Voorloopige lijst der Nederlandsche monumenten van geschiedenis en kunst. Deel V, I. De provincie Noord-Holland (uitgezonderd Amsterdam)

Terschelling.

Formerum.

Huis C 20 (1719), C 27 (XVIII A), C 30 (1749), de jaartallen in vlechtwerk.

De Hoorn.

De ned. herv. kerk is een eenbeukig gepleisterd baksteenen gebouw (verbouwd 1617), met 5/10-gesloten koor (XIII en XV?) en een zwaren, vrijstaanden, door een houten spits gedekten en beneden van reuzenmoppen opgetrokken toren (XIII?). Het N.W. deel der kerk vertoont overblijfselen van een romaansch gebouw: twee rondboogvensters en een ingang met rondboogveld, alle gedicht. De kerk bezit:

Doophek (1761).

Gesmeed ijzeren doopbekkenhouder (XVII).

Klok, in 1723 door Jan Crans te Enkhuizen gegoten.

Eenige gevels in gele en roode baksteen, met jaartalankers: 1676, 1721, 1748, 1749.

Landerum.

Huis D 223 (1721).

Eenige verspreide oude hoeven.

[p. 315]

Liers.

Huis C 58 (166.), C 57 (1664), C 56 (1687).

Midsland.

Twee steenen grens- of stoeppalen (XVII) voor de huizen 103 en 14 B.

De ned. herv. kerk (1881, ter plaatse eener XVII a) bezit:

Grafzerken: 1577, 1553(?), 1584, 1593, 1597, 1622, 1649, 1709, 1733, 1760/98.

Drie koperen kronen (XVII).

Op het kerkhof eenige grafzerken, o.a. van 1574 en 1618.

Gevels in gele en roode baksteen:

B 167. Ankers (1610).

B 163. (XVII B).

B 156. Ankers (1648).

B 98. (1678).

B 122. (1698).

B 165. (1722).

B 120. (XVIII a).

B 150. Ankers (1722).

B 112. Ankers (1731).

B 98. Gebeeldhouwd masker.

Op het Strijper kerkhof (hooggelegen) eenige rechtstaande zerken, o.a. van 1760, 1764, 1770, 1784, 1798, 1814; en vijf fragmenten van stoeppalen (XVII b).

Oosterend.

Gevel (1702).

Eenige verspreide oude hoeven.

[p. 316]

West-Terschelling.

Van de voormalige ned. herv. kerk (H. Brandanus) staat nog slechts de hooge zware toren (reeds in 1541 vermeld), die in 1833 tot vuurtoren (de ‘Brandaris’) ingericht, en toen geheel ommetseld is. In dezen toren drie gedenksteenen (1594 en 1666). Hardsteenen wenteltrap.

De tegenwoordige kerk is een eenvoudig gepleisterd gebouw (XVII). Zij bezit:

Rijk gesneden eiken preekstoel (XVII c).

Eiken doophek en dito gestoelte (XVII c).

Koperen doopboog (XVII c),

Grafzerken: 1669, 1797, 1800/1813.

Twee gegraveerde zilveren Avondmaalsbekers (1682).

Boomstraat. Trapgevel (XVII A) in gele en roode steen.

Gevels (XVII B, na den door de Engelschen gestichten brand van 1666), meerendeels in gele en roode baksteen:

Burgemeester Mentzstraat A 11, A 27, A 30.

Langebuurt A 17, A 20, A 24 (trapgevel met ankers), A 26, A 30 (ankers: 1668, twee stoeppalen).

De Ruyterdwarsstraat en De Ruyterstraat A 5.

Molenstraat A 10 (trapgevel).

Torenstraat A 5 (trapgevel met ankers), A 15, A 17.

Westerbuurtstraat A 21.

Gevels (XVIII A):

Burgemeester Mentzstraat A 9 (trapgevel), A 11 (ankers).

Langebuurtstraat A 32, A 38, A 40 (hiernaast een poortje met steen ± 1700), A 27 (ankers).

Torenstraat A 19, hoek Torendwarsstraat A 51 en A 57 (trapgevels), A 67.

Westerbuurtstraat A 9 (trapgevel).

Willem Barentsstraat A 5.

[p. 317]

Stoeppalen, behalve de reeds vermelde:

Langebuurtstraat A 25 (twee), A 42, A 52 (twee), Burgemeester Mentzstraat A 47 (twee), Molenstraat A 1 en A 12, alle XVII A.

Torenstraat A 65 (XVIII b).