Vooys. Jaargang 9

Literaire ditjes en datjes

Onlangs verscheen er een studie van Charles Vergeer over de ‘erotiek van de Tachtigers’. Uit correspondentie en dagboekbladen bleek hun interesse voor de ‘meiden’. Hun gepubliceerde werk was doorgaans wat zediger van aard. Aan het eind van de vorige eeuw waren er nu eenmaal grenzen die niet overschreden mochten worden. Hans van Straten leeft echter in de twintigste eeuw, waarin men zich soms wat meer kan permitteren. Hij herlas enkele gedichten van de Tachtigers en vroeg zich af wat ze gedicht zouden hebben ‘als ze maar hadden gedurfd?’ Vervolgens vergreep hij zich aan zes oude werkjes en haalde de erotische lading naar de oppervlakte door middel van enkele tekstuele ‘aanpassingen’, zie bij voorbeeld de onderstaande bewerking van een gedicht van Albert Verwey.

Omdat Maatstaf van deze ‘tweelingzusters van Tachtig’ er maar drie wilde plaatsen, richtte Van Straten een eigen blaadje op, waarin hij ze allemaal kwijt kon. Hij noemde het Vlagtwedder grensbode, naar een krantje dat figureert in ‘De uitvreter’ van Nescio. Het eerste nummer verscheen op 8 september 1990. Inmid-

[p. 20]

dels zijn er zes nummers uitgekomen. De Vlagtwedder, zoals het blad in de wandeling heet, verschijnt af en toe, in een oplage van honderd stuks en wordt gratis verspreid. Van Straten: ‘Het abonneebestand is uiterst gevarieerd. Oude vrienden, uitgevers, copywriters, enkele dag- en weekbladen, bibliotheken. Systeem zit er niet in.’

Ik zal de Moire bij de handen vatten
En worstlen lijf aan lijf, en 'k laat haar niet
Voordat het rokken uit den weefstoel schiet,
En de eeuwge draden uit elkander spatten.

Als dan de wereld om ons heen vervliet
Tot chaos, leert mijn ziel haar krachten schatten,
En dán rusten mijn handen eerst, de matten,
Wanneer op háar gelaat de tint verschiet.

Daarna zal ik, dien zij niet kán weerhouden,
Nieuw leven weven uit dien groten dood, -
En 't zal het wonder mijner werken zijn: -

Want zie, ik zal een liefelijken schijn
Van vreugde en liefde, als soms mijn ziel omvloot,
Zacht leggen in uw ogen, die zo rouwden.

In: Albert Verwey, Oorspronkelijk dichtwerk. Eerste deel. Amsterdam 1938, p. 40.
Hans van Straten
‘Van de liefde die vriendschap heet’ (13)
naar Albert Verwey

Ik zal de Moire bij de handen vatten
En worstlen lijf aan lijf, en 'k laat haar niet
Voordat de rok haar van de heupen schiet
En 'k haar mag kletsen op haar achterplatten.

Als dan de wereld om ons heen vervliet,
Zijgen wij neer tegen de zolderlatten;
Mijn avond is nu toch weer naar de ratten,
Kaarsrecht steven ik af op 't eind van 't lied.

Ik weet, zij zal mijn drift niet tegenhouden,
Ik graaf mij stevig in haar stoere bloot
En 't zal het wonder mijner werken zijn.

Want denk: mijn sperma en haar heet venijn,
Vormt dat iets anders in haar helse schoot
Dan duivelsdraf zooals de heksen brouwden?

In: Vlagtwedder grensbode 1, p. 11.

Gevarieerde varianten

De inhoud is zeer divers en valt het beste te typeren als een mengelmoes van vermakelijke literaire ditjes en datjes. Er is veel aandacht voor poëzie. Curieus is een versie van Slauerhoffs gedicht ‘Angustia’, die Van Straten heeft samengesteld uit twee eerdere versies van Slauerhoff, een onvoltooide en een voltooide. Hij nam uit beide gedichten zijn favoriete strofen. Van Straten geeft aan deze derde versie de voorkeur. ‘Deze indruk is uiteraard subjectief. Om de lezer de kans te geven een eigen oordeel te vormen, plaats ik hierachter beide versies naast elkaar, waarbij de strofen die mijn voorkeur hebben, zijn omkaderd.’ (Vlagtwedder grensbode 4, december 1990.)

Deze aanpak opent perspectieven voor de toekomst! Er zijn genoeg dichters die kladjes hebben nagelaten, vellen met talloze varianten, dus er is volop keus. Wie zegt dat de dichters het zelf altijd het beste wisten? Genoeg dichters ook die al langer dan vijftig jaar dood zijn, dus geen problemen met de rechten. Het is misschien het aardigst als hedendaagse dichters zich met het samenstellen van de nieuwe versies gaan bezighouden. Als titel suggereer ik Gevarieerde Varianten.

Naast de ‘tweelingzusters’ bevat de Vlagtwedder ook poëzie van Van Straten zelf, onder andere een fraai gedicht over Gerrit Achterberg. Op de achterkant van elke aflevering staat een kleine quiz. Onder het kopje ‘Kent uw dichters!’ staan (fragmenten van) gedichten, waarbij de lezer de auteur moet zoeken. Een nogal pathetisch vers bleek een jeugdzonde van Geert van Oorschot. Dit werd onder andere geraden door ‘ene’ Jan G. Elburg te Haarlem.

Veel aandacht ook voor tal van literaire ‘kwesties’. Wie stond er bij voorbeeld model voor de uitvreter? Een primeur was het bericht over de vondst van 30 brieven van Du Perron uit 1929 en 1930. En hoe zat het met zijn arabische neef? De practical joke van Karel van het Reve? De gasmaskers van W.F. Hermans? Daarnaast fragmenten uit dagboekbladen. Eén daarvan behelst het verslag van een gesprekje met Adriaan Morriën. Morriën vertelt dat hij achtenzeventig is en nu een ideaal leven leidt: ‘Mijn hersenen werken nog heel behoorlijk, dus ik mag mij niet beklagen en ik beklaag mij ook niet. Alleen, je weet dat het niet lang meer zal duren.’ Uit de dagboekaanteke-

[p. 21]

ningen blijkt verder dat Van Straten het typoscript van Lisette Lewins roman Voor bijna alles bang geweest tot de helft heeft bekort. Het boek telt uiteindelijk in de definitieve versie nog altijd 357 dichtbedrukte pagina's!

Gossaerts erotica

Als een rode draad loopt door diverse nummers de speurtocht naar (alweer) erotica van Geerten Gossaert. De dichter wiens oeuvre slechts uit één bundel bestond, Experimenten. Gossaert heeft zich ooit laten ontvallen dat hij een jeugdzonde had begaan: hij schreef namelijk een aantal erotische verzen, door hem ‘priapeia’ genoemd. Zijn ze ooit verschenen? Gossaert had de verzen waarschijnlijk bij P.N. van Eyck in bewaring gegeven, met de stipulatie dat ze na zijn dood gepubliceerd mochten worden. Helaas overleed Van Eyck eerder dan Gossaert. De weduwe van Gossaert ontstak in woede toen men bij haar informeerde naar de priapeia. Van Straten vermoedt dat zij de verzen in de kachel heeft gestopt. ‘Zij verdient een plaats in het panopticum van beruchte literaire weduwen, dat binnenkort als dependance van het Letterkundig Museum zal worden geopend.’

Henk Hardeman

Redactie en administratie van Vlagtwedder grensbode: Hans van Straten, Stolberglaan 49, 3583 XM Utrecht.