Vooys. Jaargang 9

[p. 98]

De Vooys in Brabant

Ik weet dat ik beroemd ben. Er is in Utrecht een straat naar me genoemd, net als naar Vooys, overigens. In het geval van dit tijdschrift is het zelfs een plantsoen, in mijn geval een laan, helaas met een spelfout. Zeven of acht jaar geleden stal het toenmalige vriendje van mijn schoonzusje het straatnaambord voor me; dat hangt nu in de tuin en wordt 's zomers overwoekerd door de druif.

Per 1 juli heb ik binnen de letterenfaculteit van mijn universiteit een andere functie aanvaard, wat niet alleen kennismaken met nieuwe collega's betekent, maar ook afscheid nemen van oude. Het lijkt me een aardig plan om mijn ex-collega's een hart onder de riem te steken: ik wil ze laten zien dat ze even beroemd zijn als ik. Op een herfstavond heb ik om acht uur het PTT-postcodeboek opengeslagen, 1366 dikbedrukte pagina's, en om half twaalf begin ik de zin en de lol van de onderneming te betwijfelen.

De collega's waarom het me gaat zijn Van Gestel, Kerstens, Sturm en Verkuyl, maar na vier uur zoeken heb ik nog niets gevonden. Het Nederlandse postcodeboek bevat niet veel Nederlandse gemeenten, maar heel erg veel. Bovendien weet ik niet wat ik zal doen wanneer ik eenmaal iets heb gevonden. Dat laatste probleem schuif ik nog even voor mij uit. Ik moet op een andere, meer systematische manier zoeken.

Ik weet ruwweg in Oost-Brabant een gemeente St. Michielsgestel te liggen (wie niet?). Je verwacht in de omliggende plaatsen ‘Gestelsewegen’, of iets dergelijks. Die blijken er inderdaad te zijn. En naast verschillende ‘Gestelsewegen’ vind ik in Boxmeer een Past. Kerstenstraat, een Burg. Verkuylstraat en naast veel Kennedy-pleinen en vogelbuurten in Vught zelfs een Taalstraat. Daarnaast elders nog wat kleiner, maar evengoed bruikbaar grut.

Bij deze oogst komt een uitvoerbaar idee. Ik ga een kalender maken voor het nieuwe jaar, elke maand zal worden opgesierd door een foto van een straatnaambord. Ik schaf een gewone kalender aan, om het plaatje te kunnen vervangen door een op briefkaartformaat afgedrukte foto uit de verzameling. Maar eerst de foto's van de straatnaambordjes.

Begeleid door een reisgezel annex chauffeur fotografeer ik de Gestelseweg op een dag in de herfstregen, aan de zuidkant van Den Bosch; de Klinkerstraat in het prachtige oude centrum van Grave. Dan door De Peel naar rechts.

Ga niet naar Boxmeer als je er niets te zoeken hebt: hier begint de Oost-Europese nieuwbouw. Modder en zand liggen in regen en mist te wachten. Wegarbeiders steken er hun schop in teneinde rioolpijpen aan te leggen. Ze kijken ons na, terwijl we ons een weg banen met het fototoestel op de buik. Nat zijn we, maar gemotiveerd, want de Informatie-kaart aan het begin van de gemeente heeft ons het volgende beloofd: niet alleen heeft Boxmeer een Past. Kerstenstraat en een Burg. Verkuylstraat, maar er is zelfs een punt waar ze loodrecht op elkaar staan. Helaas was het onmogelijk de beide bordjes op één foto te krijgen, maar de unieke wetenschap dat de Kerstenstraat en de Verkuylstraat hier loodrecht op elkaar staan, ergens in Nederland, is voldoende compensatie.

In St. Michielsgestel zoeken we de Barrierweg op. ‘Barrier’ is een Engelse taalkundige term die bij syntactici sinds Chomsky vanaf halverwege de jaren tachtig in zwang is, maar de straatnaam zal daar wel niets mee te maken hebben. Ons reisdoel blijkt zich in elk geval te bevinden aan de uiterste westrand van het plaatsje, waar asfalt overgaat in halfverharde paden. Voorbij de villa-beschaving treffen we blaffende honden en een zwetende jogger. Soms geeft een straatnaambord informatie over de (of het) benoemde, maar daar is hier helaas geen sprake van. Ook had ik graag geweten hoe de Taalstraat, een kort stukje straat aan de noordkant van Vught, aan zijn naam komt. Ik maak mijn foto's en vertrek naar Tilburg.

Ik fotografeer daar nog een Kerstenstraat (wethouder, ditmaal). Mijn reisgezel wordt vooral getroffen door de vestigingen van de AaBe wolfabriek, die hier verspreid over het stadsdeel liggen. We gaan naar Dongen voor het Klinkerpad. Dongen is niet groot, maar dat betekent niet dat het Klinkerpad eenvoudig te vinden is: er heeft een gebeurtenis plaats waar ik (van-bovende-rivieren) geen weet van had. Het is de eerste zondag na de elfde van de elfde, en dan wordt

[p. 99]

deze Brabantse gemeente platgelegd door de Stroatparade. Het centrum is verstopt, we worden tussen de kieltjes, trompetten en dikke trommen tot stilstand gebracht. Moeizaam vinden we een parkeerplaats, maar geen Informatie-kaart. De inwoners hebben wel iets anders aan het hoofd, het bordje ‘VVV’ wijst het park in. Ik neem genoegen met een Mr. Stormstraat in Breda. Daarna naar huis.

Maar naar Dongen gaan we nog wel terug, twee weken later. Mijn reisgezel is er geboren, maar herinnert zich niet het bestaan van een Klinkerpad. We arriveren in de namiddag. Het dorp is tot rust gekomen: geen feestelijke parades meer en het VVV-kantoor is net een uur dicht. Een kantoorboekhandel

De Klinkerstraat

aan de Hoge Ham overhandigt ons, in ruil voor een gulden, een gestencilde kaart van de gemeente. In een renovatie-metnieuwbouw-wijk vinden we de Klinkerstraat. Op de terugweg rijden we langs het ouderlijk huis van mijn reisgezel, aan de Lage Ham. Ze is er lang niet geweest. Het huis wordt opgesierd door een bord GEVAARLIJK. GEVAAR VOOR INSTORTING, het wankele roestende hek, het skelet van een villa, overeind gehouden door Brabantse graffiti en de oprijlaan waar ze leerde fietsen, zijn overwoekerd. Het wordt donker. Ten onrechte bang voor files passeren we de grote rivieren.

In Utrecht maak ik het karwei af. Vlak om de hoek van mijn werkplek fotografeer ik het straatnaambordje van de A.B.C.-straat en dat van het De Vooys-plantsoen, niet ver van mijn woonhuis. (Later blijk ik daar gesignaleerd te zijn door een collega uit een andere sectie van mijn nieuwe vakgroep, die op het moment dat ik de scherpte-diepte instel met haar man voorbij rijdt. ‘Kijk, een nieuwe collega’, heeft ze tegen haar man gezegd.) Na twee weken afrondende activiteiten is de kalender klaar en ik leg hem met Sinterklaas stiekum op de vergaderkamer van mijn oude afdeling.

Er blijven een aantal zaken liggen. Ik bel naar het gemeentehuis van St. Michielsgestel om meer te weten te komen over de achtergrond van de Barrierweg. Ik blijk daarvoor de stadsarchivaris nodig te hebben, maar de heer Mikkers is er alleen op vrijdag. Vrijdagmiddag om twee uur hoor ik dat hij er alleen vrijdagochtend is. De volgende vrijdag vertelt hij me dat ‘barrier’ Brabants is voor grens.

Ook bel ik naar het gemeentehuis van Vught voor de Taalstraat. De volgende dag heb ik reeds een brief in de bus van de Chef Afd. Registratuur-Archief:

‘Geachte heer,

In antwoord op uw telefonisch verzoek van hedenochtend, moet ik u helaas mededelen dat de Taalstraat de enige straat in Vught is waarvan men tot op heden toe niet heeft kunnen achterhalen waaraan de naam is ontleend. Zowel van de oudere namen als van de herbenaming in Taalstraat einde 18e eeuw is niets te vinden, althans niet het waarom van die naam.’

Ik schrijf een bedankbriefje.

Wim Zonneveld