De Vlaamsche Kunstbode. Jaargang 8

De Nationale Muziekbeweging in Rusland.

Evenals bij ons, bestaat in Rusland eene krachtige en immer veld winnende beweging ten voordeele van het natiolism in de toonkunst. Dit is tijdens de Parijzer Wereldtentoonstelling weer schitterend gebleken, door het zooveel en zoo gunstig besproken Russisch concert in het Trocadero. De ‘Nieuwe Rotterdamsche Courant’ deelt daaromtrent van zijn bijzonderen berichtgever het volgende artikeltje mede,

[p. 464]

dat ongetwijfeld ook door de voorstanders der Vlaamsche Muziek met belangstelling zal worden gelezen:

‘Parijs, 14 September.

Heden was de groote zaal op het Trocadero ten 2 ure geheel ingemen door al wat te Parijs met de aldaar wonende Russen in verbinding staat, en buitendien door een talrijk publiek, om het tweede Russische concert te hooren, dat door Nicolaas Rubinstein gedirigeerd zou worden. Mevrouw Mac Mahon en de Russische Grootvorstin woonde met prins Orloff, den Russischen ambassadeur, het concert bij, dat een buitengewonen indruk achterliet. De twee zangeressen Belocca en Polonski en de violist Wieniawski deden zich hooren, terwijl een orkest en een koor, te zamen 350 personen sterk, verder het rijke programma uitvoerden. Indien wij in het bijzonder de aandacht vestigen op het Russische concert, dan is het, omdat de eige nationale muziek, die dat land heeft doen hooren, naar onze bescheiden meening niet genoeg bekend is, en aller aandacht waardig is. Jaren lang heeft de groote wereld in Rusland geene andere muziek gekend dan die van Duitschers en Italianen, en vooral de Duitschers houden nog in wetenschap zoowel als kunst de leiding van zaken voor een goed deel in handen. Daartegen bestaat echter bij vele Russen een groote nationale naijver, en Glinka, de eerste der Russische componisten, is van die echt Russische richting de zuiverste vertegenwoordiger. Zijn opera: Het leven voor den Czaar, waaruit op de beide Russische concerten de voornaamste stukken gespeeld en gezongen zijn, is blijkbaar een meesterstuk. De componist heeft zich voor een goed deel geïnspireerd door de nationale Russische liederen der landlieden, die uitmunten door poëzie, maar over het algemeen zeer melancholiek zijn.

Aardige tegenstelling vormen de Poolsche dansen; de Polonaise de Mazurka en de Cracovienne, die, dank zij den vorm, waarin Glinka ze in zijn opera gegoten heeft, zoo populair geworden zijn. De opera speelt in het tijdperk, toen de Russen de Polen nog niet overwonnen hadden, maar daarentegen de Polen de Russen hadden verslagen, en Moscou bedreigde. Dit duurde tot de verkiezing van Michael Romanoff, afstammeling van Rurik, tot Czaar. De Polen hadden eene gewapende bende afgezonden, om den nieuw verkozen Czaar te vatten, maar een boer, Ivan Soussanine, die belast was, de Polen den weg te wijzen, liet den nieuwen Keizer waarschuwen voor het gevaar, terwijl hij zorg droeg de afgezonden Polen op een verkeerden weg leiden. In dien tijd kon Romanoff zijn aanhangers om zich heen verzamelen terwijl de vaderlandslievende Soussanine omgebracht werd door de Polen die het bedrog bespeurd hadden. Dit libretto, dat, zooals men ziet, rijk is aan groote historische herrinneringen, en aan Willem Tell doet denken, is van de hand van een officier, baron de Rosen, die eenige jaren geleden

[p. 465]

overleed in den Kaukasus, waarheen hij als soldaat gezonden was, om gestraft te worden voor een duel.

Glinka is met zijne muziek geheel op de hoogte van den toestand, en blijkbaar hierin sterker dan in zijn andere opera Russlan en Ludmilla, dat een phantastisch onderwerp is, waarin de componist zich niet kon inspireeren door de nationale herinneringen. Ook de overige deelen van het concert waren schitterend.

Een man als Wieniawski kan bezwaarlijk geacht worden uitsluitend ééne nationale kunst te vertegenwoordigen. Daarnevens Belocca, de bevalligste aller zangeressen - hoewel hare stem voor zulk een ontzaglijk groote zaal wellicht niet in haar voordeel was - en deze afgewisseld door het uitstekende orkest en koor. Vooral muntte daarbij uit een kerstlied van Bortniansky, dat zeer plechtig is, en met de grootste aandacht werd aangehoord, hoewel men het op het eerste concert ook gezongen had. Wij hebben onlangs in een overigens zeer aardig geschreven boekje Les Russes chez les Russes, door Grenville Murray (Parijs, Maurice Dreyfous) gelezen, dat over 't algemeen het godsdienstig gevoel in de eerste plaats bij de Russische geestelijkheid zelve niet zeer diep zit: en daarbij werd onder anderen het voorbeeld aangehaald van die geestelijken, die zich wel aan sterken drank te buiten gaan, maar niet rooken. op grond van den bijbeltekst, die zegt, dat niet hetgeen den mond ingaat, den mensch verontreinigd, maar wel hetgeen er uitkomt.

Welnu, ik moet bekennen, dat het kerstlied van Bortniansky hieromtrent een geheel ander gezichtspunt geeft; want het is onmogelijk, dat eene natie, die dergelijke kerkmuziek maakt, niet een zeer goede kern heeft van godsdienst en van gemoedelijkheid.

Laten wij ook andere componisten uit Rusland aanbevelen in de aandacht der Nederlandsche muziekwereld. Zij heeten Seroff, Dargomysky, Tchaikowsky en Kroskopolsky. Zij verdienen allen die aandacht in hooge mate; maar Glinka, met zijn opera Het leven voor den Czaar, hem plaatse men boven op de lijst.’

Zooals men ziet heeft Rusland het zich tot een nationalen plicht gerekend zijne nationale toonkunst te Parijs op eene waardige wijze te vertegenwoordigen. - En ons België?? - ‘Ach,’ zei de vriend die ons het bovenstaande mededeelde, ‘is 't niet jammer dat ook wij, Vlamingen, zooiets niet voor België hebben mogen brengen?’ En inderdaad, indien ons land bij deze gelegenheid waarlijk zijn muzikalen roem had behartigd, dan hadden wij - dank vooral aan de voortbrengselen onzer Vlaamsche toonkunst - op muzikaal zoowel als elk ander gebied, ter Wereldtentoonstelling, een goed figuur kunnen maken. De prachtige uitslag onzer Nationale Festivals b.v.

[p. 466]

is daarvan een overtuigend bewijs. Maar neen, ons Gouvernement had, zei het, daartoe geen geld genoeg beschikbaar. - En was het dààrom dat men Benoit zelfs niet in de Commissie benoemde, welke het muziekale België in Parijs moest gaan vertegenwoordigen?... 't Is gelijk, ons landje heeft waarlijk eene gansch bijzondere manier om, in de groote omstandigheden, zijne vaderlijke bezorgdheid voor l'art musical belge te doen blijken!