Vooys. Jaargang 26

[p. 45]

De drang om de werkelijkheid te betoveren
Interview met Alexis de Roode
Kila van der Starre en Eva Meylink

foto: Keke Keukelaar

In 2005 debuteerde Alexis de Roode met de bundel Geef mij een wonder waarmee hij werd genomineerd voor de C. Buddingh'-prijs. Daarnaast verwierf De Roode steeds meer bekendheid op grote poëziepodia als de Nacht van de Poëzie, Poetry International en Onbederf'lijk Vers. Dit jaar verscheen zijn tweede, veelgeprezen bundel, Stad en Land. Naast het dichten is Alexis de Roode medeorganisator van het Poëziecircus en het NK Poetry Slam.

Is Stad en Land een vervolg op Geef mij een wonder?

De thematiek in beide dichtbundels verschilt van elkaar; Geef mij een wonder is een zeer persoonlijke bundel waarin de mens centraal staat; het gaat over afscheid nemen, over liefde en relaties. In Stad en Land wilde ik niet de blik op mezelf richten, maar wilde ik juist naar buiten kijken, naar de wereld. Daarin speelt de mens als verschijnsel en zijn relatie tot het landschap een rol.

Mogen we de ‘ik’ in beide bundels beschouwen als de auteur?

In veel gedichten, met name in de eerste bundel, ligt de ‘ik’ dicht bij mezelf, terwijl die in de tweede bundel veel minder gedefinieerd is. Zo staat in het gedicht ‘Pijnloze metamorfosen’ bijvoorbeeld geschreven: ‘ik ben een vrouw’, ‘ik ben een man’. Dat is een totaal onbepaald ‘ik’, want er had net zo goed kunnen staan ‘men is een vrouw’.

En de ‘ik’ in de laatste cyclus ‘Land’, de ‘ik’ die ‘de mens’ geofferd ziet terwijl hij in het gezelschap van monniken is?

Dat is inderdaad een duidelijk ‘ik’, een ‘ik’ dat veel dichterbij staat. Wanneer je in contact staat met je eigen wezen, kun je veel beter in contact treden met alles wat je omringt. Mijn idee is dat door alle prikkels die op je afkomen, het eigen ‘ik’ steeds meer teruggedrongen wordt. In ‘Stad’ is de ‘ik’ haast afwezig, terwijl in ‘Land’ weer plaats is voor een wezenlijk ‘ik’.

[p. 46]

Voel je als dichter dit soort prikkels eerder aan?

Als dichter moet je natuurlijk een bepaalde gevoeligheid hebben. Het ontvangen van prikkels heeft daar ongetwijfeld mee te maken. Mijn dichten komt in ieder geval voort uit mijn wrijving met de werkelijkheid; er is de behoefte om de werkelijkheid te veranderen, in zekere zin om de die te beheersen en te controleren. Eigenlijk wil ik de werkelijkheid beter of sprookjesachtiger maken.

In de laatste cyclus ‘Land’ komt de mens bijna niet aan bod. Het lijkt een ‘verstild’ hoofdstuk ten opzichte van de vorige twee (‘Mens’ en ‘Stad’) waarin de mens een grote rol speelt in de vernietiging van de wereld of het eentonig maken van de wereld.

Je kunt ook stellen dat de mens wordt vernietigd door de wereld en dat hij door zijn omgeving tot een ding gemaakt wordt. Vooral in een stedelijk landschap is dat laatste het geval. Dat is niet direct de schuld van de mens zelf; hij wordt zo gemaakt door de techniek. De mens lijkt soms een verlengstuk van de techniek, in plaats van omgekeerd. Alles wat je ziet en aanraakt is immers geïndustrialiseerd. Ik denk dat de stad daarin een paradoxale rol heeft; enerzijds is het een ziekmakende omgeving voor mensen; anderzijds heeft het prachtige voordelen, zoals vrijheid en het zijn van een ontmoetingsplek. Een gedicht als ‘Herberg’ verwoordt dat laatste. Ook ‘Voorjaar’ is een heel positief gedicht over de stad; het gaat over een stad die verstild is op een zondag in de lente, waardoor er een magische sfeer van vrijheid heerst. ‘Landloper’ is ook niet per se negatief, want daarin wordt het veranderen van het landschap en het opkomen van de stad beschreven als een natuurlijk groeiproces. Dat alles is bezield. Die Latijnse tekst slaat ook op de geest van het leven die alles bezwangert. Een stad kun je eigenlijk als een organisme beschouwen, als een levend wezen.

Ik wilde wél een tirade schrijven tegen de moderne architectuur en de industrialisering van het landschap. Bij ‘Rivier’ was mijn eerste doel om de vrijheid van de stad te beschrijven, maar dat is uiteindelijk een vrij negatief gedicht geworden. Anonimiteit is een vorm van vrijheid, omdat je onopgemerkt kunt doen en laten wat je wilt. De keerzijde ervan is eenzaamheid en dat gevoel krijgt de overhand in het gedicht.

De mens ontbreekt ook in de titel van de bundel, alleen Stad en Land en niet Stad, land en mens.

De mens staat vanzelfsprekend al centraal. Bovendien zou Mens, stad en land echt een vreselijke titel zijn. Stad en Land heeft voor mij een soort Middeleeuws gevoel; ouderwets en romantisch.

Je hebt een eigen website, je doet mee aan en organiseert poetry slams, je draagt gedichten voor op Lowlands, je beheert een Hyves-pagina. Is dat de hedendaagse dichter?

Ik probeer gebruik te maken van de techniek die de moderne tijd biedt. Ingmar Heytze is voor mij daarin een voorbeeld. Hij doet dat eigenlijk nog beter, want hij maakt gebruik van films, YouTube en andere multimedia; ik ga veel met hem om en ik neem dat automatisch een beetje over. Ik wil het de lezer zo makkelijk mogelijk maken om mij te vinden, want in de boekwinkels ben je als dichter zo goed als onzichtbaar. De meeste boekwinkels hebben weinig poëzie en het staat dan ook nog ergens in een kastje verstopt. Alleen als je heel veel geluk hebt lig je even op een tafeltje als je bundel uitkomt.

[p. 47]

Hoe zou je je dichterschap omschrijven?

Er zitten wel wat romantische aspecten aan, maar ik vond eigenlijk de omschrijving van Daniel Dee in Krakatau wel vleiend. Hij noemde mij een ‘postmoderne mysticus’. Daar kan ik mezelf wel mee vereenzelvigen. Ik zoek continu naar een metafysische laag, terwijl ik er eigenlijk als modern mens niet echt in kan geloven. Daarom ga ik enerzijds heen en weer tussen geloof in wetenschap en een mechanisch wereldbeeld en zoek ik anderzijds naar datgene dat het mechanische overstijgt.

Probeer je dat metafysische ook in het alledaagse te vinden?

Door naar het klooster en soms naar de kerk te gaan ontsnap ik aan het dagelijkse leven. Je bent dan even bezig met ethische waarden of met niet-aardse zaken. Ik ben eigenlijk altijd gefascineerd geweest door alles wat te maken had met niet-aardse zaken; tarotkaarten, handlezen, astrologie, hekserij: al die dingen vind ik zeer interessant. In geen van die dingen kan ik alleen echt geloven, vanwege mijn wetenschappelijke achtergrond.

In je gedicht ‘De lege landen’ (in Geef mij een wonder) vraag je om en wacht je op een wonder, ‘een heel klein krasje / in het diamant van de feiten’. Heb je nu, drie jaar later, een wonder gekregen?

Ik heb nog nooit een echt wonder gezien in die zin dat water in wijn is veranderd of dat soort wonderen. Tenminste, ik heb het nog nooit meegemaakt. Ik geloof wel in wonderen, in die zin dat, ten eerste, de werkelijkheid zoals wij die waarnemen, niet de hele werkelijkheid is. De menselijke geest is vooral analytisch, die kan dingen in stukken snijden en ontleden. Onze intelligentie is daarentegen heel beperkt wat betreft synthese en het zien van het omvattende geheel. Ik denk dat daarin het mysterie ligt. Het wonder zit verder in alles wat buiten je waarneming ligt, bijvoorbeeld in de onmetelijkheid van het heelal. Je weet dat het er is, maar je ervaart het bijna nooit. Zolang we in deze kamer zitten, ervaar je niet het wonder van het heelal. Maar als je ergens op reis bent, of je staat midden in de nacht op Texel, en je kijkt naar boven, dan kun je ineens het gevoel hebben het wonder van het heelal te ervaren.

Ben je nu bezig met een volgende bundel? Want je hebt op je website een planning staan tot 2024.

De derde bundel moet over tijd gaan; de werktitel is Klein getijdenboek, maar dat vind ik eigenlijk iets te ouderwets en ga ik misschien te veel door op de trant van Stad en Land. Het zal opnieuw metafysische, sprookjesachtige en escapistische elementen bevatten. De bundel moet gaan over de worsteling met tijd; ik ervaar mijn eigen leven immers continu als een gevecht met de tijd. Die strijd wil ik eigenlijk door middel van poëzie definitief beslechten. Tijd is wellicht een uitgezogen thema, dus ik zal mijn best moeten doen het ‘fris’ te houden. Toch denk ik dat het interessant kan zijn, omdat heel veel mensen een strijd leveren met hun agenda. Ik hoop dat ik die mensen kan aanspreken en een nieuw perspectief kan geven.

Ga voor de uitgebreide versie van dit interview naar www.tijdschriftvooys.nl en lees daar verder over wat Alexis vindt van de recensies over zijn bundels, de Nacht van de Poëzie, zijn periodes in het klooster, andere dichters en meer.