Voorloopige lijst der Nederlandsche monumenten van geschiedenis en kunst. Deel V, I. De provincie Noord-Holland (uitgezonderd Amsterdam)

Purmerend.

d. Wereldlijke openbare gebouwen.

Het moderne raadhuis (1912) bevat: in de kamer van den controleur der belastingen twaalf stoelen (XVIII) en een gesneden spiegellijst (XVIII c), in de raadzaal een gesneden bank (XVIII b), twee gesneden en gepolychromeerde eiken lijsten (op eene: 1764), zeven portretten (± 1650) van stadhouders van Holland, waarvan vier op paneel en drie op doek; schoorsteenstuk (± 1650): M. Curius Dentatus geschenken weigerend; in de burgemeesterskamer elf stoelen en twee leunstoelen (XVIII d, bekleeding vernieuwd), gesneden lijst (XVIIIc)

e. Kerkelijke gebouwen.

1. De ned. herv. kerk is een koepelkerk, in 1853 gebouwd ter vervanging eener XVI A (H.H. Nicolaas en Catharina; XIV B stond hier eene kapel, welke in 1416 tot parochiekerk werd verheven). Grafkelders-Mauricius en Ruitenberg. Zij bezit:

Eiken preekstoel (± 1650).

Koperen doopboog (XVII c); koperen voorzangerslezenaar met het wapen van Purmerend.

Orgel (1739-1742, XIX a belangrijk hersteld) met gesneden versieringen boven de kast.

Marmeren epitaaf voor Catharina Riccen van Muylwijck († 1631)), Frederik Riccen († 1652) en hun zoon Ventidius Riccen († 1659).

Zerken: 1672, 1716-'26, 1727-'33, 1750-'69.

[p. 294]

Wapenborden van 1715 en 1775.

Vier zilveren bekers (1692), drie zilveren schotels en drie kannen (1735).

2. De evang.-luthersche kerk is een geheel vernieuwd gebouw ter plaatse eener kerk van 1712. Zij bezit:

Koperen doopboog (XVII d) met zwaan.

Koperen doopbekkenhouder (XVII d).

Zilveren doopbekken (1767), zilveren kan (1769), zilveren beker (1770).

3. De R.K. kerk (1863, door Th. Molkenboer) bezit:

Kazuifel met borduursel (± 1500).

Verguld zilveren monstrans (XV d) met beeldjes van H.H. Nicolaas (vernieuwd) en Catharina.

Gegraveerd zilveren bekertje (XVII).

Zilveren beslag van drie Missaalboeken.

Zilveren rozenkrans met filigraanwerk (XVI d) en kruisbeeldje (XVI).

Zilveren begrafenispenning (1667).

Schilderij op doek (XVII d, navolging van C. Netscher): David met het hoofd van Goliath.

De volgende pastoorsportretten: van Franciscus Petri, op paneel (1630); van Joannes Aldewereld, op paneel (± 1660); van Cornelis de Kooker, op paneel (± 1660); van Petrus Weerts, op doek (1756); van Wilhelmus van Leeuwen, op doek († 1803).

In het Bisschoppelijk museum te Haarlem bevindt zich een uit deze kerk afkomstig zilveren bekertje (XVI A).

g. Particuliere gebouwen.

1. Westerstraat E 49. Gevel (XVII A) van baksteen met versieringen van bergsteen. Top afgebroken. Oude kozijnen met

[p. 295]

vlechtwerk in de door korfbogen gedekte velden erboven. Deurkozijn met bovenlicht. Pakhuisvensters.

2. Weerwal D 96. Trapgevel (XVII) met toppilaster en twee ontlastingsbogen.

3. Bierkade A 119. Baksteenen gevel (XVIII c) met hardsteenen plint. Houten kroonlijst met gebeeldhouwde consoles. Versierde deurtravee en deur in geprofileerde omlijsting.

4. Bierkade A 117. Dergelijke gevel (XVIII d). Deurkozijn met twee zijlichten. Stoephek met gegoten ijzeren spijlen.

5. Weerwal D 93. Gevel (XVIII d). Boven de kroonlijst een relief: Neptunus. Hieronder een medaillon met zwaan. In de borstwering van het middenvenster een monogram.

Fragmenten en details:

Weerwal: D 96. Overblijfselen van een gevel (XVII).

Achterdijk B 38. Hardsteenen portiek (XVIII a) met gekroond wapenschild.

Gevelsteenen:

Kaasmarkt E 25 (XVII) en Westerstraat E 185 (± 1700).