Vooys. Jaargang 34

[p. 66]

Column
Lotte Walstra & Jorinde van Leeuwen
Plezier in lezen

In de columnreeks van deze jaargang is het woord aan eenieder die wil spreken over vertelcultuur. Van poetry- tot story slams, van kinderversjes tot klankgedichten. Kortom, als het maar vertelcultuur is. Deze editie is de beurt aan Jorinde van Leeuwen en Lotte Walstra, beiden werkzaam voor de VoorleesExpress Utrecht. Binnen de orale traditie neemt het voorleeswerk van dit initiatief een bijzondere plaats in, omdat tussen de voorlezer en de toehoorder in veel gevallen een taalbarrière is. De verhalen dienen daarom niet alleen om te inspireren, maar ook om te leren.

Bij de verhuizing van mijn ouders kwamen er stapels kinderboeken mijn kant op. Meerdere dozen vol aandenkens uit mijn jeugd overspoelden me. Tomte Tummetot, Welterusten kleine beer en Fien en Pien waren altijd mijn favoriete boeken. Als kind vond ik het heerlijk om in zulke boeken te duiken en me onder te dompelen in de verhalen. Pas op latere leeftijd besef ik dat dit plezier in lezen mij enorm heeft geholpen in mijn leven. Het geduld van mijn ouders om mij elke avond weer voor te lezen, heeft ervoor gezorgd dat ik nog steeds met veel plezier een boek opensla.

Deze passie voor lezen, de hoeveelheid woorden die ik op jonge leeftijd heb geleerd en de snelheid waarmee ik ze lees, werpen nu hun vruchten af. Daarom ben ik zo blij om me ook in mijn werkzame leven in te kunnen zetten voor kinderen, om hen diezelfde passie voor lezen te laten ontwikkelen. Sinds een jaar werk ik namelijk voor de VoorleesExpress Utrecht, een project waarbij vrijwillige voorlezers kinderen met een (mogelijke) taalachterstand in het Nederlands voorlezen. Op die manier probeert de VoorleesExpress ervoor te zorgen dat de taalontwikkeling bij kinderen gestimuleerd wordt en dat ouders het voorleesritueel consequent en actief voortzetten. De voorlezer betrekt de ouders in het voorleestraject en laat ze zien hoe ze kunnen voorlezen. Het uiteindelijke doel is dat ouders dit zelfstandig gaan oppakken.

Zelf ben ik vooral bezig met de praktische organisatie, om er zo voor te zorgen dat er jaarlijks 220 gezinnen in Utrecht voorgelezen worden, maar vrijwillig coördinator Lotte staat vlakbij de gezinnen. Zij begeleidt zes voorlezers en bemerkt dat het vooral de kinderen en hun enthousiasme zijn, die ervoor zorgen dat ouders gaan vertellen en voorlezen. Ouders zijn aan het begin van het traject soms sceptisch of erg verlegen. De voorlezer zorgt voor een fijne sfeer, waarin fouten gemaakt mogen worden en ouders steeds meer durven te zeggen en te vertellen. Het is voor de ouders die het Nederlands nog niet beheersen namelijk lastig om voor te lezen. Daarnaast bestaat in sommige

[p. 67]

Illustratie: Vince Trommel

talen geen schrift, waardoor voorlezen onbekend is. Om deze redenen proberen we te stimuleren dat ouders verhalen gaan vertellen, bij voorkeur in de taal die ze het beste beheersen, dus eventueel in hun moedertaal. Het is mooi om te zien hoe bij een gezin het dochtertje zó enthousiast is geworden dat ze haar moeder iedere avond vraagt om voor te lezen, zelfs als de voorlezer al geweest is.

Het is belangrijk dat kinderen plezier krijgen in het voorgelezen worden. Hierdoor zullen ze gemotiveerder zijn om zelf boeken te gaan lezen zodra ze dit kunnen. Het stimuleren van het voorlezen stimuleert zo het plezier in lezen. Dit is het uiteindelijke doel, want als kinderen veel blijven lezen, zullen ze de taal beter leren. In de praktijk observeert Lotte dit ook. Zo heeft een van de jongens aan wie wordt voorgelezen bijvoorbeeld een aantal lievelingsboeken, die hij ondertussen uit zijn hoofd kent. Hij gaat voor zijn ouders, broers, zussen en zijn voorlezer staan met het boek en slaat het open. Alsof hij het daadwerkelijk voorleest, gaat hij alle pagina's langs, laat alle plaatjes zien en stelt zelfs vragen aan zijn publiek. Aandachtig luistert iedereen naar hem en klapt zelfs wanneer hij klaar is. Hij begint te lachen en wil het nóg een keer doen. Het voorlezen heeft hem enthousiast gemaakt om verhalen te vertellen, want zelf lezen kan hij nog niet. Het lastige is dat de ouders vaak minder goed Nederlands spreken dan hun kind, waardoor ze het vertelde verhaal moeilijk met hun kind kunnen bespreken. Daarom is het belangrijk dat er ook in de moedertaal verhalen worden verteld en dat dit aangemoedigd wordt.

Het voorlezen zorgt ervoor dat zowel kinderen als ouders in het Nederlands durven te praten. Aan het begin van het traject zagen we dat zowel ouders als kinderen verlegen waren en bang om fouten te maken. Bij veel gezinnen wilden met name de ouders zich niet laten kennen en durfden ze niet aan te geven dat ze de voorlezer niet begrepen. Je ziet op zulke momenten de wanhoop in hun ogen als je niet met elkaar kan

[p. 68]

communiceren. De VoorleesExpress creëert een veilige omgeving waarin ouders en kinderen in het Nederlands kunnen praten, fouten mogen maken en aan durven te geven dat ze iets niet begrijpen. Het is prachtig om te zien dat na twintig weken ook de ouders vooruit zijn gegaan; ze durven namelijk meer te praten. Wij zijn erg blij dat we met de VoorleesExpress een kleine bijdrage kunnen leveren aan taalstimulering en natuurlijk vooral aan de ontwikkeling van het plezier in lezen en leren.¹

1 De VoorleesExpress is een initiatief van SodaProducties en wordt in meer dan honderd gemeenten in Nederland uitgevoerd. In Utrecht voert Taal doet meer de VoorleesExpress uit. Taal doet meer zorgt er met ruim zeshonderd vrijwilligers per jaar voor dat Utrechters kunnen meedoen in de samenleving. Het leren van de Nederlandse taal is een rode draad in het werk. Taal is nodig om een baan te vinden, met de leerkracht van je kinderen te praten, naar de huisarts te gaan, met een computer te werken of je huiswerk te maken. Wil je meer weten over Taal doet meer en de VoorleesExpress Utrecht? Kijk op www.taaldoetmeer.nl of www.voorleesexpress.nl.