De Vlaamsche Kunstbode. Jaargang 9

Boekbeoordeeling.

Bibliothèque Musicale Populaire par Ed. G.D. Grégoir. 3 vol. Bruxelles chez Schott. La Haye chez M. Nijhoff. - Prix 3 fr. le vol.

Niet alleen als componist, maar wel vooral op het gebied der muzikale literatuur heeft zich de heer Ed. Gregoir sedert lang in onze kunstwereld een wèlverdienden naam gemaakt. Als men nagaat wat door hem, voornamelijk in de laatste jaren werd in 't licht gegeven, dan weet men niet waarlijk waaraan men het meest hulde brengen moet: aan den onvermoeibaren ijver of aan de gewetensvolle zorg en kunde, waarmede hij al die over 't algemeen zeer wetenswaardige bijzonderheden, over Toonkunst en Toonkunstenaars, heeft verzameld en tot een geheel afgewerkt.

Alzoo verschenen van hem, van 1872 tot 1877, behalve een bundeltje Vaderlandsche liederen ten dienste der scholen,

[p. 321]

een paar omvangrijke werken van musicologischen aard: Documents relatifs à l'art musical et aux artistes musiciens (4 boekdeelen) en Panthéon Musical populaire, (6 boekd. waarover wij reeds in ons tijdschrift hebben gesproken.

Gregoir's laatstverschenen werk (1877-1879) is getiteld: Bibliothèque Musicale populaire, een titel die allicht aan leiding tot verwarring met dien van het vorig werk geven kan.... Doch bekommeren wij ons niet om het etiket, waaronder de schrijver ons zijne pennevruchten aanbiedt; werpen wij liever eenen blik op den inhoud:

Het eerste dezer drie boekdeelen begint met L'Opéra flamand. Reeds van in de vorige eeuw, werden niet alleen in Zuid- maar ook in Noordnederland, Vlaamsche operavertooningen gegeven, ofschoon meesttijds uit vertaalde zangspelen bestaande. Alzoo werd in 1772 te Amsterdam een Vlaamsch zangtooneel ingericht door eenen Bruggeling Jacob Neyts. Eene der eerste zangeressen was Mej. Isabelle Stassinare, die insgelijks van Brugsche afkomst was. Als Vlaamsche operacomponisten van vroegeren tijd noemt de heer Gregoir o.a. P. Verheijen (geb. te Gent in 1750) in P. Van der Ghinste (geb. te Kortrijk in 1785.) - Sprekende over de stichting van ons hedendaagsch Vlaamsch Zangtooneel, vermeldt de heer Gregoir de loffelijke pogingen, die in den laatsten tijd werden aangewend om onze Opera op duurzamen en tevens echt nationalen grond in te richten. Zeker zijn aan dergelijke onderneming zeer ernstige moeielijkheden verbonden, zoowel wat het vormen van tooneelzangers, als wat de geldelijke ondersteuning betreft. Doch, dank aan flink ingerichte leergangen van Vlaamschen lyrischen zang bij onze Muziekscholen, en aan de stoffelijke medehulp van stads- en staatsbestuur, zou men wel eindigen met bevredigende uitslagen te bekomen.

Daarop volgt eene alphabetische lijst van componisten, die zangspelen op Nederlandschen tekst of de muziek van andere tooneelstukken hebben geschreven, zoo o.a. wat Vlaamsch België betreft: P. Benoit, J. Blockx, E. Gregoir, J. Mertens, K. Miry, J. Van den Acker, Fl. Van Duyse, L. Van Gheluwe, Fr. Van Herzeele, G. Van Hoeij, H. Waalput, enz. -

[p. 322]

Van Hollandsche zijde: A.W. Berlijn, D. Koning, G. Smits, A. Ten Cate, J.B. Van Bree, G.J. Van Eijcken, enz.

Een groot deel van het boek wordt verder ingenomen door eene gedetailleerde opgave van groote toonkundige uitvoeringen in Parijs, waarna wij ten slotte nog met een paar figuren uit onze nederlandsche Muziekgeschiedenis kennis maken: Jacob Van Eijck, (XVI^de eeuw,) en Ch. Hacquart (XVII^de eeuw). Van beide componisten deelt de heer Gregoir eenige fragmenten hunner werken mede.

Het tweede voluum der Bibliothèque Musicale, geeft in de eerste plaats uit verschillige binnen-en buitenlandsche dichters aantal gelegenheidsverzen, ter eere van toonkunstenaars vervaardigd. Enkele dezer zijn niet onaardig; andere zijn, als vorm en gedachte, niet veel méér dan... caramelverzen.

De tweede rubriek behelst een groot aantal bibliographische aanteekeningen, die in de Biographie Universelle van Fétis zijn onvermeld gebleven en ook aan Arthur Pougin, die het supplement van Fétis werk schreef, zijn ontsnapt.

Niet minder belangwekkend is de studie over de oude Klokkenspelen (carillons) of Beiaards, zooals men ze hier te lande noemt. Reeds vroeger hadden we, in het tijdschrift Noord en Zuid, een of meer artikelen van den heer Gregoir over de samenstelling van ons oudvaderlijk Klokkenspel gelezen, dat, zooals men weet, van de XV^de eeuw afaan immer het geliefkoosde instrument der Nederlanders is geweest. Thans geeft hij ons eene vlugge historiek des beiaards in Holland en België, gevolgd van enkele wetenswaardige détails over degenen die thans nog in vele onzer steden en zelfs in enkele dorpen bestaan. Zoo lezen wij dat, in de vorige eeuw, de stad Antwerpen niet minder dan vier beiaards bezat: twee op den toren der Hoofdkerk, één in de beroemde preêkheerenabdij, en één op den toren der St-Jacobskerk. De groote klok der Hoofdkerk, waarvan Keizer Karel peter was, dagteekent van 1507 en weegt 16,000 pond. De tweede beiaard der Cathedraal is sedert lang reeds in onbruik geraakt. De thans nog bespeelde werd in 1655 in de werkhuizen van Fr. Hemoni vervaardigd en heeft in den laatsten tijd eene merkwaardige

[p. 323]

herstelling ondergaan. Het Stadsbestuur heeft namelijk in 1877 den heer Smulders van Maastricht, uitvinder van een nieuw klavier voor carillons, gelast zijn stelsel daarop toe te passen, zooals hij dat op het klokkenspel van het Maastrichter Stadhuis en later op dat der St Servaaskerk dier stad had toegepast. - Als bijvoegsel geeft dit tweede voluum een aantal oude voor Carillon geschreven muziekstukjes uit de XVII^de en XVIII^de eeuw.

Het derde boekdeel begint met het vervolg eener rubriek uit het éérste: de opgave van al de voorname toonkundige uitvoeringen te Parijs. Daarop volgt eene beoordeeling van onzen beroemden landgenoot Gretry, zijne werken en zijnen tijd, en eindigt met biographische mededeelingen over Fransche en Nederlandsche toonkunstenaars.

Uit deze vluchtige opgave moge blijken dat, zooals wij reeds zegden, de inhoud van dit werk zeker niet van belang is ontbloot. Wij roepen er de ernstige aandacht der liefhebbers op in.

Werken zooals de heer Gregoir die schrijft, zijn eerder geschikt om geraadpleegd dan om gelezen te worden. Een boek dat hoofdzakelijk uit losse aanteekeningen bestaat, die meermaals met elkander veel overeenkomst hebben, bezit natuurlijk geen samenhang, geene afwisseling van vorm genoeg, om bij eene doorgaande lektuur de aandacht geboeid te houden; doch dit gemis wordt ruimschoots vergoed door het hooge nut, dat zoo 'n werken opleveren voor hem, die zich over dit of dàt punt der kunstgeschiedenis, over dezen of genen kunstenaar inlichten wil.

En dààrom verdienen de uitgaven des heeren Gregoir eene plaats in de bibliotheek van elken kunstminnaar.

A.J. Cosyn.