoot1605 Sint verwervic dat hi mi zwoerGa naar voetnoot1606 Ga naar voetnoot1606-aant. Sine hulde een jaer al omtrent. Dat dedi up sulc conventGa naar voetnoot1608
[pagina 84]
Dat icken soude maken hoenre sat.Ga naar voetnoot1609 1610[regelnummer] Doe leeddickene in eene statGa naar voetnoot1610 Daer ic hem dede te verstaneGa naar voetnoot1611 Dat twee hinnen ende eenen hane In een groet huus an eere stratenGa naar voetnoot1613 Up eenen aenbalke saten,Ga naar voetnoot1614 1615[regelnummer] Recht teere valdore bi.Ga naar voetnoot1615 Daer dedic Ysingrijn bi miGa naar voetnoot1616 Up dat huus clemmen boven. Ic seide, ic wilde hem gheloven,Ga naar voetnoot1618 Wildi crupen in die valdore,Ga naar voetnoot1619 1620[regelnummer] Dat hire soude vinden voreGa naar voetnoot1620 Van vetten hoenren sijn ghevouch.Ga naar voetnoot1621 Ter valdore ghinc hi ende louchGa naar voetnoot1622 Ende croep daerin met vareGa naar voetnoot1623 Ende began tasten harenthare.Ga naar voetnoot1624 1625[regelnummer] Hi taste ende als hi niet en vant,Ga naar voetnoot1625 Sprac hi: ‘Neve, hets hier bewantGa naar voetnoot1626- Te zorghen, ic ne vinder niet.’ Ic sprac: ‘Oem, wats hu ghesciet?Ga naar voetnoot1628 Cruupter een lettel bet in!Ga naar voetnoot1629 1630[regelnummer] Men moet wel pijnen om ghewin.Ga naar voetnoot1630 Ic hebse wech diere saten voren.’Ga naar voetnoot1631 Dus so liet hi hem verdoren,Ga naar voetnoot1632
[pagina 85]
Dat hi die hoenre te verre sochte. Ic sach dat icken hoenen mochteGa naar voetnoot1634 1635[regelnummer] Ende hortene so dat hi voerGa naar voetnoot1635 Van daerboven up den vloer Ende gaf eenen groeten val,Ga naar voetnoot1637 Dat si ontspronghen overalGa naar voetnoot1638 Die in dien huse sliepen. 1640[regelnummer] Die bi den viere laghen, si riepen,Ga naar voetnoot1640 Daer ware in huus si ne wisten watGa naar voetnoot1641 Ghevallen voer dat vyergat.Ga naar voetnoot1642 Si worden up ende ontstaken lecht.Ga naar voetnoot1643 Doe sine daer saghen echt,Ga naar voetnoot1644 1645[regelnummer] Wart hi ghewont toter doot.Ga naar voetnoot1645 Ic hebben brocht in menegher noot,Ga naar voetnoot1646 Meer dan ic ghesegghen mochte.Ga naar voetnoot1647 Nochtan, al dat ic nye ghewrochteGa naar voetnoot1648 aant. Jeghen hem, so ne roucke ic nietGa naar voetnoot1649- 1650[regelnummer] So zeere, als dat ic verrietGa naar voetnoot1650 Vrauwe Yswenden, sijn scone wijf, Die hi liever hadde dan sijns selfs lijf.Ga naar voetnoot1652 God die moet mi vergheven. Haer dedic dat mi liever ware blevenGa naar voetnoot1654- 1655[regelnummer] Te doene dant es ghedaen.’ Grimbeert sprac: ‘Of ghi wilt gaenGa naar voetnoot1656
[pagina 86]
Claerliken te biechten tote miGa naar voetnoot1657 Ende zijn van huwen zonden vry, So suldi spreken ombedect.Ga naar voetnoot1659 1660[regelnummer] In weet waerwaert ghi dit trect:Ga naar voetnoot1660 “Ic hebbe jeghen sijn wijf mesdaen.” Oem, dat en can ic niet verstaen,Ga naar voetnoot1662 Waer ghi dese tale keert.’Ga naar voetnoot1663 Reynaert sprac: ‘Neve Grimbeert, 1665[regelnummer] Ware dat hoofschede grootGa naar voetnoot1665 Of ic hadde gheseit al bloot:Ga naar voetnoot1666 “Ic hebbe gheslapen bi miere moyen”?Ga naar voetnoot1667 Ghi zijt mijn maech, hu souts vernoyenGa naar voetnoot1668 Seidic eeneghe dorperheit.Ga naar voetnoot1669 1670[regelnummer] Grimbeert, nu hebbic hu gheseit Al dat mi mach ghedincken nu.Ga naar voetnoot1671 Gheeft mi aflaet, dat biddic hu,Ga naar voetnoot1672 Ende settet mi dat hu dinct goet.’Ga naar voetnoot1673 Grimbeert was wijs ende vroetGa naar voetnoot1674 1675[regelnummer] Ende brac een rijs van eere hagheGa naar voetnoot1675 aant. Ende gaffer mede xl slagheGa naar voetnoot1676 Over alle sine mesdaden.Ga naar voetnoot1677 Daerna, in gherechten raden,Ga naar voetnoot1678 Riet hi hem goet te wesene 1680[regelnummer] Ende te wakene ende te leseneGa naar voetnoot1680
[pagina 87]
Ende te vastene ende te vierneGa naar voetnoot1681 Ende te weghe waert te stierneGa naar voetnoot1682 Alle die hi buten weghe sagheGa naar voetnoot1683 Ende hi voert alle sine dagheGa naar voetnoot1684 1685[regelnummer] Behendelike soude gheneeren.Ga naar voetnoot1685 Hierna so dedi hem verzweerenGa naar voetnoot1686 Beede roven ende stelen. Nu moet hi siere sielen pleghen,Ga naar voetnoot1688 Reynaert, bi Grimbeerts rade,Ga naar voetnoot1689 1690[regelnummer] Ende ghinc te hove up ghenade.Ga naar voetnoot1690 Nu es die biechte ghedaen. Die heeren hebben den wech bestaenGa naar voetnoot1692 Tote des conincs hove waert.aant. Nu was buter rechter vaertGa naar voetnoot1694 1695[regelnummer] Dien si te gane hadden begonnen Een pryoreit van zwarten nonnen,Ga naar voetnoot1696 Daer meneghe gans ende menich hoen, Meneghe hinne, menich cappoen Plaghen te weedene buten muere.Ga naar voetnoot1699 1700[regelnummer] Dit wiste die felle creatuere,Ga naar voetnoot1700 Die onghetrauwe Reynaert,Ga naar voetnoot1701 Ende sprac: ‘Te ghenen hove waertGa naar voetnoot1702- So leghet onse rechte strate.’ Met dusdanen barateGa naar voetnoot1704
[pagina 88]
Reynaert en Grimbeert bij het kloosterhof (r: lxix recto)
[pagina 89]
1705[regelnummer] Leedde hi Grimbeert bi der scueren, Daer die hoenre buten muere Ghinghen weeden harenthare.Ga naar voetnoot1707 Den hoenre wart Reynaert gheware.Ga naar voetnoot1708 Sine oghen begonden omme te ghane.Ga naar voetnoot1709 1710[regelnummer] Buten den andren ghinc een haneGa naar voetnoot1710 Die arde vet was ende jonc. Daerna gaf Reynaert eenen spronc,Ga naar voetnoot1712 Sodat dien hane die plumen stoven.Ga naar voetnoot1713 Grimbeert sprac: ‘Oem, ghi dinct mi doven!Ga naar voetnoot1714 1715[regelnummer] Onsalich man, wat wildi doen? Wildi noch om een hoen In alle die groete zonden slaenGa naar voetnoot1717 Daer ghi te biechten af zijt ghegaen? Dat moet hu wel zeere rauwen!’Ga naar voetnoot1719 1720[regelnummer] Reynaert sprac: ‘Bi rechter trauwen,Ga naar voetnoot1720 Ic hads vergheten, lieve neve. Bidt Gode dat hijt mi vergheve. Het ne ghesciet mi nemmermeer.’Ga naar voetnoot1723 Doe daden si eenen wederkeerGa naar voetnoot1724 1725[regelnummer] Over eene smale brugghe.Ga naar voetnoot1725 Hoe dicken sach Reynaert achter ruggheGa naar voetnoot1726 Weder daer die hoenre ghinghen!Ga naar voetnoot1727 Hi ne conste hem niet bedwinghen,Ga naar voetnoot1728 Hi ne moeste ziere zeden pleghen.Ga naar voetnoot1729
[pagina 90]
De vos en de das aan het hof (r: lxxii recto)
[pagina 91]
1730[regelnummer] Al hadde men hem thoeft afghesleghen,Ga naar voetnoot1730 Het ware ten hoenren waert ghevloghen Also verre alst hadde ghemoghen.Ga naar voetnoot1732 Grimbeert sach dit ghelaetGa naar voetnoot1733 Ende seide: ‘Onreyne vraet,Ga naar voetnoot1734 1735[regelnummer] Dat hu dat hoghe so omme gaet!’Ga naar voetnoot1735 Reynaert andwoerde: ‘Ghi doet quaetGa naar voetnoot1736 Dat ghi mine herte so verseertGa naar voetnoot1737 Ende mine bede dus verstorbeert.Ga naar voetnoot1738 Laet mi doch lesen 11 pater nosterGa naar voetnoot1739 1740[regelnummer] Der hoenre zielen van den cloesterGa naar voetnoot1740- Ende den gansen te ghenaden, Die ic dicken hebbe verraden,Ga naar voetnoot1742 Die ic desen heleghen nonnenGa naar voetnoot1743 Met miere lust af hebbe ghewonnen.’Ga naar voetnoot1744 1745[regelnummer] Grimbeert balch, ne waer ReynaertGa naar voetnoot1745 Hadde emmer zine oghen achterwaert,Ga naar voetnoot1746 Tes si quamen ter rechter stratenGa naar voetnoot1747 1748[regelnummer] Die si te voren hadden gelaten.Ga naar voetnoot1748 1750[regelnummer] Daer keerde si te hove waertGa naar voetnoot1750 1749[regelnummer] Ende arde zeere beefde Reynaert, Doe hi began den hove naken,Ga naar voetnoot1751 Daer hi waende seere mesraken.Ga naar voetnoot1752	voetnoot1362 welpekijnen: welpjes voetnoot1363 haghedochte: hol voetnoot1364 ten... mochte: zodra het G. mogelijk was (d.i. meteen) voetnoot1365 ziere moyen: zijn tante voetnoot1366 En... vernoyen: bent u niet verontrust voetnoot1367 over uw rechtsonzekerheid voetnoot1368 Dincket hu: vindt u het voetnoot1371 waar ernstige beschuldigingen tegen u geuit zijn voetnoot1373 als u morgen verstek laat gaan voetnoot1374 zorghic: vrees ik voetnoot1375 me: meer voetnoot1376 in: op voetnoot1378 gherecht: opgesteld voetnoot1379 rat: rad voetnoot1380 ik verzeker u het volgende voetnoot1381 Beede: zowel voetnoot1382 haer lijf: hun leven voetnoot1383 Lachterlike: op schandelijke wijze; al sonder waen: zonder twijfel voetnoot1384 u kunt er zelf niet aan ontsnappen voetnoot1387 het is onzeker hoe het zal aflopen voetnoot1388- u hebt vaak iets wonderlijkers meegemaakt voetnoot1390 Dan: dan dat; quite... allen: vrijgesproken van alle beschuldigingen voetnoot1391 orlove: toestemming voetnoot1392 morgen het hof verlaat voetnoot1395 ghesinde: gevolg voetnoot1396- iedereen aan het hof is mij slecht gezind voetnoot1398 als ik ervandaan zou komen, zou dat geluk zijn voetnoot1400 (vrij) erop of eronder voetnoot1402 Dan: dan dat voetnoot1404 daertoe: bovendien voetnoot1405 ik kan niet aan de koning ontsnappen voetnoot1406 willic: zal ik voetnoot1408 ik vertrouw mijn kinderen aan u toe voetnoot1409 opdat u goed voor hen zorgt voetnoot1410 Voer alle dandre: bovenal voetnoot1412- zijn snorhaartjes staan zo mooi op zijn snuitje voetnoot1414 mi slachten sal: op mij zal lijken voetnoot1415 scone dief: een mooie boef voetnoot1416 van hem houd ik zoveel voetnoot1417 als men van zijn kinderen kan houden voetnoot1418 eist: is het; van hier: hier weg voetnoot1419 ik zal er mijn uiterste best voor doen voetnoot1420 Up dat ic mach: als het binnen mijn vermogen ligt; ontga: ontsnap voetnoot1421 moet: moge voetnoot1423 an de sine orlof: van de zijnen afscheid voetnoot1424 ruumde: verliet voetnoot1427 sciet huut: wegging van voetnoot1429 omberaden: onbeschermd voetnoot1431 an der heyden: op het open veld voetnoot1433 scouwet: ziet voetnoot1434 zorghen: angst voetnoot1434a ik ben in doodsnood voetnoot1437 te di: bij jou voetnoot1438 iemand anders die priester is, is hier niet in de buurt voetnoot1440 hoe het ook zal aflopen voetnoot1441 te claerre: des te reiner voetnoot1444 verloven saen: afzweren met onmiddellijke ingang voetnoot1446 anders helpt het (d.i. de biecht) u geen zier voetnoot1447 wel: heel goed voetnoot1448 haerwaert: hier voetnoot1449 en wil mij raad geven voetnoot1450 hu te ghenaden: tot u om vergeving voetnoot1452 verstaet: luister voetnoot1453 ik belijd (biecht)vader, moeder voetnoot1456 in biechten dwaen: door de biecht zuiveren voetnoot1457 walschedi: spreekt u Frans voetnoot1458 Of ghi yet wilt: als het u belieft voetnoot1459 dat... verstaen: zodat ik het kan begrijpen voetnoot1464 Al: geheel voetnoot1468 ongherec: leed voetnoot1470 of het er nu veel of weinig waren voetnoot1471 ik hielp hem (d.i. C.) er vaak vanaf voetnoot1472 Dor... hi: terecht klaagt hij over voetnoot1474 toren: leed voetnoot1475 en de koningin schande aangedaan voetnoot1476- (zoveel) dat het lang zal duren voordat zij evenveel eer van mij zullen ontvangen voetnoot1479 mee: meer voetnoot1480 moghen: kunnen. voetnoot1481 dat verstaet: begrijp het goed voetnoot1482 noemde ik bedrieglijk oom voetnoot1483 moonc ter Elmaren: monnik in (het klooster) E. voetnoot1484 waar wij beiden ingetreden waren voetnoot1485 dat is hem zwaar komen te staan voetnoot1486 clockelijnen: klokkentouwen voetnoot1488 wart... soete: vond hij toen zo prettig voetnoot1489 emmer: beslist voetnoot1490 verghinc hem tonneeren: liep slecht voor hem af voetnoot1491 utermaten: hard voetnoot1492 ghinghen bi der straten: buiten liepen voetnoot1493 Ende: en (degenen die) voetnoot1494 Waenden: meenden voetnoot1496 Eer: voordat; in corten woerden: snel voetnoot1497 wille mi begheven: wil intreden voetnoot1498 Hadsi hem na: hadden zij hem bijna voetnoot1499 daarna bezorgde ik hem een tonsuur voetnoot1500 Hem maechs ghedincken: dat zal hij zich herinneren voetnoot1502 ik brandde hem zijn haar af voetnoot1503 hem die zwaerde cramp: zijn hoofdhuid ineenschrompelde voetnoot1504 dedic hem meerren scamp: maakte ik hem nog meer te schande voetnoot1506 terwijl hij niet kon ontsnappen voetnoot1507 ontfincker meneghen slach: kreeg er een pak slaag voetnoot1508 leeddickene: bracht ik hem voetnoot1509 Tote des papen: naar (het huis van) de priester voetnoot1512 Die selve pape: deze pastoor; spijker: (voorraad)schuur voetnoot1513 bake: zijde spek voetnoot1514 daarvan smulde ik vaak voetnoot1515- een gat... ghemaect: een gat gemaakt dat buiten het zicht was voetnoot1518 rentvleesch in cupen: rundvlees in kuipen voetnoot1519 baken hanghende vele: er hing veel spek voetnoot1520 Des vleesch: van het vlees voetnoot1521 buitensporig veel passeren voetnoot1523 huter noet: buiten gevaar, d.i. in veiligheid voetnoot1524 was zijn vervloekte buik zo dik voetnoot1525 beclaghede zijn ghewin: zijn profijt betreurde voetnoot1526 Daer: daar waar; ongherich: hongerig voetnoot1527 kon hij verzadigd niet naar buiten komen (d.i. Y. komt klem te zitten) voetnoot1528 maecte groet gheluut: zorgde voor veel lawaai voetnoot1529 maecte groet gherochte: veroorzaakte veel kabaal voetnoot1530 wat ic daer toebrochte: hoe ik dat (het kabaal) teweegbracht voetnoot1531- zat [...] ende hat: zat te eten voetnoot1533 cappoen: kapoen (d.i. gesneden haan, bestemd om vetgemest te worden) voetnoot1536 ghewent al toter hant: helemaal gewend (om te eten) uit de hand voetnoot1537 prandic in minen mont: greep ik in mijn bek voetnoot1538 terwijl hij voor de tafel stond voetnoot1539 onder de ogen van de priester voetnoot1540 vanc: grijp (hem); slach: sla dood voetnoot1541 dit wonder nye: ooit zoiets wonderlijks voetnoot1544 Sancta Spiritus: verbastering van Spiritus Sanctus, Heilige Geest voetnoot1545 Te wers hem: des te erger voor hem voetnoot1546 hi up nam: greep hij voetnoot1547 stac de tafle: stootte tegen de tafel voetnoot1548 arde hoech: zeer hoog voetnoot1549 In middenwaerde up: midden op voetnoot1551 Va: grijp (hem) voetnoot1552 voeren: (liep) weg; na: erachter aan voetnoot1554 brochte mi ghedreven: dreef mij voetnoot1555 naar de plaats waar Y. was voetnoot1558 laten: achterlaten voetnoot1559 of ik wilde of niet voetnoot1561 roef: buit voetnoot1562- ghinc... Danen: ging op weg voetnoot1564 upheffen: optillen voetnoot1566 toen raakte hij (Y.) danig in het nauw voetnoot1567 warpene int hoeghe: raakte hem in het oog voetnoot1568 zes man volgden de priester voetnoot1569 staven: stokken voetnoot1570 vernamen: zagen voetnoot1571 een groet gheluut: veel herrie voetnoot1572 en de buren kwamen naar buiten voetnoot1573- Ende... andren: en (dezes man) vertelden elkaar opgewonden voetnoot1576 ghevaen: gevangen (d.i. vastgeklemd) voetnoot1578 toen de buren dat hoorden voetnoot1579 Liepen: gingen voetnoot1580 teblauwen: afgeranseld voetnoot1581 zodat het bittere ernst voor hem werd voetnoot1582- ontfincker... worpe: kreeg er heel veel grote slagen en stenen te verwerken voetnoot1584 Dus: in die toestand (Y. is toegetakeld en zit vastgeklemd) voetnoot1585 en blinddoekten hem voetnoot1586 zijn positie was zodanig dat hij het moest toestaan voetnoot1587 slouchsi ende staken: sloegen en staken zij hem voetnoot1589 toen kreeg hij veel ellende te verwerken voetnoot1590 bonden: (de kinderen of de dorpelingen) bonden voetnoot1591 lietene gaen: lieten hem lopen voetnoot1592 en lieten de honden snel op hem los voetnoot1593 die hem blaffend opjoegen voetnoot1595 ghelove: uitgeput voetnoot1597 steendoot: morsdood voetnoot1599 er was grote opwinding (onder de kinderen) voetnoot1600 leidene up eene bare: tilden hem op een (lijk)baar voetnoot1601 ghehuke: geschreeuw voetnoot1602 langs stenen en struiken (d.i. over de onbebouwde grond buiten het dorp) voetnoot1603 gracht: greppel, graf voetnoot1605 ik weet niet hoe hij er wegkwam voetnoot1606 verwervic: lukte het me voetnoot1606- zwoer... omtrent: een jaar lang zijn vriendschap (zijn trouw als leenman) beloofde voetnoot1608 up sulc convent: op voorwaarde voetnoot1609 dat ik hem vol kippen zou stoppen. voetnoot1610 leeddickene in eene stat: bracht ik hem naar een plaats voetnoot1611 dede te verstane: vertelde voetnoot1613 an eere straten: langs de weg voetnoot1614 aenbalke: hanenbalk voetnoot1615 vlakbij een (zolder)luik voetnoot1616 bi mi: met mij voetnoot1618 ic wilde hem gheloven: dat ik hem verzekerde voetnoot1619 dat als hij door het luik zou kruipen voetnoot1620 vore: vooraan (d.i. direct achter het luik) voetnoot1621 sijn ghevouch: zoveel hij wilde voetnoot1622 ghinc hi ende louch: ging hij lachend voetnoot1623 met vare: voorzichtig voetnoot1624 tasten harenthare: her en der rond te tasten voetnoot1625 niet: niets voetnoot1626- hets... zorghen: er is iets mis hier voetnoot1628 wats hu ghesciet: wat is er met u aan de hand voetnoot1629 lettel bet: beetje verder voetnoot1630 om iets te krijgen moet men wel moeite doen voetnoot1631 die vooraan zaten heb ik weggehaald voetnoot1632 hem verdoren: zich beetnemen voetnoot1634 hoenen mochte: te pakken kon nemen voetnoot1635 hortene: stootte hem; voer: viel voetnoot1637 met een enorme dreun voetnoot1638 ontspronghen: ontwaakten voetnoot1640 den viere: het vuur voetnoot1641 dat er iets onbekends in huis was voetnoot1642 vyergat: stookgat voetnoot1643 worden up: stonden op; lecht: licht voetnoot1644 echt: daarna voetnoot1645 ghewont toter doot: levensgevaarlijk verwond voetnoot1646 hebben: heb hem; in menegher noot: in vele moeilijkheden voetnoot1647 ghesegghen mochte: zou kunnen vertellen voetnoot1648 nye ghewrochte: ooit misdeed voetnoot1649- so... zeere: daarvan heb ik minder spijt voetnoot1650 verriet: mij vergreep aan voetnoot1652 van wie hij meer hield dan van zijn eigen leven (d.i. dan van zichzelf) voetnoot1654- (dubbelzinnig) ik deed met haar iets dat ik liever niet had gedaan (of: iets dat ik liever nog zou doen) dan dat het gedaan was voetnoot1656 Of: indien voetnoot1657 Claerliken: oprecht voetnoot1659 ombedect: onversluierd voetnoot1660 ik weet niet wat u hiermee aanduidt voetnoot1662 dat... verstaen: dat begrijp ik niet voetnoot1663 wat u zeggen wilt voetnoot1665 zou het behoorlijk geweest zijn voetnoot1666 al bloot: onomwonden voetnoot1667 moyen: tante voetnoot1668 maech: verwant; hu souts vernoyen: het zou u mishagen voetnoot1669 als ik iets grofs zeggen zou voetnoot1671 mi... nu: ik me nu kan herinneren voetnoot1672 schenk me kwijtschelding van zonden, smeek ik u voetnoot1673 en schrijf me de boetedoening voor die u juist lijkt voetnoot1674 was wijs ende vroet: had kennis van zaken voetnoot1675 rijs van eere haghe: tak van een struik voetnoot1676 XL slaghe: veertig slagen (gebruikelijke kerkelijke straf) voetnoot1677 Over: voor voetnoot1678 in gherechten raden: als dringend advies voetnoot1680 te... lesene: ('s nachts) te waken en te bidden voetnoot1681 te vierne: de kerkelijke feestdagen te eerbiedigen voetnoot1682 te... stierne: de juiste weg te wijzen voetnoot1683 aan allen die hij zou zien afdwalen voetnoot1684 voert: voortaan voetnoot1685 fatsoenlijk in zijn levensonderhoud te voorzien voetnoot1686 verzweeren: afzweren voetnoot1688 nu moet hij zich om zijn zielenheil bekommeren voetnoot1689 bi Grimbeerts rade: op advies van G. voetnoot1690 up ghenade: in de hoop op genade voetnoot1692 hebben den wech bestaen: gingen op weg voetnoot1694 buter rechter vaert: terzijde van de weg (ook symbolisch: buiten het pad der deugd) voetnoot1696 een klooster van nonnen in een zwart ordekleed voetnoot1699 Plaghen te weedene: gewoon waren naar voedsel te zoeken voetnoot1700 felle creatuere: slechte wezen voetnoot1701 onghetrauwe: onbetrouwbare voetnoot1702- Te...strate: naar dat hof (d.i. het klooster) loopt de juiste weg voetnoot1704 dusdanen barate: deze list voetnoot1707 harenthare: her en der voetnoot1708 R. keek naar de kippen voetnoot1709 begonden omme te ghane: liet hij speurend rondgaan voetnoot1710 Buten: verwijderd van voetnoot1712 op deze (haan) sprong R. af voetnoot1713 plumen: veren voetnoot1714 ghi dinct mi doven: u lijkt wel gek voetnoot1717 slaen: terugvallen voetnoot1719 dat zult u zeer betreuren voetnoot1720 Bi rechter trauwen: in alle oprechtheid voetnoot1723 het zal me nooit meer gebeuren voetnoot1724 toen keerden ze terug voetnoot1725 smale brugghe: kleine brug voetnoot1726 dicken: dikwijls; achter rugghe: achterom voetnoot1727 Weder daer: terug naar waar voetnoot1728 hij kon zich niet inhouden voetnoot1729 maar hij moest zijn natuur volgen voetnoot1730 zou men hem de kop afgeslagen hebben voetnoot1732 alst hadde ghemoghen: als hij (d.i. de kop) had kunnen komen voetnoot1733 ghelaet: gedrag voetnoot1734 Onreyne vraet: vieze vreetzak voetnoot1735 dat u zo gluurt voetnoot1736 doet quaet: doet er verkeerd aan voetnoot1737 dat u mij zo kwetst voetnoot1738 en mijn gebed verstoort voetnoot1739 lesen II pater noster: twee onzevaders bidden voetnoot1740- voor het zielenheil van de kippen en ganzen van het klooster voetnoot1742 aan wie ik mij vaak vergrepen heb voetnoot1743 heleghen: vrome voetnoot1744 door mijn listigheid (of: begeerte) afhandig gemaakt heb voetnoot1745 balch: was boos; ne waer: maar voetnoot1746 emmer: voortdurend voetnoot1747 Tes: totdat voetnoot1748 gelaten: verlaten voetnoot1750 keerde si: gingen zij voetnoot1751 began den hove naken: het hof naderde voetnoot1752 waar het naar hij vreesde zeer slecht met hem zou aflopen

Vorige Volgende

Reynaert in tweevoud. Deel 1. Van den vos Reynaerde

Derde indagingaant.

Over dit hoofdstuk/artikel

titels