Voorloopige lijst der Nederlandsche monumenten van geschiedenis en kunst. Deel V, I. De provincie Noord-Holland (uitgezonderd Amsterdam)

Ransdorp.

Durgerdam.

Het voormalig gemeentehuis, thans veldwachterswoning, is een houten gebouw (1687 blijkens steen) op steenen voet en met hoog dak. Hierop een vierkant koepeltorentje met klok (1689).

De ned. herv. kerk (1867 blijkens ankers) bezit:

Eiken preekstoel (XVII b), met ebbenhout ingelegd; tegen den rug een stuk snijwerk (1682).

Eiken doophek (XVII b).

Gesneden lezenaar (XVII b).

[p. 296]

Drie koperen kronen (XVII b).

Scheepje (XVII), waarbij een overschilderd bord met opschrift betreffende de verovering (1639) van een galjoen der vloot van d'Oquendo.

Klok, in 1672 gegoten door P. Hemony.

Het armen- en diaconieweeshuis is een houten gebouw, dat een eiken balkenzoldering met sleutelstukken (± 1656), vier eiken paneeldeuren, een fragment van een gesneden deurboogje en een schilderij: weesmeisje (alles ± 1650) bevat. Aan de achterzijde een houten vleugel (XVIII).

Holiesloot.

De moderne ned. herv. kerk bezit:

Preekstoel (XVIII d) met koperen blaker (XVII).

Doophek (XVII d), afkomstig uit Broek-in-Waterland, met koperen blaker.

Eiken bank (XVII).

Koperen voorzangerslezenaar.

Klok (XVIII d), gegoten door C. en J. Seest te Amsterdam.

Ransdorp.

Het raadhuis (1652, naar ontwerp van Pieter Pietersz van van Saendam, blijkens een document in het archief) is een gebouwtje van baksteen met toepassing van bergsteen. Rechte kroonlijst, doch oorspronkelijk wel hooger opgetrokken middenpartij. Dorische muurpilasters tegen de verdieping, die oorspronkelijk één doorloopende zaal bevatte. Hooge stoep met moderne dubbele trap. Boven den ingang (die niet op zijn oorspronkelijke plaats is) een steen met wapen en vers. Geribde eiken deur. Deuromlijsting met twee consoles onder de latei. In den zijgevel twee gedichte rondboogvenstertjes. Inwendig gesneden sleutelstukken.

[p. 297]

De ned. herv. kerk (XVIII a, na instorting en afbraak der middeleeuwsche) is een, in 1833 hersteld, onbelangrijk gebouw. Tegen deze kerk staat een zware toren (XVI a, onvoltooid) van baksteen met bergsteenen hoek- en negblokken. In den westwand een hoog-opgaande spitsboognis met rijk geprofileerde dagkanten; hierin de door een bergsteenen lijst met hogels gedekte rondbogige ingang, waarboven een, thans dichtgemetseld, venster. Te weerszijden van den ingang overblijfselen van zuiltjes met gebeeldhouwde kapiteelen als dragers van (verdwenen) beelden; hierboven baldakijnen. De steunbeeren zijn gedeeltelijk weggehakt; Aan de oostzijde hebben zij gebeeldhouwde pinakels; hier ook inkassingen van verdwenen muurwerk (van de zijbeuken?). De tweede geleding is versierd met spitsboog nissen (laat-gothische traceeringen). De toren is vlak afgedekt. Traptoren tegen den N.O.-hoek. Inwendig: in den N. en den Z. muur een hooge nis met baksteenen traceeringen en met fries van rondboogjes, gedragen door consoles, op eene waarvan het Lam Gods. Vier kraagsteenen van een kruisribgewelf. Op omstreeks 4½ M boven den grond is, in den Z.-O. hoek een ruimte in den muur uitgespaard voor de berging van archiefstukken. Boven in den toren een klok met het wapen van Ransdorp, in 1620 door Henricus Meurs gegoten. Om het uurwerk een gesneden houten raamwerk met: 1621. De kerk bezit:

Eiken preekstoel (XVII B), oorspronkelijk hangend.

Eiken doophek (XVII b, naar fries XVIII a).

Koperen doopbekkenhouder (XVII).

Drie koperen kronen (XVII).

Vijf grafzerken met rozetten of engelenkopjes in de hoeken (op één: 1628).

Schellingwoude.

De ned. herv. kerk, op een kunstmatige hoogte gelegen, is een baksteenen gebouw (vermoedelijk XVI, maar in 1835

[p. 298]

nieuw bekleed) met driezijdige sluiting. De voorgevel is gepleisterd. Inwendig: houten tongewelf (XVI). De kerk bezit:

Eiken preekstoel (XVII c), met ebbenhout ingelegd.

Koperen predikantslezenaar (XVIII a) op arm (XVII B), koperen voorzangerslezenaar (XVIII d).

Koperen zandlooperhouder, een blaker en een dubbelen blaker (alles XVII B).

Eiken kist met snijwerk (1659) op het deksel en op de voorzijde.

Eiken offerblok (XVII).

Grafzerk (1716-1724).

Twee koperen kronen (XVII B).

Twee gegraveerde zilveren Avondmaalsbekers (XVII b).

Klok, in 1696 gegoten door Paulus Kopp te Minchen (aldus), met medaillon: Kruisiging.